RetailTrends belt iedere week met een expert over een opvallende actuele ontwikkeling. Deze keer: supermarktdeskundige Erik Hemmes, over de eisen van Milieudefensie aan het adres van Ahold Delhaize.

Drie maanden na de laatste oproep zet Milieudefensie deze week Ahold Delhaize opnieuw onder druk: er moeten meer stappen worden gezet om klimaatdoelen te halen. De supermarktketen moet verantwoordelijk worden gehouden voor het klimaatgedrag van leveranciers en klanten. Ook de schappen moeten eraan geloven: de actiegroep eist dat vlees en vis plaats moeten maken voor plantaardige alternatieven. 

Is het fair om Ahold Delhaize de verantwoordelijkheid te laten dragen van de uitstoot van klanten en leveranciers?

“Dat vraag ik mij ten zeerste af. Enerzijds wel, want bedrijven krijgen nu eenmaal bepaalde klimaatdoelstellingen opgelegd vanuit de overheid. De afgelopen jaren is Ahold Delhaize zelf heel actief geweest in zijn communicatie hierover. Ceo Frans Muller zegt bijvoorbeeld te streven naar duurzame initiatieven, vanuit zijn eigen overtuiging. 

Vergeet niet: organisaties zoals Milieudefensie die deze eisen stellen, doen dit natuurlijk niet alleen wegens hun boodschap. Daar zit een strategie achter met hun eigen belangen. Die organisaties vragen zich af: ‘wie moeten we aanspreken om in de publiciteit te komen?’ Dat zijn altijd grote jongens: Shell, McDonald’s en nu Albert Heijn voor de tweede keer. Een Boni of Poiesz zullen ze niet berispen. Dat is heel simpel.

Ik vind het dus niet helemaal fair om te zeggen dat Ahold Delhaize aansprakelijk moet worden gesteld voor de uitstoot van alle leveranciers. Dat houdt in dat je een paar honderd leveranciers moet checken – dát wordt voor het gemak vergeten. Moet je nagaan wat het gaat kosten als een supermarktketen daar tijd in gaat steken, die dat moet doorberekenen aan consumenten. Dat zijn kostenverhogende factoren. Zitten we daarop te wachten?” 

De tweede grote eis van Milieudefensie is dat de balans tussen plantaardige en dierlijke producten 70-30 procent wordt. Is dat wel haalbaar?

“Dit soort claims zijn allemaal leuk en aardig, maar we vergeten een heel belangrijke factor. Wat denkt de consument hierover? Ik vind vlees lekker. Moet een supermarkt straks aan mij verkondigen dat ik genoegen moet nemen met een plantaardig alternatief? Allerlei belangenverenigingen leggen Nederlanders dingen op. Denk aan het schrappen van tabak, het duurder maken van alcohol, de suikertaks die er misschien aankomt… Ik heb moeite met dit soort verplichtingen en doelstellingen die de consument worden opgedrongen. Hartstikke vrijheidsbeperkend.”

Dus: kijk niet naar de supermarkten maar naar consumenten? 

“Ja. In plaats van het schrappen van producten, moet je consumenten een keuze geven. In de eerste plaats ligt dat er ook aan per supermarkt. Lidl kon gemakkelijk de verkoop van tabak in zijn winkels aan banden leggen. Daar verkochten ze al niet veel van omdat de merken ontbraken. Albert Heijn daarentegen zegt: wij luisteren naar al onze klanten. Als iemand wil roken, kan hij dat kopen. Als hij vegetarisch wil koken, kan hij dat kopen.  

Natuurlijk zal het impact hebben op fabrikanten wanneer Milieudefensie hard van de daken roept dat supermarkten meer plantaardig moeten verkopen. Maar je kunt het ook op z’n beloop laten en zeggen: de ontwikkeling gaat vanzelf wanneer klanten zélf meer vragen om plantaardig voedsel. Kijk maar naar de ontwikkeling van biologisch: als dat een grotere rol speelt in het denken en het kopen van consumenten, komen er meer specialistische winkels. Supermarkten voegen die producten vervolgens ook toe aan het assortiment. Zó werkt het spel. Realiseer je hoe belangrijk de vraag van de consument is. Als producten niet gekocht worden en er geen omzet in gedraaid wordt, werkt het niet. Ook niet voor leveranciers.”

Is het lastig voor supermarkten meer plantaardige opties in de schappen te krijgen?

“Kort antwoord: ja. 

Maar eigenlijk zou ik bijna zeggen dat supermarkten in dit verhaal te veel macht wordt toegedicht. Natuurlijk kan een supermarktketen altijd tegen zijn fabrikant zeggen: ‘hé, kan je eens kijken naar plantaardige producten?’ Maar dan ben je er nog niet. Fabrikanten willen de garantie dat je het afneemt. En niet alleen jij, maar ook al die andere supermarkten waar hij aan levert. Supermarkten zouden de deur gratis open moeten zetten voor dit soort productcategorieën om te laten zien dat het aanslaat. Al is dat natuurlijk maar afwachten, want nogmaals: heb je voldoende aanwijzingen dat de consument hiervoor openstaat? Een Milieudefensie kijkt daar niet naar.”