Raakt Marcel Boekhoorn na ruim anderhalf jaar zijn geliefde HEMA kwijt? Schuldeisers willen eigenaar worden van de warenhuisketen. Een overzicht van het moeizame HEMA-avontuur van de miljardair uit Bennekom.

Marcel Boekhoorn had er op 18 oktober 2018 alle vertrouwen in. De Nederlandse ondernemer, rijk geworden door de aan- en verkoop van telecombedrijf Telfort, groot pandaliefhebber en NEC-fan, zou HEMA "weer laten gloreren als nooit tevoren". Ook al zou het niet gemakkelijk worden, besefte hij. "We zullen alle zeilen bij moeten zetten."

Want ja, die verrekte schuldenlast waarmee de vorige eigenaar Lion Capital HEMA had opgezadeld. "Een loden last." De Britten kochten de oer-Hollandse keten in 2007 voor ruim een miljard euro van Maxeda (het vroegere Vendex KBB) en financierden de overname door het bedrijf vol te hangen met schulden. Boekhoorn had HEMA, "een prachtig bedrijf, een icoon in het Nederlands retaillandschap", zelf destijds ook willen kopen. Maar zijn bod werd te laag bevonden. "Men lachte me toen uit. Lion Capital bood veel meer. En dat hebben we geweten..."

Die schuld moest omlaag. Drastisch omlaag. Met de overname door zijn investeringsfonds Ramphastos (de Latijnse naam voor toekan) werd er een begin mee gemaakt. Honderd miljoen euro aan leningen werden van de balans gehaald en tegelijkertijd was er een "acute kapitaalinjectie" van veertig miljoen euro. "Dit is slechts een eerste stap", zei Boekhoorn.

Bakkerijen in de etalage
De hoop was gevestigd op de verkoop van de zeven bakkerijen van HEMA. Al vlak na de overname ging het gerucht dat Boekhoorn ervan af wilde. In april 2019 bevestigde HEMA-topman Tjeerd Jegen tegen persbureau ANP dat er naar een koper werd gezocht voor de bakkerijen, waar onder meer de bekende tompoucen worden gemaakt en waar zo'n 350 mensen werken. HEMA hoopte voor de zomer van dat jaar een koper te hebben gevonden. Die zou dan ook het contract met HEMA voor de levering van gebak overnemen, was het idee. Ruim een jaar later is het er nog niet van gekomen.

HEMA wil nog steeds uitgroeien tot een wereldmerk, maar de internationale expansie wordt op een andere manier ingevuld dan voorheen. Om de kosten te drukken, wordt buiten Europa samengewerkt met zogenoemde masterfranchisers, zoals in het Midden-Oosten al gebeurde. In Mexico moeten er dit jaar tien winkels openen en de komende jaren wil HEMA doorgroeien naar zo'n tweehonderd filialen in het Latijns-Amerikaanse land.

In Europa zoekt HEMA samenwerking met supermarkten. Sinds vorig jaar liggen er al HEMA-spulletjes in tientallen winkels van Franprix in Frankrijk. Dit jaar moet het aantal filialen worden uitgebreid naar vierhonderd. In Nederland koos HEMA in eerste instantie voor Albert Heijn, dat shop-in-shops in grote HEMA-filialen wilde openen. Maar HEMA annuleerde november vorig jaar tot verbazing van de marktleider een proef met twee winkels. Vlak erna werd duidelijk waarom: HEMA gaat met Jumbo in zee. Er komen in alle zevenhonderd Jumbo's schappen met non-foodartikelen. Ook neemt Jumbo zeventien filialen van HEMA in grote steden over. Met de opbrengst, volgens het FD vermoedelijk honderd miljoen, wil HEMA zijn knellende schuld verminderen. Eigenlijk had Jumbo het liefst heel HEMA gekocht, zei topman Frits van Eerd van de supermarktketen uit Veghel in de Volkskrant. Maar ja, hij heeft naar eigen zeggen helemaal geen verstand van non-food.

Publicatie jaarcijfers uitgesteld
Mooi die samenwerkingen, mooi die plannen. Maar hoe draait HEMA? De laatste resultaten die bekend zijn gemaakt, zijn die over het derde kwartaal van 2019. De omzet nam toen weliswaar toe - vooral online - maar onder aan de streep stond een verlies van 1,4 miljoen euro. Volgens HEMA werd het verlies veroorzaakt door nieuwe boekhoudregels, waarbij ook de leasecontracten worden meegerekend. Onder de oude regels zou er een winst zijn geweest van 2,1 miljoen.

Er werd dan ook door menigeen uitgekeken naar de cijfers over heel 2019. Ging het beter dan in 2018, toen HEMA een verlies van 232,9 miljoen euro leed? Het antwoord op die vraag blijft nog even onbeantwoord. De publicatie van de cijfers, gepland in april, werd uitgesteld. Reden: de coronacrisis. "Het managen van deze crisis vraagt de volledige aandacht van de teams en het bestuur van HEMA", zei het bedrijf. En het beantwoorden van vragen van beleggers en analisten 'heeft nu niet de prioriteit'. De winkels van HEMA in Frankrijk en België zouden door het coronavirus wekenlang dichtblijven. In Nederland bleven de 550 vestigingen van de warenhuisketen open, maar kelderde de omzet aanvankelijk met een derde. Inmiddels zijn bijna alle HEMA-winkels, in totaal 775, weer open.

HEMA werd zo hard geraakt door de coronacrisis, dat topman Jegen eind maart vreesde voor het voortbestaan van de keten. Daarom betaalt HEMA over maart en april slechts de helft van de huur, schreef hij aan de huurbazen. "Dit kan enkel worden voorkomen of afgeremd indien wij lastenverlichtingen zoeken waar mogelijk bij onze belangrijkste zakelijke relaties, waaronder onze verhuurders", stond in de brief. HEMA bespaart zo miljoenen euro's: de huurlasten bedragen zo'n dertien miljoen per maand.

In de (tegen)aanval
Begin april werd duidelijk dat Marcel Boekhoorn aanstuurt op een schuldsanering bij de warenhuisketen. Hij is bereid nieuw, eigen vermogen in het bedrijf te steken, maar wil dan wel dat schuldeisers HEMA tegemoetkomen. "We zeggen intern: HEMA is een toptent, maar met een verkeerde schuldstructuur", zei Corné Melissen, partner bij Ramphastos. Boekhoorn moet in juni vijftig miljoen euro terugbetalen aan zijn schuldeisers. Er is dus haast bij. Het FD vernam vlak erna dat de schuldeisers hun krachten bundelen voor een tegenaanval. De groep, goed voor zeshonderd miljoen euro aan leningen, is bang dat ze naar hun geld kunnen fluiten.

Deze donderdag, een dag nadat HEMA meldde dat de jaarcijfers nog langer op zich zullen wachten, werd bekend wat de schuldeisers willen. De professionele beleggers, zoals Angelsaksische hedgefondsen, willen zelf eigenaar worden van HEMA. NRC en FD meldden dat op basis van anonieme bronnen. In ruil daarvoor zouden ze bereid zijn om driehonderd miljoen aan schulden kwijt te schelden. De schuldeisers hebben hun voorstel ingediend bij de directie. Als die akkoord gaat met het plan raakt Boekhoorn de keten kwijt.