Na een succesvolle loopbaan binnen Ahold Delhaize is ze nu ruim een jaar de hoogste baas bij Albert Heijn. Marit van Egmond over relativering, verantwoordelijkheid en de zin van in je eentje wandelen in de duinen. “Inmiddels weet ik mijn plannen helder te vertellen en realiseer ik me dat herhalen daar ook bij hoort.”

'Ik heb nog nooit in mijn leven twee keer hetzelfde gekookt'
 

Ouders
“Etten-Leur, een warm nest. Ik ben enig kind, mijn broers en zussen waren de kinderen uit de buurt. De levensles die ik van huis uit heb meegekregen was: je moet dingen proberen. Alleen dan gebeurt er iets. Stappen zetten, dingen doen en er niet alleen over praten en denken. Als je het niet probeert weet je ook niet of je het kan, of dat het iets voor je is. Daar waren mijn ouders consequent in. Zo heb ik op allerlei sporten gezeten. Van schaken tot voetbal, van turnen tot tafeltennis. Alles kon, alles mocht, er gold maar één voorwaarde: dat ik het dan ook serieus zou proberen. Even een weekje testen, dat kon niet. Uiteindelijk heb ik jarenlang gedanst, geturnd, aan jazzballet gedaan. Dat lag me het meest. Maar schaken vind ik nog steeds leuk. En, helemaal volgens de mantra van echt doorzetten, heb ik zowel het pionnen-, torens- als koningsdiploma behaald.

Mijn vader was systeemanalist bij Philips: van hem heb ik de kracht van technologie meegekregen. We hadden al van jongs af aan een reeks computers in huis. Zo had ik zelf op jonge leeftijd een Atari, geweldig was dat. Mijn moeder komt uit een Brabantse slagersfamilie – mijn opa had een slagerij. Van die kant komt mijn voorliefde voor eten en drinken. Die heb ik volledig uitontwikkeld, zou je wel kunnen stellen; ik houd van eten en drinken – maar ik wil nog steeds óók weten hoe voeding in elkaar zit, wat het verhaal achter een ingrediënt of een product is en wat het voor je kan betekenen.”
 

Eerste bijbaan
“Elke zomer gingen we aardbeien plukken, in Brabant doe je dat als je jong bent. Ik herinner me lange, warme dagen op het land en hard werken, maar ook veel gezelligheid, samen rond de lunchtafel op de boerderij. Toen al vond ik het interessant om te zien hoe zo’n vrucht groeit, wat voor werk en toewijding er komt kijken bij het telen, plukken en verwerken van al die aardbeien. In mijn huidige baan kan ik dat inzicht elke dag als een soort reflectiescherm gebruiken: denk niet te licht over wat we in de winkel presenteren. Voordat voedsel bij ons in de schappen ligt is er een scala aan menselijke handelingen aan vooraf gegaan en heeft de natuur zijn werk gedaan.”

School
“Op de middelbare school kreeg ik geschiedenisles van juffrouw Maes die zo inspirerend kon vertellen – zelfs de meest taaie kost verpakte zij in aantrekkelijke verhalen. Zij maakte dat ik geschiedenis in mijn eindexamenpakket opnam. Behalve allerlei historische feiten leerde zij me vooral ook de kracht van verhalen. Een goed verhaal brengt ook ingewikkelde of abstracte zaken tot leven. Dat inzicht heb ik in mijn carrière vaak gebruikt.”

'Behalve allerlei historische feiten leerde juffrouw Maes me vooral ook de kracht van verhalen'

Studie
“Wat wil je, vroegen mijn ouders me nadat ik mijn vwodiploma had behaald. Een open vraag, maar dan ook echt: alles mocht. Dat vergt dat je zelf moet gaan nadenken. Wat past mij? Waar krijg ik energie van? De combinatie van wetenschap en voeding trok me, het werd levensmiddelentechnologie op de agrarische hogeschool in Den Bosch. Die stad kende ik als Brabantse al redelijk, maar het is toch anders als je er gaat wonen. Ik ben tamelijk snel mijn eigen weg gegaan, was geen kind dat elk weekend met de vuile was naar huis ging; ik regelde alles zelf. Ik kwam terecht in een huis met zeven andere studenten, uit alle windrichtingen van het land. Elke dag kookten we samen. Thuis aten we meestal typisch Hollandse kost: elke dag aardappelen, vlees en twee soorten groenten. Mijn huisgenoten bleken daarentegen geheel eigen manieren te hebben om eten te bereiden, er kwamen ingrediënten onze keuken in die ik nog nooit had geproefd. Linzen! Het was ook mijn kennismaking met voorverpakt eten.

