RetailTrends belt iedere week met een expert over een opvallende actuele ontwikkeling. Deze keer: Anneke Smelik, hoogleraar visuele cultuur aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, over een ‘Nutri-Score’ voor kleding. Smelik doet onderzoek naar fashion en duurzaamheid.
 

De kledingindustrie moet op de schop, vindt D66. De regeringspartij heeft een initiatiefnota opgesteld met zeven voorstellen voor vergroening van de branche. Weg met fast fashion, op naar een circulaire kledingindustrie.

Kamerlid Kiki Hagen wijst op de hoge uitstoot van de branche en de schade die bijvoorbeeld chemische kleuring aan het milieu toebrengt. "Daarbovenop gooien we per jaar wereldwijd 764 duizend vuilniswagens aan kostbare materialen weg."

Hagen bepleit onder meer een zogeheten eco-score, vergelijkbaar met de Nutri-Score op voedingsmiddelen in de supermarkt en energielabels op wasmachines. Nu is het volgens haar voor consumenten veel te lastig om te kunnen beoordelen hoe duurzaam een kledingstuk is geproduceerd en hoelang het meegaat.

Een Nutri-Score op kleding, wordt u daar enthousiast van?

“Ik word sowieso enthousiast van zo’n plan. Het is heel belangrijk dat er iets gaat gebeuren in de mode-industrie. Zo’n score kan enorm helpen, maar ik denk wel dat het moeilijk wordt. Het is niet een heel transparante industrie. Omdat er vaak heel ver weg geproduceerd wordt, kun je er moeilijk de vinger achter krijgen hoe en waar het precies wordt gemaakt.

Wat ook een ingewikkelde discussie is: is biokatoen nou beter dan gerecycled polyester? Dat is appels met peren vergelijken. Om daar dan scores aan te hangen, is niet zo makkelijk. Waar het rapport ook niet op in gaat: dat het tegenwoordig bijna allemaal blends zijn. Door de nieuwste technologieën kun je makkelijk katoen met polyester mixen en dat maakt het hele recylingproces nog moeilijker.

Bovendien kun je zelden 100 procent gerecyclede vezels gebruiken. Je hebt altijd virgin materiaal nodig om een vezel te krijgen die sterk genoeg is. Er zitten nogal wat haken en ogen aan. 

Tegelijkertijd denk ik: je moet ergens beginnen. Nu heb je als consument helemaal geen idee. Als je met scores iets kúnt doen, zou het heel goed zijn.”

Het zou goed zijn, maar duurzaamheid is te complex om het terug te brengen tot een logo met kleurtjes of letters van A tot en met E? 

“Ja, het is een ingewikkeld verhaal. Het is wel zo dat het tijd nodig heeft, bij voeding heeft het ook lang geduurd voordat je de labels kon vertrouwen. 

Wat me ook erg opviel in het rapport is dat het alleen maar gaat over ecologische duurzaamheid en niet over arbeidsomstandigheden. Terwijl dat juist een belangrijk punt is in de kledingindustrie.

In de voedingsindustrie had je op een gegeven moment bananen die goed waren voor het milieu en bananen die goed waren voor de arbeiders in de landen waar ze vandaan kwamen. Het heeft heel lang geduurd voordat dit samenkwam in één product. Ik denk dat ook daar nog wel een slag te maken is.

Het grootste probleem bij fast fashion is wat mij betreft de enorme overproductie. Hoe krijg je dat onder controle? Daar zal ook echt een consumentenverandering moeten komen. Het idee van veel kopen en snel weggooien moet veranderen. Met dit soort maatregelen ben je er dan nog niet.”

Hoe verander je het gedrag van consumenten?

“Het zal een kwestie zijn van de lange adem. Wat ik wel zie, is dat de bewustwording is vergroot. Maar het gedrag verandert nog nauwelijks. Misschien moeten we op influencers inzetten. Fast fashion is best wel leeftijdgebonden. En misschien ook wel klassegebonden, al is dat een beetje een taboe. En wie ben ik om te zeggen dat arme mensen niet bij Primark kleren mogen kopen…”

Consumenten zouden een band met kleding moeten opbouwen?

“Als je bijvoorbeeld een kledingstuk van je moeder of je vader hebt gekregen, of mooie herinneringen aan een kledingstuk bewaart, dan ben je toch wat meer geneigd om er beter voor te zorgen. Het gaat om verbinding zoeken met de kleding die je draagt. En dat je daardoor een ander soort collectie opbouwt, waar je anders mee omgaat. We moeten iets doorbreken in die wegwerpmaatschappij waar we in zijn terechtgekomen.

We moeten toe naar het besef dat een T-shirt van 2, 3 of 5 euro niet kan. We zijn zo gewend geraakt aan lage prijzen. Vroeger besteedden we een veel groter aandeel van ons inkomen aan kleding. Dat is naar beneden gegaan en daardoor kunnen we zoveel kopen en weggooien. Het is een race naar de bodem. En die bodemprijs moet eerst stijgen, voordat je afkomt van ‘duurzaam is duur’.” 

D66 vindt dat Nederland een voortrekkersrol op zich moet nemen om de transitie naar een circulaire kledingindustrie te versnellen. Wat zou Nederland op eigen houtje kunnen doen?

“Bijna niets. Het is zo’n geglobaliseerde industrie. Het is een mammoettanker die we met z’n allen van richting moeten laten veranderen. Misschien moeten we die hele mammoettanker wel ontmantelen. Nederland is daarin zo’n klein radertje… 

Maar ja, nogmaals, je moet ergens beginnen. En ik denk ook dat je met elkaar overal tegelijkertijd een beetje moet gaan hameren op die tanker. En dan moet je hopen dat je langzamerhand iets verandert. Op een gegeven moment ontstaat een momentum. Daar zijn we nog niet, maar ik heb wel het gevoel dat het een beetje bij iedereen begint door te dringen dat er een probleem is. Dan heb je alvast een eerste stap gezet.”