Het aantrekkelijk maken van de binnenstad is al jaren een uitdaging. Dat we door de coronacrisis meer online en minder in fysieke winkels shoppen, draagt daar niet aan bij. Het vergroten van de binnenstad en extra wijken met winkeltjes en horeca creëren als een binnenstadsrandgebied kan een oplossing zijn. “Zo’n wijk kun je buitengewoon goed gebruiken om je te profileren”, stelt Felix Wigman, voorzitter van Platform Binnenstadsmanagement.

Afgelopen zomer meldde onderzoeksbureau Locatus dat in heel Nederland 7,2 procent van de winkelpanden leegstaat. In de zeventien grotere binnensteden nam de winkelleegstand toe van 7,9 procent begin dit jaar naar 8,3 procent afgelopen zomer. “Vóór corona deden deze centra het relatief goed. Maar de toename van onlineaankopen, het mijden van drukke plekken en het wegblijven van buitenlandse toeristen wordt hier nu het hardst gevoeld”, stelt Gertjan Slob van Locatus.

Binnenstadrandgebieden kunnen een uitkomst bieden. Voorbeelden van dergelijke gebieden zijn het Modekwartier in Arnhem, het gebied rondom de Lokhal in Tilburg en de wijken Rijnhaven en Katendrecht in Rotterdam. Het zijn wijken die niet direct in de binnenstad liggen, maar van het centrum gescheiden zijn door water ( in Rotterdam) of een spoorlijn (in Tilburg en Arnhem). 

Deze binnenstadrandgebieden concentreren zich vaak rondom een bepaald thema. Denk aan creatieve makers of modeontwerpers die bij elkaar in de buurt een winkel exploiteren. “Zo’n gebied heeft een bepaalde charme, identiteit en eigenheid”, meent Wigman. “Tegelijkertijd kun je de wijken inzetten als je de identiteit van de binnenstad wil versterken en kun je hiermee ook een stad toeristisch recreatief in de markt zetten.”

Compacte kern

De randgebieden van de binnenstad verschillen van het kernwinkelgebied, legt Wigman uit. “Het kernwinkelgebied moet je compact houden. De bezoeker gaat niet hele stukken lopen voor een H&M of Zara. Die ketens moeten bij elkaar liggen. Maar niet alles hoeft compact te zijn.” 

Volgens de voorzitter van het Platform Binnenstadsmanagement zijn er ook bepaalde gebieden buiten het centrum die door hun ruimtelijke kwaliteit prima een binnenstadfunctie kunnen herbergen. “Gebruik die functie dan ook, ook al ligt dat op een paar honderd meter van je kernwinkelgebied af.” Daarbij is het van belang om de verhouding tussen die gebieden te bewaken. “Het moet niet zo zijn dat er allerlei functies naar een ander gebied gaan, dan wordt het een semi-perifere ontwikkeling die de binnenstad uitholt.”

Modekwartier in Arnhem

Het Modekwartier in Arnhem ligt in de wijk Klarendal en is gescheiden van het kernwinkelgebied door een spoorbrug. Klarendal was een van de vijftien jaar geleden geselecteerde vogelaarswijken in Nederland. Een probleemwijk waar wat mee moest gebeuren. Er werd geld voor vrijgemaakt om de wijk op te knappen. 

Een groot deel van de panden in Klarendal is in handen van Volkshuisvesting. De verhuurder kwam met het idee om van de huizen die vroeger al winkels waren (zoals slagers en bakkers) weer winkels te maken. “Volkshuisvesting heeft toen een heleboel panden opgekocht – naast de panden die al van hen waren – en daar waar etalages in zaten weer nieuwe ondernemers in ondergebracht”, blikt Cecile van Hattem terug. Van Hattem is voorzitter van DOCKS (Durven Ondernemen Centraal Klarendal & St Marten). 

