Wat gebeurde er afgelopen jaar in retailland? RetailTrends blikt terug op 2022, aan de hand van tien hoofdpunten. Vandaag: flitsbezorgers stuiten op tegenwind.
 

Daar waren ze ineens: flitsbezorgers. Door de coronacrisis en de daarmee gepaard gaande lockdowns groeiden ze in rap tempo. Boodschappen razendsnel in huis, dat zagen consumenten wel zitten. Maar sinds horeca en winkels weer open zijn, stagneert de groei. Diverse steden keren zich bovendien tegen de bezorgdiensten wegens overlast en investeerders zijn terughoudend geworden door de moeilijke economische omstandigheden.

In januari lijkt er nog geen vuiltje aan de lucht. Op de derde dag van het jaar kondigt Jumbo een samenwerking aan met het Duitse Gorillas, dat door de supermarktketen een 'instant on-demand bezorgbedrijf' wordt genoemd. Financieel topman Ton van Veen en Gorillas-oprichter Kağan Sümer geven elkaar voor het Jumbo City-filiaal aan het Gelderlandplein in Amsterdam een 'boks' – het is nog volop coronatijd.

Jumbo-familie stapt in Gorillas

Jumbo gaat producten van A-merken, van het eigen merk en van La Place aan Gorillas leveren. Klanten van de flitsbezorger kunnen die dan bestellen via de Gorillas-app. Van Veen zegt tegen RetailTrends niet uit te sluiten dat Jumbo een belang gaat nemen in Gorillas. Eind maart is het zover. Al gaat het niet om Jumbo, maar om Jumbo-familie Van Eerd die met haar investeringsfonds Mississippi Ventures in de flitsbezorger stapt. Hoeveel geld ermee gemoeid is, wordt niet bekendgemaakt.

Zo'n 700.000 consumenten hebben dan weleens een beroep gedaan op een flitsbezorger, waar dat er begin 2021 nog circa 200.000 waren. Meer bestellingen, betekent ook meer overlast. Geparkeerde fietsen voor de mini-magazijnen die de doorstroom in een winkelstraat blokkeren, lawaai bij de bevoorrading, roekeloos fietsgedrag en overlast van wachtende bikers. “Met flitsbezorging op zich is niets mis, maar hoe het nu in de praktijk gaat is bloedirritant", zegt de Rotterdamse wethouder Roos Vermeij. Net als Amsterdam is Rotterdam er klaar mee: voorlopig geen nieuwe darkstores. Ook huidige vestigingen moeten hier en daar dicht.

In actie na kritiek

De kritiek is niet aan dovemansoren gericht. Gorillas, Flink, Getir en Zapp komen samen met een gedragscode op de proppen. Ze beloven onder meer dat ze de locaties voor hun minimagazijnen voortaan met zorg uitkiezen. De darkstores komen niet in centrale winkelstraten, voetgangerszones of in de buurt van basis- of middelbare scholen. Ze zeggen te streven naar een nauwe en constructieve samenwerking met gemeenten, buurtbewoners en ondernemers. De bedrijven zorgen ervoor dat de vestigingen transparante ruiten hebben en dat er zo min mogelijk stickers worden gebruikt. 

Getir gaat in Rotterdam nog een stapje verder: de darkstore wordt een art store. In de etalage hangen  kunstwerken van lokale kunstenaars. Ook Flink wil zijn hubs aantrekkelijker maken en kondigt een ontwerpwedstrijd aan.

Flitsbezorgers reorganiseren

Mei is de maand van de ontslagen. Gorillas gaat driehonderd kantoorbanen schrappen en zegt zich voortaan op de kernmarkten Nederland, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten te richten. Daar wordt 90 procent van de omzet gegenereerd. Getir heeft besloten om 4480 medewerkers te ontslaan; bijna 15 procent van het totale personeelsbestand. Zapp ontslaat enkele honderden medewerkers, vooral in thuismarkt Groot-Brittannië. Niet veel later trekt het bedrijf zich terug uit Nederland. Er is te veel onzekerheid rond de regelgeving, zegt Zapp.

Eind juli wordt bekend dat Gorillas 250 miljoen dollar wil ophalen bij bestaande investeerders. Eerder die maand trok het zich terug uit zes Nederlandse steden, omdat de darkstores niet winstgevend waren. Volgens Business Insider is Gorillas intussen veel minder waard dan in oktober vorig jaar, toen onder meer Delivery Hero, Tencent, DST en Dragoneer er samen een miljard in pompten. De waarde van de onderneming werd toen geschat op drie miljard dollar.

Getir neemt Gorillas over

In oktober meldt persbureau Bloomberg dat Getir zijn rivaal Gorillas wil overnemen. De bedrijven blijken in vergevorderde onderhandelingen te zijn. Op 9 december is er witte rook. Getir meldt dat de overname rond is. Financiële details worden niet bekendgemaakt. Volgens de Financial Times is met de deal 1,2 miljard dollar (1,1 miljard euro) gemoeid. Het is niet duidelijk of de naam van Gorillas blijft bestaan en welke gevolgen de overname heeft voor de activiteiten in de landen waar het actief is.

Intussen is het aantal Nederlandse consumenten dat regelmatig bij een flitsbezorger bestelt, flink gedaald. Waren het er in augustus zo'n 316.000, nu zijn het er ruim 270.000. Volgens onderzoeksbureau Kantar past flitsbezorging minder goed in het huidige economische klimaat. En dat terwijl het toekomstperspectief op z'n minst uitdagend is te noemen. "De huidige flitsbezorgers zijn nog ver weg van winst en de vraag is of en wanneer dit haalbaar is", stelt Kantar. "De markt lijkt immers te krimpen. De huidige economische omstandigheden in combinatie met aangescherpte gemeentelijke regelgeving maken het er in ieder geval niet makkelijker op."