Het was een fantastische tijd om te leren koken. Ook al omdat we een beperkt budget hadden. Hoe kon je met weinig geld toch iets smakelijks bereiden? Gezond ook nog, als het kon? Mijn liefde voor eten en drinken kreeg tijdens mijn studie volwassen proporties; ik heb na mijn hbo een master in agri-foodmanagement gehaald. Je kunt wel stellen dat ik gek van eten en drinken ben. En van koken. Ik heb nog nooit in mijn leven twee keer hetzelfde gekookt. Nee, echt niet – er is altijd weer een nieuw ingrediënt dat ik toevoeg voor een net andere smaak. Dat wil overigens niet zeggen dat ik nooit twee keer hetzelfde heb gegeten, hè.”

Jeugdhelden
“Ik heb nooit posters boven m’n bed gehangen van popsterren. Zoiets als blinde bewondering voor een artiest of een sporter: nee. Dat wil niet zeggen dat ik nooit bewondering voor mensen had. Bijvoorbeeld Steve Jobs of Jeff Bezos. Maar ook de vrouwen over wie je verhalen in dit magazine kunt lezen. Of mensen die ik onlangs heb ontmoet, zoals Stella de Swart die verhalen vertelt over wat armoede met je kan doen. Dat vind ik ook heel inspirerend. Tijdens een kerstdiner van Albert Heijn en de LINDA. Foundation zat ik naast haar aan tafel. We raakten aan de praat over hoe je ondanks een gebrek aan geld toch elke dag iets goeds op tafel krijgt voor je kinderen en jezelf. Bij Albert Heijn hebben we het vaak over het bereikbaarder maken van beter eten voor iedereen. Daar speelt budget een grote rol in. Daarom ontwikkelen we bijvoorbeeld recepten voor maximaal twee euro per persoon.”

'Na een half leven durf ik wel te stellen dat ik profijt heb gehad van mijn motto: doen is het nieuwe denken'

Inzicht
“Na een half leven durf ik wel te stellen dat ik profijt heb gehad van mijn motto: doen is het nieuwe denken. Natuurlijk hebben mijn ouders me daarbij gestimuleerd, maar ik denk dat die drive al heel vroeg in mijzelf zat. Altijd nieuwsgierig, altijd op zoek naar hoe dingen in elkaar zitten. Maar ook altijd bereid om verder te leren, daar moeite voor te doen, niet op te geven. Fouten maken, daarvan leren, doorgaan. Het meeste wat ik heb meegemaakt is gebeurd omdat ik zelf een stap heb genomen.”

Misvatting
“Lang heb ik gedacht dat de wereld was zoals ik hem zag. Mijn blikveld op de wereld was leidend, mijn perspectief op de buitenwereld bepaalde mijn gedrag. Een voorbeeld? Heel plat: ik dacht dat, omdat ik leren leuk vind, iedereen leren op school leuk en aantrekkelijk en fascinerend zou vinden. Toen ik begon met reizen werd ik geconfronteerd met andere gewoonten, andere talen en een andere eetcultuur. Dat werd wel heel duidelijk op mijn eerste dag in China, als inkoopmanager versproducten voor Ahold. Ik was jong, alleen, het was vrijdagmiddag en ik liep, vrijwel direct uit het vliegtuig, mijn nieuwe buurt in op zoek naar straatmarktjes. Niemand sprak Engels. Geen enkel bordje kon ik lezen. Er bestonden nog geen smartphones met vertaalprogramma’s en navigatie. Het werd handen- en voetenwerk, maar: wat geweldig, wat opwindend. Ik heb meteen een fiets gekocht en ben de stad gaan ontdekken. Ik zie ze nog staan, open mond, zo’n Westerse vrouw die voorbij peddelde. Ook leerde ik snel wat huis-, tuin- en keuken-Chinees om mezelf buiten de organisatie een beetje te kunnen redden.

