Kippenboerin Alice van Drie is ‘moeder’ van dertigduizend vleeskuikens. Qua inkomen geen luxe, maar de liefde voor haar ‘AH-kippen’ overwint alles. En ze laat haar stem horen, op social media bijvoorbeeld. “De gemiddelde Nederlander weet nauwelijks meer waar zijn eten vandaan komt.” 

Hoe kwam je er zo bij om kippenboerin te worden?
“Mijn man Egbert en ik komen allebei van de boerderij en toen wij in 1998 de kans kregen om de boerderij van mijn schoonvader over te nemen, hebben we die met beide handen aangegrepen. Wij hebben kippen, varkens en koeien. De kippen zijn helemaal mijn afdeling, Egbert is er nauwelijks te vinden. Feitelijk ben ik zo’n beetje de vliegende keep op de boerderij, zo doe ik ook de boekhouding. Op deze manier hebben we een mooie verdeling gevonden, hoewel ik de kuikens toch echt het allerleukste vind.”

Hoe oud zijn ze als jij ze onder je hoede neemt?
“Ze hebben 21 dagen in een broedmachine gezeten en zodra ze uit het ei kruipen komen ze direct naar ons toe. De stal is dan opgestookt tot 34 graden, zodat de temperatuurovergang minimaal is. Hier krijgen ze de vrijheid en de mogelijkheid om gelijk te kunnen eten en drinken. Een prachtig gezicht is dat telkens weer. De houtkrullen laten ze voor wat ze zijn, ze gaan meteen voor water en voer. Dat ze dat direct snappen, daar blijf ik me over verbazen. Deze kuikens (zie pagina 67 – red.) heb ik trouwens nét gekregen, ze wegen inmiddels zo’n 48 gram en over een dag of vijftig zijn ze 2,5 kilo zwaar. Dan worden ze opgehaald door de slachterij die ze vervolgens verwerkt om bij Albert Heijn te worden verkocht.”
 

Wat zijn de grootste uitdagingen waar jij voor staat?
“Poe, heb je even? Het begint natuurlijk bij een goede leefomgeving. Ik wil dat mijn kippen, van het ras Ranger Classic, een fijn leven hebben. De uitdaging is om ze gezond slachtrijp te krijgen. Goed voedsel voor de kippen is essentieel, dat is perfect afgestemd. Bij ons krijgen ze 98 procent plantaardig voedsel en extra verrijkingsmateriaal. Omdat ik dit vak al 22 jaar uitoefen weet ik gelijk als er iets mis is. Al voordat ik in de stal ben hoor ik aan de dieren of er iets is. Een hapering in de volautomatische voerlijn, een losgeschoten waterslang of een elektronisch probleem. Het kan zomaar gebeuren. Ik ben aardig zelfredzaam, ja. Dan pak ik de spanningzoeker en ga ik op onderzoek uit, dat heb ik wel geleerd in de jaren. Er kan ook iets mis zijn met het voer. Het kan te zout zijn, te hard of verkeerd geperst. Hoe de kippen dan reageren? Dan worden ze vervelend. Dat is niet zo vreemd, toch? Ik word ook vervelend als ik geen lekker eten voorgeschoteld krijg.”

Hoe arbeidsintensief is het bestaan van een kippenboerin?
“Ik houd ze vooral heel goed in de gaten. Ik blijf controleren of ze gezond zijn, of de temperatuur goed is en of ze continu de beschikking hebben over water en voer, dat is een must. Vandaag is het 32 graden in de stal en die temperatuur wordt langzaam afgebouwd. Op het laatst hebben ze genoeg aan een graad of twintig. Sowieso komt er steevast een dierenarts langs voor salmonella-onderzoek en de entingen, dat is verplicht. En natuurlijk moeten alle papieren op orde zijn. Het certificatieschema IKB Kip bijvoorbeeld, dat is een ketenkwaliteitssysteem voor de gehele pluimveevleessector. In Nederland is de gehele keten sowieso strak geregisseerd en de kwaliteitsschema’s gelden voor alle ketenschakels. Elke schakel wordt gecontroleerd door onafhankelijke controle-­instanties. Hiermee wordt alles geborgd: van het begin – dus bij ons, de boer – tot uiteindelijk het bord van de consument, met de hoogst haalbare kwaliteit.”

