RetailTrends belt iedere week met een expert over een opvallende actuele ontwikkeling. Deze keer een speciale editie in het kader van Internationale Vrouwendag. Diversiteitsexpert Bouchra Talidi en hoogleraar Leiderschap en Organisatieverandering Janka Stoker over de positie van vrouwen in de retailtop.

Grote Nederlandse retailers als HEMA, bol.com en Action hebben sinds kort een vrouw als ceo. Wat zegt dit over de positie van vrouwen in de retailtop? 

Talidi: “Dit is opvallend, maar tegelijkertijd is dat het bewijs dat we er nog lang niet zijn. Zolang het ons opvalt dat er een vrouw op een toppositie komt, is het immers nog geen gemeengoed. De weinige vrouwelijke bestuurders die er dan wel zijn hebben dan ook een belangrijke functie als rolmodel. Zij kunnen zaadjes planten in de hoofden van jonge meiden en starters op de arbeidsmarkt: ‘Hé, zoiets zou ik ook kunnen!’”

Is dit een opmaat naar meer?

Stoker: “Binnen organisaties is meer commitment om vrouwen in topfuncties te benoemen. Daarnaast kan bij beursgenoteerde bedrijven meespelen dat er vanaf dit jaar een bindend vrouwenquotum geldt voor raden van commissarissen. Het is mooi dat deze grote spelers een vrouw benoemen tot ceo, maar we moeten niet te snel conclusies trekken. Het glazen plafond is nog niet stuk.

De coronacrisis bijvoorbeeld kan bij andere winkelketens de doorstroom van vrouwen naar hogere posities nog weleens belemmeren. In crisistijd nemen bedrijven liever geen risico. Onderzoek laat zien dat men dan liever mensen aanstelt die lijken op de groep die er al zit, en vaak zijn dat witte mannen. Men wil in zo’n situatie de neuzen dezelfde kant op hebben. Even niet te veel discussie of verschillende perspectieven op een kwestie, dat is alleen maar lastig, is het idee. De mensen die afwijken van de homogeniteit in de groep zijn vaak de eerste die kunnen vertrekken.”

Hoe kunnen we dan zorgen voor meer vrouwen aan de top?

Talidi: “Naast meer rolmodellen gaat de hogere opleidingsgraad onder vrouwen uiteindelijk helpen om tot een evenwichtigere bedrijfstop te komen. Vrouwen doen het in het onderwijs inmiddels beter dan mannen. Er is minder uitval onder meisjes dan onder jongens en ook het gemiddelde opleidingsniveau van vrouwen stijgt sneller dan dat van mannen. In theorie zou dat betekenen dat er een grote groep vrouwen aankomt die in de toekomst kunnen doorstromen naar hoge functies.”

In theorie. De praktijk is dus weerbarstiger?

Stoker: “Er bestaan allerlei stereotypen over goede leiders die de doorstroom van vrouwen richting de boardroom afremmen. Een ‘goede’ leider is bijvoorbeeld daadkrachtig, dominant en overtuigend. En dan denken we eerder en haast automatisch aan een man. Een stereotype ‘goede’ vrouw daarentegen is zorgzaam, empathisch en gevoelig. Van een vrouwelijke leider wordt verwacht dat zij aan beide stereotypen voldoet, terwijl die haast haaks op elkaar staan. Ze moet zich dus dubbel bewijzen.”

Zijn vrouwen van nature dan betere leiders dan mannen? 

Stoker: "Dat denk ik niet. Wel moeten ze harder werken om op die positie te komen. En degenen die het uiteindelijk redden zijn dus zeer goede leiders – en niet per se alleen maar als het gaat om ‘typisch vrouwelijke’ leiderschapsstijlen als empathisch leiderschap. Zij zijn gewoon écht goed.”

Dit artikel is gebaseerd op een verhaal dat eerder verscheen op RetailTrends.