RetailTrends belt iedere week met een expert over een opvallende actuele ontwikkeling. Deze keer: Cees-Jan Pen, lector Ondernemende Regio bij Fontys Hogescholen, over de politieke rem op nieuwe distributiecentra.

De regering moet ervoor zorgen dat er geen nieuwe grootschalige distributiecentra meer komen op ‘ongewenste plekken’. Een motie daartoe wordt volgende week vrijwel zeker aangenomen in de Tweede Kamer. De indieners van de motie stellen dat er de afgelopen jaren steeds meer grote dc’s bij gekomen zijn en dat er tot eind volgend jaar nog zeker 64 in de pijplijn zitten. Dat zou een ongewenst effect hebben op het landschap. Om dat te voorkomen moet een nieuwe landelijke beleidslijn worden opgesteld. Tot die tijd zouden provincies en gemeenten al restrictief moeten omgaan met verzoeken om nieuwe dc’s te bouwen.

Een verbod op grootschalige distributiecentra op bepaalde plekken: een goed idee?

“Die kant gaat het al langer op, dat is niks nieuws. Het grote probleem is dat het niet gebeurt op basis van een integrale ruimtelijke visie. Besturen per motie zorgt voor een hoop ellende. Straks komt er weer een aparte motie over woningbouw of agrarische ruimte. Dat leidt tot hapsnap-beleid: de een doet dit, de ander doet dat. Op basis van een integrale afweging moet je kijken waar ruimte is voor wat. Voor logistieke concentraties zou je dan een paar plekken moeten aanwijzen, wat deels al gebeurt bij bijvoorbeeld Venlo en Tilburg.”

Is er überhaupt ruimte voor nog 64 grote ‘dozen’ in Nederland?

“Als er een integrale afweging zou worden gemaakt, zou je snel genoeg zien dat je het punt nadert dat er gewoon geen ruimte meer is. Voor de binnenlandse markt wel. We bestellen nu eenmaal steeds meer online in Nederland, dat is een onderdeel van het leven. Maar ongeveer een kwart van de bestaande hallen is voor Europese distributie. Daar moet je kritisch naar kijken. We hebben hier ook nog te maken met woningbouw, waterberging en natuurproblemen waar ruimte voor moet zijn. Dat is veel belangrijker dan voldoen aan het concept van ‘Nederland distributieland’. Ontwikkelaars zullen vaker moeten uitwijken naar omringende landen waar ruimte is.”

Waar is in Nederland nog ruimte om distributiecentra voor de lokale markt te bouwen?

“Bestaande plekken moeten worden hergebruikt. Maar gek genoeg wordt daar geen euro budget voor uitgetrokken. Nieuw is makkelijk, goedkoop en snel. Terwijl je soms veel beter een bestaand terrein kunt opknappen, iets wat leeg staat platgooien en er een hal neerzetten. Dat gebeurt nu nauwelijks, terwijl er honderden bedrijventerreinen is waar dat zou kunnen. Maar dan moet er geld bij, deels vanuit de overheid. Als de politiek dit echt zo’n belangrijk thema vindt moet er budget voor komen.”

Los van de ruimte wordt veel geklaagd over de gebouwen zelf. Die zouden lelijk zijn en het landschap vervuilen. Zijn de distributiecentra in ons land zo erg?

“De kwaliteit van de gebouwen is onder de maat, de landschappelijke inpassing deugt niet en ze zijn niet duurzaam genoeg. De manier waarop we het doen moet op de schop, dat gaat echt niet goed. Je moet strenge eisen stellen en alleen centra accepteren die top of the bill zijn. Dat houdt in: echt onderdeel van het landschap qua design en architectuur, circulair gebouwd en flexibel. Mocht een hal leeg komen te staan, dan moet je hem kunnen hergebruiken. Ook zou de bouw intensiever moeten, vaker onder de grond en gecombineerd met andere functies.”

Er wordt veel gekeken naar de overheid. Heeft de sector zelf ook nog een verantwoordelijkheid?

“Zeker, ontwikkelaars en bouwers hebben hun verantwoordelijkheid te lang niet genomen. Het kan niet zo zijn dat de sector wel de lusten en niet de lasten van de online besteleconomie draagt. Een betere balans is nodig tussen logistieke economie en omgeving. Blijkbaar is de overheid nodig om ze daarin uit te dagen.”