'In Nederland zijn we gigantisch verwend door een overvloed aan goed en veilig voedsel'

Wat weet de Nederlandse consument van het vlees dat op zijn bordje ligt?
“De gemiddelde Nederlander weet nauwelijks meer waar zijn eten vandaan komt. Het punt is: het aantal boeren slinkt en weinig mensen hebben nog een boer in de familie- of vriendenkring. Dat vind ik jammer, want de consument zou dan pas inzien hoeveel moeite het kost voordat je een bord vol eten kunt voorschotelen. Anders zou er beslist meer waardering zijn voor ons voedsel. In Nederland zijn we gigantisch verwend door een overvloed aan goed en veilig voedsel. Juist omdat voedsel zo ondergewaardeerd en goedkoop is, is er in mijn optiek zo veel voedselverspilling. En dat weggooien van goed en lekker voedsel gaat me enorm aan het hart.”
 

Wat vind jij het leukste aan werken met zulke piepjonge dieren?
“Kijk zelf, kijk om je heen! Als je al die lieve kuikentjes ziet, dan wil je zelf toch ook kippenboer worden? Echt, ik kijk veel liever naar mijn kippen dan naar Netflix. Vroeger hadden we legkippen, maar dat is serieus aanpoten. Dan ben je zeven dagen per week eieren aan het rapen en is er geen tijd meer voor andere dingen dan werk. Onze kinderen waren een stuk jonger en mijn zoon wilde dat ik ook weleens bij de voetbal kwam kijken. Sinds 2013 hebben we alleen nog vleeskuikens en dat bevalt uitstekend.”

Kan een kippenboerin eigenlijk wel met vakantie?
“Daar kan ik kort over zijn: nee, dat gaat niet. Sinds 1998 hebben wij geen vakantie meer gehad. En ik zit daar niet echt mee om eerlijk te zijn. Egbert en ik vinden het heel erg lastig om ons werk over te dragen, we zijn nog steeds van mening dat we het zelf als beste kunnen. Wij kennen ons bedrijf van haver tot gort én we kennen onze dieren het beste. Dit jaar gaan we beiden een weekend weg, één nachtje. Hij met vrienden en ik met vriendinnen, uiteraard om beurten. Ja, dat is genoeg. Sterker nog, na zo’n nacht van huis ben ik blij om weer naar de boerderij terug te kunnen. Ontspanning hebben we heus wel. Ik heb toch een prachtig leven? Bij mooi weer lig ik zomaar een uurtje op mijn luchtbed in het zwembad dat we ’s zomers opzetten. Kijk, boer moet je niet worden om veel geld te verdienen of om een baan te hebben. Boeren is echt een manier van leven. Je moet 24/7 paraat willen en kunnen staan, het moet simpelweg in je zitten. En ja, wij hebben weleens klaargestaan om naar een bruiloft te gaan toen er nét een koe moest kalven. Sorry, maar dan gaat die koe toch echt voor. Of als mijn kippen ziek zouden zijn, dan hebben ze beslist voorrang. Zonder twijfel.”

'Mensen die totaal geen verstand hebben van het boerenleven maken ons beleid en vertellen wat we moeten doen'

Wat zijn de mindere kanten van je werk?
“De negatieve framing van de media, de vooroordelen en de impertinente onwaarheden die worden verkondigd over ons vak. Mensen die totaal geen verstand hebben van het boerenleven maken ons beleid en vertellen wat we moeten doen. Dat doet zeer. En dat terwijl ze nog niet eens weten hoe ze met de bijeen gespaarde boerderijdieren van Albert Heijn moeten spelen. Weet je, men vertelt doorgaans het halve verhaal. Nou, voor mij is een halve waarheid een hele leugen. Ik kan me hier behoorlijk over opwinden. Ik ben behoorlijk actief op Twitter (@AlicevanDrie - red.) en ik doe dit om het eerlijke tegengeluid te laten horen. Of het helpt? Dat weet ik niet, maar ik heb er wel iets aan gedaan en dat geeft mij in ieder geval een goed gevoel.”
 

