Hij is een van de bekendste gezichten in de wereld van e-commerce, maar ook een gezicht dat inmiddels ruim twee maanden van de radar is verdwenen. Wat ging er vooraf aan de ‘vermissing’ van Jack Ma en wat betekent dit voor Alibaba? Vijf vragen en antwoorden.

Wie is Jack Ma precies?
Jack Ma werd op 10 september 1964 geboren in de Chinese stad Hangzhou, als oudste zoon in een arm gezin. Al op jonge leeftijd probeerde hij de Engelse taal onder de knie te krijgen, onder meer door met Engelse toeristen te praten in het Hangzhou International Hotel. In 1988 behaalde hij zijn bachelor Engels aan de lokale universiteit. Hij meldde zich daarna maar liefst tien keer aan voor de Harvard Business School, maar werd keer op keer afgewezen. 

Na zijn studie ging hij aan de slag als leraar Engels, totdat een student hem in 1995 kennis liet maken met het internet. Zijn interesse was gewekt: Ma richtte meerdere kleine online startups op, met als doel China te verbinden met de rest van de wereld. Met zijn startups boekte Ma weinig succes, totdat hij in 1999 Alibaba oprichtte om kopers en verkopers op één platform bij elkaar te brengen. 

Alibaba groeide uit tot een van de waardevolste webreuzen en bezorgde Ma een geschat vermogen van omgerekend 47 miljard euro, wat hem de op één na rijkste inwoner van China maakt. In september 2018 kondigde hij zijn vertrek als ceo van Alibaba Group aan, maar achter de schermen blijft hij betrokken bij het bedrijf.

Wat was er de afgelopen tijd te doen rondom Alibaba?
Alibaba is groot. Te groot, als je het aan de Chinese mededingingsautoriteit vraagt. In december startte die instantie een onderzoek naar het internetbedrijf wegens ‘verdenking van monopolistische praktijken’. Zo zou Alibaba verkopers verbieden om met andere platformen in zee te gaan. 

Wat heeft dochterbedrijf Ant Group hiermee te maken?
Ook bij Alibaba’s dochterbedrijf en betalingsdienstverlener Ant Group werd eind vorig jaar ingegrepen. De geplande beursgang in november werd plots door Peking afgeblazen - volgens sommigen door president Xi Jinping himself - wegens het vermeende machtsmisbruik. Met een opbrengst van 37 miljard dollar zou het de grootste beursgang ooit zijn geworden.  

De centrale bank van China liet daarna weten het techbedrijf voortaan te zullen ‘begeleiden’ op het gebied van eerlijke concurrentie en consumentenbescherming. Peking wil dat Ant Group zich alleen nog bezighoudt met betalingsdiensten en niet met consumentenkredieten en vermogensbeheerdiensten. Uit de korte verklaring van de Chinese overheid valt niet op te maken hoelang het onderzoek naar Alibaba gaat duren en welke straffen beide bedrijven riskeren.

Wanneer is Jack Ma voor het laatst gezien? 
De laatste keer dat Jack Ma in het openbaar verscheen was op 24 oktober, tijdens een toespraak op een conferentie in Shanghai. Daarin uitte de miljardair kritiek op de Chinese bankensector: die zou niet innovatief maar ‘ingeslapen’ zijn. Dat was een week voordat Peking een stokje stak voor de beursgang van Ant Group.

De hamvraag: waar is Jack Ma?
Vermist, ondergedoken of zelfs opgepakt? De verdwijning van Jack Ma zorgt voor veel speculaties. Niet gek, aangezien de excentrieke ondernemer normaal gesproken maar wat graag in de schijnwerpers staat. Zo trad Ma in 2019 tijdens de twintigste verjaardag van Alibaba op als rockster, met een gitaar, een leren jasje en vlechtjes in zijn haar.

Vooral zijn afwezigheid bij de finale van tv-serie Africa’s Business Heroes, waar hij jurylid was, is opvallend. Volgens een woordvoerster van Alibaba kwam Ma niet opdagen als gevolg van ‘een dubbele afspraak in zijn agenda’. Maar het is aannemelijker dat de Chinese miljardair zich na zijn kritische toespraak in Shanghai bewust gedeisd houdt. Als groot voorstander van een open en marktgestuurde economie botsen Ma’s idealen met die van de Communistische Partij. 

Volgens Ties Dams van het Clingendael China Centre zou die partij zelfs achter de verdwijning van de wereldberoemde, populaire ondernemer kunnen zitten, zo zegt hij tegen NU.nl. “Dit gebeurt vaker bij invloedrijke, prominente Chinezen.” Ma zou wel eens gestraft kunnen worden voor het aantasten van het aanzien van de partij en het vergaren van te veel autonome macht met Alibaba. “Daar heeft Ma blijkbaar een grens overschreden, in ieder geval in de ogen van China”, aldus Dams. Mogelijk krijgt de miljardair een celstraf, een boete of huisarrest opgelegd. Alles om de boodschap duidelijk te maken: “Niemand, geen ster en geen held, is zo groot dat hij boven de wet staat.”