Je merkt dan ook dat de praktijk soms weerbarstiger is dan je dacht. Toen ik me op de Chinese groente- en fruitmarkt ging concentreren, bleek mijn tolk weleens een eigen interpretatie aan de verhalen van verkopers te geven. Pas na een tijdje bedacht ik dat ik dezelfde bezoeken drie keer moest afleggen, met drie verschillende tolken. Dan destilleerde ik een gemiddeld verhaal, nadat ik had doorgevraagd en me had verdiept in de context van allerlei antwoorden. Er blijken in het Chinees bijvoorbeeld tientallen soorten ‘ja’ te bestaan. Ze zeggen nooit nee, dat is onbeleefd – maar sommige ‘ja’s’ komen wel neer op nee. Daar kom je vanzelf achter. Allemaal cultuurgebonden zaken die je blik verruimen. Laatst was ik er opnieuw, in mijn nieuwe rol – wat is er in twintig jaar veel veranderd! Alles is digitaal geworden, straatnamen staan inmiddels vaak ook in het Engels op de muren, mensen spreken hun talen beter. Ergens wel jammer voor het absolute avontuur.”

Hobby
“Sorry voor de eventuele overkill – maar ja: eten en drinken. Mijn man Jeroen en ik houden onze agenda’s regelmatig leeg voor een culinair reisje. Op zoek naar ingrediënten, maar ook naar goede en originele restaurants. Dat kan overal zijn, we reizen echt de wereld over. Een adres dat me te binnen schiet: Le Petit Colombe in Franschhoek, in Zuid-Afrika. Voortreffelijke keuken, een echt toprestaurant. Maar het kunnen ook simpele bistro’s zijn: als er maar spannend wordt gekookt, als ik maar nieuwe smaken kan ontdekken. Gelukkig is mijn andere hobby fitness, haha. Ik train twee keer per week een uur. Elke woensdag en zaterdag, daar ben ik onverbiddelijk in. En wat ik ook graag doe: in mijn eentje de duinen in, vanaf huis. Een flinke wandeling maken, mijn hoofd leeg laten waaien. Al komen er zo ook weer frisse nieuwe ideeën en inzichten naar boven.”

'Ik geloof niet in blunders – als je misgrijpt is dat een leermoment en moet je het weer proberen'

Blunder
“Ik geloof niet in blunders – als je misgrijpt is dat een leermoment en moet je het weer proberen. Maar goed. Ik geloofde – en geloof nog steeds – in wat we ‘vis op ijs’ noemen. Vers gevangen hele vis, op grote bakken crushed ice, personeel erbij dat aansnijdt en verpakt. Net zoals in Frankrijk. Ik heb dat niet één, maar wel drie keer geprobeerd te introduceren – in Haarlem, in Amsterdam, ik dacht dat de klanten daar zo’n aantrekkelijke verrijking van het aanbod wel konden waarderen. Niet dus. Het zag er prachtig uit, maar ik was de enige klant en dat krijg ik nog steeds af en toe te horen van collega’s. We houden kennelijk nog altijd van voorverpakte vis, gefileerd, panklaar. Dat is ook makkelijk, natuurlijk.”
 

Boek
“Het boek Principles van de Amerikaanse miljardair, hedgefondsbeheerder en filantroop Ray Dalio heeft indruk op me gemaakt. Hij stelt kortweg dat je als leider in organisaties maar in beperkte mate kunt varen op corporate values of bedrijfscultuur. Je eigen morele kompas zou je belangrijkste drijfveer moeten zijn, stelt Dalio. Zo probeer ik Albert Heijn ook aan te sturen: vanuit mijn eigen overtuigingen. Als het goed is passen die namelijk naadloos op die van het bedrijf. Bij twijfel zeg ik altijd ‘ja’. Een ander principe: de kracht van eenvoud. Het is krachtig om complexe dingen heel eenvoudig te vertellen. Dat moet ook wel als je zo’n groot bedrijf leidt. Als je in complexiteit blijft hangen, krijg je mensen veel minder snel mee, heb ik gemerkt. Het klinkt dan misschien wel mooi, maar niemand gaat bewegen. Een derde drijfveer is vernieuwing. Dat heet vaak ‘de enige constante’, maar het betekent voor mij vooral vooruitgang. Niet alleen het bedrijf, maar ook mezelf wil ik de hele tijd vernieuwen. Wie zichzelf niet de hele tijd vernieuwt, staat binnen no-time op achterstand.”

