RetailTrends belt iedere week met een expert over een opvallende actuele ontwikkeling. Deze keer: ABN Amro-retailexpert Henk Hofstede, over INretail’s waarschuwing dat de verhoging van minimumlonen veel retailers gaat treffen.

Om de recordhoge inflatie enigszins te compenseren, staat er volgens bronnen een flinke loonsverhoging op het programma voor 2023 in het begrotingsakkoord. Pas op Prinsjesdag volgende week dinsdag staat dit zwart op wit. Toch luidt INretail alvast de noodklok: een hoger loon betekent de strop voor veel retailers. Er ontstond commotie onder retailondernemers, die vinden dat de minimumlonen überhaupt te lang te laag zijn gebleven, of dat de overheid harder zou moeten ingrijpen. 

Met het opschroeven van de minimumlonen komt er een loon-prijsspiraal, zegt INretail. Want als de lonen stijgen, stijgen de prijzen mee. Waar of niet?

“Voortdurende loonstijgingen kunnen inderdaad leiden tot verdere prijsverhogingen, wanneer werkgevers deze lasten weer doorvertalen in hogere prijzen van hun producten. Dit kan leiden tot een verder prijsopdrijvend effect. Dus ja, daar zijn economen angstig voor. 

Maar dat is te ongenuanceerd. De andere kant van de medaille is ook van essentieel belang. De retailsector heeft, net als elke sector, zijn werknemers hard nodig. Loonstijgingen zijn nodig om werknemers überhaupt te kunnen behouden. Laat staan ze aan te trekken in deze krappe arbeidsmarkt. De concurrentie is groot, en daar moet zeker ook iets tegenover staan want anders vertrekken ze naar sectoren met betere arbeidsvoorwaarden.”

Wordt er in de retailsector zo slecht betaald? 

“Er wordt conform de cao betaald, en soms beter. Maar: in tijden van krapte, kan er door andere sectoren beter betaald worden. Dat is het probleem: er is volop keuze. Daarnaast is niet alleen salariëring van belang: ook een vast contract, het mogen doen van opleidingen, het hebben van verantwoordelijkheden en doorgroeimogelijkheden vinden medewerkers essentieel.”

Prijzen retailers zich met hogere lonen uit de markt?

“Dat ligt aan de propositie van de retailers. Wanneer je inwisselbare producten verkoopt, kan een klant vrij eenvoudig naar een andere goedkopere aanbieder gaan. Dat zien we nu gebeuren bij supermarkten. Verkoop je unieke producten die consumenten als essentieel zien? Dan stappen mensen beduidend minder snel over naar een concurrent. Het ligt dus aan je onderscheidend vermogen en inwisselbaarheid of je uit de markt wordt geprijsd.”

Kunnen hogere loonkosten op een andere manier worden gedekt dan dit één op één door te berekenen in productprijzen? 

“Om de loonkosten te compenseren, kan een ondernemer proberen andere variabele kosten te verlagen. Bij vaste kosten zal dit moelijker gaan. In de praktijk betekent dat vaak: bezuinigen. Een andere optie is ernaar te streven om de omzet per werknemer of per vierkante meter winkelvloer te verhogen, om het percentage personeelskosten te verkleinen. In de praktijk kost dit echter ook vaak investeringen in de vorm van trainingen, of een andere winkelindeling. Als het zo eenvoudig was, was het vast al uitgevoerd. Veel ondernemers zijn – zeker in crisistijd – creatief.”

Vallen negatieve effecten van loonsverhogingen te voorkomen?

“Dat is heel complex. Dat zit zo: de huidige inflatie wordt met name veroorzaakt door enorme energieprijzen. Lastig daarbij is dat het lange tijd kan duren voordat die prijzen gaan normaliseren. Dat zet de koopkracht enorm onder druk. Een retailer heeft niet heel snel zijn verdienmodel en assortiment aangepast, waarmee hij eventuele prijsverhogingen kan doorvoeren én rekening kan houden met de concurrentie. Eerlijk gezegd kom je er dus nauwelijks onderuit.”

Sommige retailondernemers verwachten meer actie vanuit de overheid. Het verlagen van de loonbelasting of afschaffen van de LIV-regeling worden genoemd. Zijn dat oplossingen? 

“De overheid kan besluiten om tijdelijk de btw te verlagen. Financieel gezien staan de overheidsfinanciën er nu nog goed voor, maar op de lange termijn moet er met overheidstekorten worden gewerkt. Dan zullen we er andere dingen voor moeten laten. Als maatschappij wil je immers ook dat bijvoorbeeld sociale voorzieningen, gezondheidszorg of de inrichting van onze natuur op een duurzaam niveau wordt geregeld. Die kosten moeten betaald worden, dus je kunt je afvragen of dat gaat werken. 

De wet Lage inkomensvoordeel (LIV) is in 2017 in het leven geroepen om het voordeliger te maken om werknemers met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt in dienst te nemen of te houden. Dankzij die wet konden veel mensen deelnemen in het arbeidsproces, wat toentertijd een goede zaak was. Het is alleen de vraag of deze wet nog nodig is in deze overspannen arbeidsmarkt. Mijns inziens heeft het verruimen van de LIV-regeling in de praktijk voor retailers niet veel zin om de kosten te verlagen, omdat het een beperkt deel van het totale personeelsbestand raakt.”

Aan welke knoppen kan er volgens u wél worden gedraaid om retailers uit de brand te helpen?

“De financiële maatregelen die de overheid heeft genomen tijdens de coronacrisis, zoals de uitstel van betalingen en andere tegemoetkomingen, hebben veel leed voorkomen. Het huidige lage faillissementscijfer is daar een gevolg van. Maar de overheid is niet altijd in staat om bij te blijven springen. Zorgen dat de inflatie zoveel mogelijk wordt geremd en het consumentenvertrouwen blijft, is de voornaamste taak van de overheid. De rust die daarmee gecreëerd wordt, komt ook de retailsector ten goede. Daarnaast kan overwogen worden om de uitgestelde corona belastingen niet in vijf, maar in zeven jaar te laten terugbetalen. Dat geeft alle ondernemers ruimte in hun cashflow.”