Aldi opent woensdag in Utrecht zijn eerste kassaloze winkel: Aldi Shop & Go. Boodschappen doen was nog nooit zo eenvoudig, zegt de discounter. Hoe werkt het? En hoe zit het met de privacy? RetailTrends nam alvast een kijkje.

“Ik weet niet of jullie het gemerkt hebben, maar hier staat een vrij enthousiast persoon voor jullie.” Het zijn de woorden van Jan Oostvogels, sinds maart 2020 ceo van Aldi in Nederland. Daarvoor had de Belg twintig jaar leidinggevende functies bij Aldi in België, Luxemburg en Duitsland.

“De eerste keer dat ik hier binnenkwam, en toen was het nog zeer rudimentair, zei ik: dit bestaat niet! Maar het kan dus wel...” En ook de medewerkers die hier de afgelopen maanden hebben getest en inkopen deden, keken volgens Oostvogels hun ogen uit. Ze hadden dit in hun stoutste dromen niet verwacht.

Aldi 'nummer 1-discounter'

En toch, zegt Oostvogels, past zo'n project perfect bij Aldi. Aldi is volgens hem namelijk hard op weg om de nummer 1-discounter in Nederland te worden. Zo is het marktaandeel volgens de ceo aan het stijgen. Met dank aan de Net Zo-campagne (met de belofte: dezelfde kwaliteit van leven als je gewend bent, maar dan goedkoper) en de nieuwe winkelformule waarbij de nadruk ligt op vers. “Daarbovenop is onze vastgoedmachine op topsnelheid. Aldi is in beweging.”

Om de nummer 1 te worden, heeft Aldi overigens nog wel een lange weg te gaan. Volgens cijfers van Nielsen was het marktaandeel in januari dit jaar 5,2 procent, tegen 5,5 procent een jaar eerder. Lidl bleef stabiel met 10,7 procent. Het is dan ook een 'zeer ambitieuze doelstelling', erkent Oostvogels. Wanneer die moet zijn bereikt, zegt hij er niet bij. “Een timing heb ik niet.”

Wat voor hem vaststaat: bij dat doel past vooruitkijken. “We zijn continu in gesprek met onze klanten om te zien hoe we hun behoeften nog op een andere manier kunnen invullen. We zijn met heel veel innovaties bezig en dit is een zeer zichtbare.”

Met wie en waar?

Toen Aldi veertien maanden geleden met dit project startte, waren er twee belangrijke vragen waarop een antwoord moest worden gevonden. Ten eerste: met wie doe je zoiets?  “Want we hebben zelf de kennis niet in huis.” Het werd de Israëlische startup Trigo Vision, dat ook de techniek voor kassaloze winkels levert aan het Duitse Rewe en het Britse Tesco.

En ten tweede: waar? Dat werd dus de Lange Viestraat in de binnenstad van Utrecht. “Een high traffic-locatie. Want we hebben veel publiek nodig om het systeem te doen leren. Dicht bij de universiteit, met veel jongeren. Al heeft de Nederlander in het algemeen ook veel affiniteit met digitalisering”, weet Oostvogels. “Dat alles samen leidde tot deze prachtige locatie.”

De winkel heeft een oppervlakte van zo'n 370 vierkante meter, ongeveer een derde van een normale Aldi. Het assortiment (circa 1400 artikelen) is hetzelfde als in de andere 500 Aldi-winkels, dat geldt ook voor de prijzen. Wel is er een duidelijk verschil: hier zijn geen wekelijkse non-food-acties te vinden. Wel is er een primeur voor Nederland: de winkel heeft een koffiemachine en een sinaasappelpers. Dat geldt al voor veel Aldi's in Spanje, Portugal en delen van Frankrijk.

Hoe werkt het?

Hoe werkt het kassaloos winkelen? Klanten downloaden eerst de Aldi Shop & Go-app op hun smartphone. Daarna koppelen ze een creditcard aan hun account. In de app kiezen ze voor 'start met winkelen'. Bij het toegangspoortje checken ze in door de QR-code te scannen. Dan kunnen ze boodschappen doen. Hebben ze alles, dan scannen ze bij de uitgang nog een keer de QR-code en lopen ze de winkel uit. Per e-mail ontvangen ze dan een digitale kassabon. “Hoe eenvoudig kan het zijn?”, zegt Oostvogels.

Maar er hangen 475 camera's in de winkel. Is dit systeem wel veilig en betrouwbaar? “300 procent”, zegt Oostvogels. “Er wordt op geen enkele manier aan persoonlijke identificatie gedaan. Er is geen gezichtsherkenning, geen oogscan en er is geen sprake van vingerafdrukken. Met andere woorden: er is geen enkel biometrisch kenmerk van een persoon dat in het systeem wordt opgeslagen.”

Het systeem doet maar één ding: het volgt de beweging van de klant en van de artikelen. De klant krijgt bij binnenkomst als het ware een nummertje op het hoofd. “Dat nummertje loopt rond in de winkel en het systeem bekijkt of dat nummertje een sinaasappel of rode bessen neemt of iets teruglegt. En na het uitchecken en als de rekening is opgemaakt, verdwijnt het nummertje en verdwijnen alle data die daarmee verbonden zijn.”

Bier en wijn

Ook moest Aldi ervoor zorgen dat minderjarigen er geen alcohol kunnen kopen. Bier en wijn worden in een afzonderlijk deel van de winkel verkocht. Klanten moeten zich legitimeren bij een medewerker, die het poortje vervolgens opent.

Het mag dan een kassaloze winkel zijn, dat betekent niet dat er geen medewerkers meer zijn, benadrukt Oostvogels. Grosso modo zijn het er evenveel als in een gewone Aldi. Zo moeten de schappen immers worden gevuld, er moeten broodjes worden gebakken en het vers moet worden gecontroleerd. In Utrecht zijn er zo'n acht à negen medewerkers.

Er zullen ongetwijfeld nog foutjes en probleempjes opduiken, zegt Oostvogels. “Het is nog niet een 100 procent afgewerkt product, al zitten we er wel tegenaan. Met echte klanten kunnen we het systeem nog beter maken en het proces van kassaloos winkelen aanscherpen en optimaliseren.”

Aldi werkt aan verbeteringen

Intussen is Aldi al druk bezig om het systeem te verbeteren. Zo wordt er achter de schermen hard gewerkt om meer betaalmogelijkheden toe te voegen, zoals iDeal. Ook kunnen klanten nu tijdens het winkelen nog niet in de app zien wat er in het digitale boodschappenmandje verschijnt. Dat zien ze pas na betaling op hun kassabon. Maar hopen dus dat het systeem alles goed heeft geregistreerd?

“Het is geen kwestie van hopen”, zegt Christian Bock. De Duitser is werkzaam op het hoofdkantoor van Aldi Nord in Essen en verantwoordelijk voor de technische kant van het project. “We weten dat het juist is.” Eind dit jaar of begin volgend jaar kunnen klanten 'live' zien wat aan het digitale mandje wordt toegevoegd.

Of kassaloos winkelen de toekomst wordt? De tijd zal het leren. Of zoals Oostvogels het formuleert: “We gaan zien hoe goed het systeem performt. We zullen dan een evaluatie binnen het bedrijf doen. Wat kunnen we ermee en op welke termijn?”