'Een van de vaderlijke adviezen van meneer Albert Heijn gebruik ik nog elke dag: de klant is de baas'

Ontmoeting
“Jeroen en ik liepen elkaar hier op het hoofdkantoor van Albert Heijn tegen het lijf, allebei jonge medewerkers toen nog. Hij vertrok en heeft inmiddels zijn eigen bedrijf. Wij praten eindeloos over wat ons bezighoudt, in ons werk en daarbuiten. Hij kan en mag – nee: moet – alles tegen me zeggen, reflecteert vrijuit op mijn ideeën en plannen. En daarnaast is hij mijn culinaire proefkonijn. Tot zijn grote tevredenheid, gelukkig.

Een andere ontmoeting die diepe indruk maakte: ik was drie jaar in dienst toen ik de kans kreeg om de – toen al gepensioneerde – meneer Albert Heijn te spreken. Hij vertelde ons aanstekelijke verhalen over zijn leven en de ontwikkeling van de winkels. Wist je dat hij de streepjescode heeft geïntroduceerd in ons land? Moet je nagaan wat dat voor impact heeft gehad, tot aan de zelfscankassa’s toe. Een van zijn vaderlijke adviezen gebruik ik nog elke dag: de klant is de baas. Niet voor niets staat in onze hal nog steeds het standbeeld van Beppie, onze klant, voor wie we het uiteindelijk natuurlijk allemaal doen.”

Negatieve invloed
“Van nature ben ik een introvert persoon. Ik zei lange tijd niet altijd hardop wat ik dacht. Mijn valkuil was dat ik er dan maar vanuit ging dat mensen – collega’s, leidinggevenden, medewerkers – precies begrepen wat ik bedoelde. Mijn gedachten waren toch logisch? Helder? Dan raakte ik ongeduldig of gefrustreerd als bleek dat dat niet zo was. Inmiddels weet ik mijn plannen helder te vertellen en realiseer ik me dat herhalen daar ook bij hoort.”

Beslismoment
“Toen ik van Ahold Delhaize ruim een jaar geleden de vraag kreeg of ik klaar was voor deze functie bij Albert Heijn, ben ik de duinen ingewandeld. Alleen. Ik heb daar lang naar mijn gevoel geluisterd. Wil ik dit? Kan ik dit? Het was een gesprek met mezelf. Na dat zelfonderzoek kon ik vanuit mijn hart zeggen: ja. Omdat ik er gewoon heel veel zin in had en op deze plek impact kan maken voor zo veel mensen in Nederland. Dit bedrijf is 130 jaar oud. Elke dag eten en drinken vijf miljoen mensen de producten uit onze winkels. Vijf miljoen borden die we vullen. Er werken honderdduizend mensen in de organisatie. Een op de vijf Nederlanders werkte ooit bij Albert Heijn. Ik ben dankbaar voor de kans dit te mogen doen. Te werken aan voedsel dat net een beetje beter is, net een beetje gezonder, lekkerder. Wist je dat onze vanillevla sinds kort minder suiker heeft? En omdat die vla elke avond bij zo veel mensen op tafel staat kun je grote stappen maken.”

Work-life balance
“Dit is een mooie baan met een grote verantwoordelijkheid. Om energie te kunnen geven, moet je zorgen dat je zelf energie hebt. Je moet op tijd stoppen en rust nemen en daar ben ik me bewust van. Ik plan veel: vrijetijd, afspraken met vrienden, sport. Elke zomer koop ik theaterkaartjes voor het hele seizoen, zowel in Amsterdam als in Haarlem. Dat staat dan tenminste vast.”

Het grote inzicht
“Hoe ouder ik word, hoe dichter ik bij mezelf kom. Ik begrijp steeds beter wat me drijft – ik zie daar langzamerhand wel een rode draad in. Ik merk dat ik op een snijvlak terecht ben gekomen: voortbouwen op mijn expertise aan de ene kant, het herkennen van geluk aan de andere kant. Vroeger dacht ik dat ik in alles heel goed moest zijn, nu ken ik mijn sterke kanten en kan ik beter genieten van klein geluk. Ik zag dat geluk vroeger misschien ook wel, maar besefte me dat niet zo. Ik durf langzamerhand echt te zijn wie ik ben. Iemand met veel eigen kracht, iemand die vooruit kan denken – dat leer je wel van flink schaken – en steeds beter de samenhang ziet tussen allerlei ontwikkelingen. Iemand die op zoek gaat naar het gesprek achter het gesprek, de kracht van verbinding door samen te zijn en gedachten en ervaringen uit te wisselen. Misschien is dat het wel, waarom ik zo ongelooflijk houd van eten en drinken: de eettafel is de bron waaruit veel goeds ontstaat.”