Inflatie, een koopkracht onder druk en een all time low consumentenvertrouwen brengen de retail in moeilijkheden. Wat heeft het kabinet de sector te bieden in 2023 en daarna? Vier belangrijke punten uit de miljoenennota die dinsdag werd gepresenteerd.

Koopkracht krijgt een stimulans

Gas en energie, maar ook boodschappen en andere dagelijkse producten: alles wordt in rap tempo duurder. Dat heeft een behoorlijke weerslag op de koopkracht en -bereidheid van consumenten. Nooit eerder vonden consumenten de tijd zo ongunstig voor het doen van grote aankopen als nu, meldt het CBS woensdag. Ook het vertrouwen van consumenten ligt, gebaseerd op zowel de eigen financiële situatie als het algehele economisch beeld, op een historisch dieptepunt.

Het kabinet moest op Prinsjesdag dus wel met iets komen, en doet dat ook. Naar eigen zeggen zijn het ‘forse maatregelen’ om mensen met lage en middeninkomens de komende jaren te ondersteunen. In totaal wordt 17,2 miljard euro geïnvesteerd in onder meer hogere toeslagen (zorg, huur), minder belasting op arbeid en een plafondtarief voor energie. Dit alles compenseert een groot deel van het koopkrachtverlies in 2023, zij het niet voor honderd procent.

De aankondiging van een energietariefplafond door het kabinet is een koopkrachtverbetering voor burgers en dat is positief, reageert branchevereniging INretail. Maar de belangenclub wijst er ook op dat verdere inflatie en daarmee nog hogere prijzen op de loer liggen. "Voor ondernemers is de miljoenennota een schraal verhaal", klinkt het. "Het ontbreekt aan compensatie voor de forse loonkostenstijging waar de retail tegenaan loopt. Het kabinet heeft haar financiën in orde, maar retailondernemers krijgen hun begroting nauwelijks rond door alle kostenstijgingen."

Verhoging van het minimumloon

Grootste doorn in het oog van INretail is de verhoging van het minimumloon. Dat is namelijk ook een niet onbelangrijk onderdeel van de koopkrachtmaatregelen. Het wettelijk minimumloon gaat per 1 januari met ruim tien procent omhoog. Het is volgens het kabinet de belangrijkste maatregel om de koopkracht te boosten, lezen we in de miljoenennnota: ‘structureel herstel van de koopkracht zal primair moeten komen vanuit loonstijging. Analyses van het CPB en De Nederlandsche Bank laten zien dat daar op dit moment ruimte voor is.’

INretail ziet dat anders. De stijging van het minimumloon zonder compensatie in de loonkosten hakt er volgens de belangenvereniging fors in. “Het kabinet moet aan compensatieknoppen draaien”, vindt algemeen directeur Jan Meerman. “Denk bijvoorbeeld aan de LIV-regeling die als bestaande regeling heel goed inzetbaar is om ondernemers te compenseren voor stijgende loonkosten. Daarnaast biedt verruiming van de werkkostenregeling bruto-netto mogelijkheden die het kabinet nu nog onbenut laat.”

INretail sprak al eerder zijn zorgen uit over de ophanden zijnde verhoging van het minimumloon. ‘De nekslag voor een groot aantal ondernemers en daarmee voor de (lokale) werkgelegenheid voor jongeren en vakmensen’, zou het betekenen. Overigens bleek dat veel reageerders op RetailTrends niet achter die boodschap staan. Juist hoog tijd dat de lonen in de retail eens naar een fatsoenlijk niveau gaan, vinden zij.

Winstbelasting omhoog

Voor winstgevende retailers verandert er per januari ook het nodige. Om te beginnen wordt de grens waarbij het lage tarief voor winstbelasting geldt teruggeschroefd van 395 duizend naar 200 duizend euro. Wie vanaf 1 januari meer dan twee ton winst maakt, betaalt dus het hoge tarief. Dat gaat vanaf diezelfde datum omhoog van 25 naar 25,8 procent.

Ook de kleinere groep die vanaf 1 januari nog steeds onder het lage tarief valt – dus minder dan twee ton winst maakt – gaat meer winstbelasting betalen. Het lage tarief stijgt namelijk van vijftien naar negentien procent. ‘De omvang van de fiscale winst van een onderneming zegt weinig over de omvang van het bedrijf of de draagkracht van de dga (directeur-grootaandeelhouder, red.) en andere aandeelhouders’, verklaart het kabinet dit besluit. ‘Ook vennootschappen zonder werknemers of met alleen een dga profiteren van dit lage tarief.’ De verschillende tarieven leiden volgens het kabinet bovendien tot ‘fiscaal gedreven gedrag’, zoals het opknippen van bedrijven in bv’s om maar onder het lage belastingtarief te vallen. Met de verhoging van dit tarief worden die ‘ongewenste effecten’ beperkt.

INretail-topman Meerman is duidelijk over de verhoging van de winstbelasting: een dom besluit, stelt hij. “Omdat alleen de eerste twee ton winst extra belast wordt, treft het de verkeerde doelgroep.”

Lastenverlichting mkb

Het goede nieuws voor de kleinere retailer: een deel van de opbrengst van de hogere winstbelasting stroomt terug naar het mkb. Hiervoor trekt het kabinet in de jaren 2023 tot en met 2027 500 miljoen euro uit. Vanaf 2028 wordt hiervoor structureel 600 miljoen euro gereserveerd. Zo wordt de arbeidsongeschiktheidspremie verlaagd en wordt de werkkostenregeling – waarmee bedrijven onbelaste vergoedingen aan hun personeel kunnen geven – met vijftig miljoen euro verruimd. Om verduurzaming te stimuleren wordt bovendien het budget om milieu-investeringen fiscaal af te trekken verruimd.

Al met al ziet INretail de nabije toekomst niet al te zonnig in. Naast de hoge energielasten en fors gestegen huur- en inkoopkosten moeten vanaf oktober ook de in coronatijd opgebouwde belastingschulden worden terugbetaald. De druk op de exploitatie stijgt dan nog meer en de uitgeholde koopkracht van consumenten zorgt voor grote onzekerheid in de retail, is de vrees. Meerman besluit: “We maken ons op voor een guur najaar.”