Wat vind jij van alle kritiek over het slechte dierenwelzijn in Nederland?
“Het doet me zeer als er wordt gezegd dat het zo slecht gaat in Nederland qua dierenwelzijn, voedselveiligheid en milieu. Het gaat juist ontzettend goed, we horen nota bene bij de koplopers in de wereld. En dan te bedenken dat dit soort zaken in heel veel landen nog niet eens op de agenda staat. Kijk, alle kip bij Albert Heijn komt uit Nederland of de grensstreek. Zij kiezen bewust voor regionale producten, er is veel controle op en het is goed geborgd. De Nederlandse retail heeft dat gewoon voor elkaar. Feit is: wanneer de consument Nederlandse kip koopt, dan krijgen ze een veilig, goed en diervriendelijk stukje kippenvlees. Zelf ben ik een erg kritische consument en bij voorkeur koop ik voedsel van Nederlandse oorsprong. Ik wil erop vertrouwen dat het echt oké is. Van Nederlands voedsel weet ik dat het aan de allerhoogste eisen voldoet. Kijk, mijn verantwoordelijkheidsgevoel vertaalt zich in voedselveilig en verantwoord kippenvlees produceren. Dat verwacht ik zelf van de producten die ik koop in de supermarkt, dus alleen zo produceer ikzelf ook. Bovendien: ik doe er mijn best voor om een gezonde kip af te leveren. Van mijn afnemers verlang ik ook dat ze dieren op een nette manier behandelen. Als ik zie hoe goed en professioneel er in Nederland met dieren omgegaan wordt, dan vind ik dat we hier met recht trots op kunnen zijn.”

'Gemiddeld kun je stellen dat de marge op een kuiken centenwerk is, dus een jackpot is het niet bepaald'

Hoe wordt de prijs van een kip bepaald?
“De markt bepaalt de prijs. Gemiddeld kun je stellen dat de marge op een kuiken centenwerk is, dus een jackpot is het niet bepaald. Toch zou ik niets anders willen. Wij hebben te weinig vleeskuikens om er een goed belegde boterham mee te verdienen. Maar we hebben ze naast de koeien en varkens. Met die wisselende vraag in de markt houd ik me overigens minder bezig. In overleg met de slachterij wordt bepaald wanneer we nieuwe kuikens opzetten. De slachterij stemt de vraag af met de retailer, Albert Heijn in ons geval. Bij een periode van verminderde vraag – bijvoorbeeld rondom de zomervakanties – kan het gebeuren dat we wat langer leegstaan. Dit betekent dat het aantal dagen tussen een aflevering en de ontvangst van nieuwe kuikens wat langer wordt. Maar goed, je weet vooraf nooit welke prijs je uiteindelijk gaat ontvangen. De prijs voor de AH-kip is niet heel fluctuerend en vrij stabiel, maar over de seizoenen heen kan de prijs wel wat lager of hoger zijn. Dat is inherent aan de onzekere factor van het boer-zijn: je investeert op voorhand al heel veel geld in dieren, voer, elektra en gas bijvoorbeeld, nog vóórdat je weet wat je voor je dieren gaat krijgen.”

Je hebt twee kinderen, denk je weleens na over opvolging?
“Dat doe ik liever niet, maar natuurlijk speelt het ergens op de achtergrond. Onze kinderen willen niet, dat is wel duidelijk. Ze kunnen goed leren en denken dat ze met minder uren meer kunnen verdienen. Daar kan ik ze geen ongelijk in geven. Maar het blijft mooi om een schakel van die hele keten te zijn. En bij Albert Heijn kan ik mijn eigen kip kopen, hoe leuk is dat? Ook zelf koop ik er met een gerust hart mijn kippenvlees, omdat ik weet dat het goed en veilig vlees is. En, ik ben allang blij dat ik mijn kip niet zelf hoef te slachten! Nog elke keer als ik mijn stal binnenloop, denk ik: wat prachtig, al dat leven. Daar doe ik het uiteindelijk allemaal voor.”