Het oer-Hollandse Zeeman heeft de afgelopen jaren veel gesleuteld aan de verduurzaming van zijn merk. Zo maakte het onder meer de productieketens transparant voor het grote publiek. Naast al die inspanningen weet Zeeman zijn prijzen laag te houden zonder naar eigen zeggen in te leveren op kwaliteit. Manager CSR & quality Arnoud van Vliet vertelt hoe de textielsuper dat doet.

Hoe zou u Zeemans manier van maatschappelijk verantwoord ondernemen het beste omschrijven?
“We spreken niet van maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar van zuinig. Zuinig is het woord dat Zeeman het best omschrijft. We willen zuinig zijn op mens, milieu, middelen en maatschappij en dat geven we lading door het woord zuinig. Zuinig is een van onze kernwaarden en een belangrijke pilaar voor onze strategie. Goede kleding en textiel hoeft niet duur te zijn.”

Toen oprichter Jan Zeeman het bedrijf startte – hij is helaas eerder dit jaar overleden – had de term zuinig dezelfde betekenis? 
“Jan Zeeman wilde zuinig zijn op mensen én op middelen om de lage prijzen te kunnen hanteren. Een goed voorbeeld is dat hij investeerde in langetermijnrelaties met agenten en leveranciers, waar we nu nog altijd mee samenwerken. Op het gebied van milieu was hij van de eersten die het plastic en karton gescheiden inzamelde vanuit alle filialen – en hij vond het mooi dat je daar dan ook nog wat centjes voor kreeg.”

“Win-win, dat was voor hem een belangrijk vertrekpunt bij duurzaamheid. In die beginjaren was er wel minder aandacht en kennis over andere aspecten van sociaal- en milieuvriendelijk ondernemen. De betekenis die we tegenwoordig toekennen aan de term zuinig is veelomvattend. Ik sprak een paar jaar terug op een evenement waar hij per toeval ook was, hij leidde Zeeman toen al niet meer. Na mijn presentatie kwam er een Q&A op gang en daar werden interessante discussies gevoerd. Dat was voor Jan Zeeman een eye-opener, hoorde ik later. Dat evenement heeft hem toen nieuwe inzichten verschaft.”

Menig retailer met een duurzame missie worstelt zo nu en dan met zijn winstgevendheid. Hoe is dat bij Zeeman?
“Bij Zeeman spreken we van duurzame groei. Natuurlijk kan je een ontzettend uitgebreid duurzaamheidsbeleid hebben, maar als het businessmodel en de artikelen die je verkoopt niet omarmd worden door de consument en je de omzet en winstdoelstellingen niet haalt, dan slaat het de plank mis.”

Als u zou moeten kiezen tussen een stap maken op het gebied van duurzaamheid, waarbij wel de winst in het gedrang komt, wat zou u dan doen?
“Daar zijn we dus heel goed in. We komen nooit in die spagaat. Zowel de commerciële groeiplannen en de mvo-doelstellingen zijn gefaseerd en gedoseerd. Dat is de kern van een familiebedrijf, daar wappert dat niet van links naar rechts. Het klinkt heel saai, maar voor het werken aan je duurzaamheidsdoelstellingen is dat superfijn.”

Zeeman vraagt 2,99 euro voor een basisshirt. Met die prijs garanderen jullie een leefbaar loon voor de makers van het shirt. Schroef de prijs met vijftig cent op en dan nog zijn jullie een discounter en kun je alle schakels in de keten meer loon geven. Waarom wordt daar niet voor gekozen?
“Voor ons moeten die twee hand in hand gaan: bestaansrecht voor de fabrikanten en een lage prijs. Ons lidmaatschap van de Fair Wear Foundation gaat ons helpen om daar nog meer inzicht in te krijgen. Op dit moment vinden we dat ons huidige prijsniveau voor iedere schakel in de keten een leefbaar loon mogelijk maakt. Maar ik ben soms ook wel eens jaloers op partijen die vergelijkbare T-shirts voor 9,99 euro verkopen. Dan vraag ik me af hoe die verhouding eruitziet.”

Kun je spreken van bewijsdrang bij Zeeman om aan te tonen dat discount en duurzaam zeker samengaan?
“Ja, dat is ons verhaal. Het is ook telkens weer een voortschrijdend inzicht. We weten steeds meer, we leren steeds meer. Een T-shirt dat we nu verkopen voor 2,49 euro – wat prima is - wordt door duurzamer materiaal misschien wel 2,99. 

Zuinig is een begrip dat Zeeman kenmerkt, maar hoe zorg je dat je klanten ook op een zuinige manier hun leven inrichten?
“Door tijdloze basisartikelen aan te bieden. Iets dat mode-onderhevig is heeft van zichzelf een kortere levensduur. Daarnaast moet de kwaliteit altijd goed zijn, anders komt de klant niet terug voor hetzelfde product. Die switch zouden we ook teweeg kunnen brengen door bijvoorbeeld kleding in te zamelen, dat onderzoeken we nu. Dan maak je van winkels een inzamelpunt. En daarnaast willen we daar dan communiceren hoe klanten de kleding het beste kunnen wassen en langer goed houden."

Het inzichtelijk maken van Zeemans productieketen maakte jullie kwetsbaar. Hoe is dat voor zo’n Hollands bedrijf – dat eerder toch meer in de luwte opereerde – geweest?
“Het is voor mij een vereiste, maar het gaat om timing. Ik snap ook dat je daar iedereen intern klaar voor moet stomen. Dat creëert vertrouwen. En eerlijk is eerlijk: ik heb ook niet overal een antwoord op. Ook dat zorgt voor vertrouwen, als je simpelweg zegt dat iets nog niet duidelijk is. Het resulteert niet altijd in goede berichten, maar dat was met name in het begin. Zeeman is nu structureel transparant over zijn productieketen. We stellen ons al kwetsbaar op, we laten al zien wat er niet perfect is en we zijn niet meer de enige. Deze open opstelling stelt externe partijen in staat om met ons in dialoog te gaan."  

Als andere retailers net zo willen verduurzamen als Zeeman doet, wat zou u dan als tip willen meegeven?
“Bel even (lacht). Zorg dat duurzaamheid echt goed ingebed is in je strategie. Het moet topdown op de agenda gezet worden. Niet dat er bovenin beslissingen genomen worden en halverwege de duurzaamheid er nog eens ingefietst wordt. Het moet in alle beslissingen verankerd zitten, maar dat is tegelijkertijd de grootste uitdaging. De variabele beloning van onze directie is bijvoorbeeld ook afhankelijk van het behalen van de mvo-doelstellingen. Dat zou een advies kunnen zijn: zorg dat het niet vrijblijvend is. Zo draagt de directie die doelstellingen ook uit. En zoek elkaar op.”