In totaal telt de wijk nu zo’n 55 tot zestig pandjes waar creatieve ondernemers in zitten. “Waar Klarendallers in eerste instantie dachten dat de ondernemers in gesubsidieerde panden terechtkwamen – dat zorgde voor veel problemen in de wijk – is het nu juist de combinatie tussen creatievelingen uit de wijk zelf en de nieuwe ondernemers die het Modekwartier interessant maakt.” In de zestig panden vind je winkels variërend van een zeepatelier tot diverse modeontwerpers en van vintageboetiekjes tot een tassenzaak.

Foto: Modekwartier in Arnhem. Bron: Facebook-pagina van het Modekwartier.

Selectieproces

Een creatieve ondernemer krijgt niet zomaar een plek in het Modekwartier in zijn schoot geworpen. “Het moeten ambachtelijke makers zijn en er gaat een heel selectieproces aan vooraf”, zegt Van Hattem. “Het is een vrij unieke wijk. Daarom is de strenge selectie ook zo belangrijk, anders verslapt het thema rondom de winkels in het Modekwartier.”

Heb je interesse in een plek, dan moet je zelf iets produceren en een plan indienen. “Het plan stuur je op naar Volkshuisvesting en als zij er wat in zien moet je het idee pitchen aan twee ondernemers uit de wijk en iemand van Volkshuisvesting”, legt Van Hattem uit. “Scoor je bij de pitch een voldoende, dan krijg je het winkelpand.”

Het Modekwartier moet het meerdaags bezoek in Arnhem vergroten. “Puur de binnenstad van Arnhem is niet interessant genoeg voor mensen om langer te blijven”, stelt Van Hattem. Daarom wil het binnenstadrandgebied samen met het Spijkerkwartier – een soortgelijke wijk - meer bij de binnenstad betrokken worden. DOCKS is daarom bezig om de twee wijken meer bij het kernwinkelgebied te laten aansluiten, onder meer door de stadsplattegronden aan te passen en op de website van Binnenstad Arnhem de twee kwartieren aan de website toe te voegen. 
 

Aanloop naar het winkelgebied

Het Modekwartier bestaat inmiddels al vijftien jaar, maar de openingstijden van de retailers in de wijk zorgen er volgens Van Hattem voor dat de loop naar het winkelgebied nog voor verbetering vatbaar is. De afspraak is dat de winkeliers van woensdag tot en met zaterdag open zijn. “Mensen van buiten Arnhem zijn met een beetje geluk in het weekend geweest en hebben een leuke dag gehad. Met een beetje pech zijn ze dinsdag of woensdag geweest en was driekwart dicht. Overtuig hen maar om nog terug te komen.”

De eigenaren van de winkels zijn grotendeels éénpitters. “Als oma tachtig jaar wordt en er is een familiefeest op zaterdag, dan gaat de winkel dicht”, licht Van Hattem toe.  Enerzijds begrijpt ze dat, maar anderzijds is het ook een kip-ei-verhaal. “Was er meer loop naar het Modekwartier geweest, dan had je ook meer omzet kunnen draaien.”

Geen gelikte looproutes

Dat deze randgebieden zich buiten het kernwinkelgebied bevinden, is volgens Wigman geen probleem, zolang het gebied maar zodanig krachtig is dat het mee kan doen in de marketing die je vanuit de binnenstad naar het verzorgingsgebied communiceert. “Niet alles hoeft met een gelikte looproute aan elkaar geplakt te zijn. Het randgebied moet alleen wel de moeite waard zijn om te bezoeken.”

Felix Wigman meent dat in de dertig tot veertig grootste steden van Nederland ruimte is voor een dergelijk binnenstadrandgebied. “Die regio’s zijn nodig voor steden. Met alleen maar grote winkelketens in de binnenstad ga je het de komende jaren niet redden”, meent hij. En is een grote retailer niet fysiek in de buurt, dan vind je ‘m wel online. “Daarvoor hoeft de consument niet naar de binnenstad, die is op zoek naar iets unieks en dat vind je vaak in zo’n randgebied.”