Door de coronacrisis staat veel winkeliers in de non-food het water aan de lippen. Zes van hen deelden hun zorgen deze donderdag via een Zoom-sessie met koningin Máxima. RetailTrends keek en luisterde mee.

Koningin Máxima sprak aan het begin van de sessie haar steun uit aan de winkeliers. Ze zei te beseffen dat zij mentaal enorm op de proef worden gesteld, omdat het zo ongelooflijk lang duurt. En dan komen daar de rellen van deze week nog eens bij, benadrukte de koningin. Ze stak hun een hart onder de riem door te melden dat heel veel mensen nu aan de winkeliers denken.

Alsof een orkaan op je af komt
De rellen maken het mentaal extra zwaar, erkent Job Prijt van De Donjon Meubelen op meubelboulevard Ekkersrijt bij Eindhoven. "Ik zat ooit op Cuba toen er een orkaan op me af kwam. Zo voelt het. Het zonnetje schijnt, het is leeg op straat, maar je voelt op de achtergrond de unheimliche dreiging." Hij hield begin deze week de hele avond de livestreams van zijn winkel in de gaten. En toen hij 's nachts niet kon slapen, tuurde hij maar weer opnieuw naar het scherm. Uiteindelijk ontsprong zijn winkel de dans.

Roy van den Bergh van de Intersport Megastore in Roermond lukt het wel om te slapen, maar ook bij hem hakten de rellen erin. Nadat elders in de stad een winkelcentrum kort en klein werd geslagen, nam hij het zekere voor het onzekere. "Alle winkelkarren naar binnen, de hekjes sluiten, de parkeergarage op tijd dicht." Hij maakt een vergelijking met begin jaren negentig, toen twee jaar achter elkaar de Maas overstroomde. "Dat gevoel kwam helemaal terug. Het doet wat met je als mens."

En dat terwijl veel ondernemers in de non-food al genoeg zorgen aan hun hoofd hebben. Al zijn er grote verschillen. Zo komt Prijt met zijn meubelzaak de crisis tot nu toe redelijk door. "Mensen zitten meer thuis. Dus er is meer aandacht voor de thuissituatie. Er worden ook nog steeds huizen verkocht." Sinds de lockdown gaat het moeizamer, maar hij kan wel zaken doen. "De winkel is dicht, maar de onderneming niet." Zo gaan de medewerkers geregeld met een bank achterin de wagen naar de klant. "Wij brengen de showroom naar huis."

'Ik lig nachtenlang wakker'
Een heel ander verhaal is het bij Weggemans Bruidsmode in Emmen. Eigenaresse Jeanette Weggemans ziet dat veel paren hun bruiloft verzetten. Van vorig jaar naar volgend jaar. Ze heeft veel last van de horeasluiting. "We zitten met hand en tand vast aan de horeca. Wanneer er geen horeca is, is er ook geen bruiloft te vieren." Er is bijna niets te bedenken om toch omzet te kunnen draaien. "Ik lig nog steeds nachtenlang wakker. Wat kan ik doen?"

Bruidskleding passen via social media werkt natuurlijk ook niet, weet Máxima. Wat Weggemans wel probeert via social media: mensen ertoe bewegen om de bruiloft in de herfst of de winter te houden. Maar nee, dat werkt niet. De zomer wordt als dé periode gezien. En dan niet deze zomer, maar die van volgend jaar. "Van maart tot nu toe heb ik nauwelijks omzet gehad. Heel dramatisch."

Weggemans vreest dat het een kwestie van tijd is dat ze medewerkers moet ontslaan. Ze heeft drie vrouwen in vaste dienst, van wie er twee al 25 jaar in de zaak werken. De ander werkt er bijna twaalf jaar. Hoelang kan het zo nog doorgaan, wil Máxima weten. "Twee maanden, majesteit."

Winkeliers zitten door de lockdown met enorme voorraden. "Er hangt voor bijna vier ton in de rekken", zegt Martijn van Battum van damesmodezaak Studio Blique in Goes. Reserves opbouwen om straks de voorjaarscollectie van te kopen, zit er niet in. Via internet wordt er wel wat verkocht, maar dat zet niet echt zoden aan de dijk. Het gaat slechts om tien procent van de normale omzet. "Op een gegeven moment houd je dat niet meer vol." Wat het extra lastig maakt: damesmode is erg aan trends onderhevig. "Elke week wordt het minder waard. Je krijgt er nooit meer de volle prijs voor."

Directeur Jan Meerman van INretail luistert naar koningin Máxima

Door de huidige situatie zit investeren er niet in, zegt Jan Schutrups. Hij heeft een schoenenzaak in Exloo, in Drenthe. De zaak bestaat bijna honderd jaar. "Dus we laten binnenkort van ons horen, dat we graag koninklijk willen worden", grapt hij. Wellicht zit hofleverancier erin, antwoordt Máxima.

Schutrups heeft nog het geluk dat hij met zijn winkel ook aan voetzorg doet, die tak kan volop doordraaien. Maar zijn pand uitbreiden, zit er voorlopig niet in. "We moeten de ING binnen vier jaar een bedrag van zes nullen terugbetalen. Dat weerhoudt ons ervan om lekker actief op de markt te zijn." Hij zou graag zien dat de regering een deel van de voorraad koopt, zoals in Duitsland gebeurt. "Dan krijgen we wat meer liquiditeit."

Wie ook met veel onverkochte voorraad zit, is Roy van den Bergh van de Intersport Megastore in Roermond. In zijn zaak van 4500 vierkante meter is zo'n 1500 vierkante meter voor wintersport gereserveerd. 95 procent van wat er in september binnenkwam, ligt er nog steeds. "Het gaat om een inkoopwaarde van tussen de 600 en 700 duizend euro."

Hoekstenen van de samenleving
Wat de winkeliers in koor zeggen: de banken houden de hand op de knip. Het is moeilijk om daar geld los te krijgen, ziet ook directeur Jan Meerman van INretail. Wat kan helpen, is volgens hem een herstelfonds. "Daar wordt nu over gesproken. Los van de banken. Om te kijken hoe we op het gebied van vermogensversterking ondernemers door deze ellende helpen." Ook verhuurders tonen zich te weinig flexibel, zeggen de winkeliers. Dat geldt zeker voor de grote partijen, vinden ze.

Omdat spoedige heropening er voorlopig niet in lijkt te zitten, ziet Roy van den Bergh van Intersport het somber in. "Ik ben bang dat het een bloedbad gaat worden in de winkelstraten in Nederland. Daar zijn de Nederlandse economie en de leefbaarheid in dit land niet bij gebaat."

Martijn van Battum van Studio Blique valt hem bij. "Onze bedrijven zijn de hoekstenen van de samenleving. Het zijn onze bedrijven die op de voetbalshirtjes staan. Die het korfbal sponsoren, de hockey. En die zorgen voor bedrijvigheid in de binnensteden. Als dit soort bedrijven verdwijnen, dan zijn de binnensteden ten dode opgeschreven."