En toen was het maart 2020. Het was erop of eronder. Niet alleen voor winkels in Nederland, maar wereldwijd. Wie trekken er aan het langste eind? En wie aan het kortste? Een voorlopige tussenstand.

Verliezer: C&A
Eind april werd bekend dat de kledingketen weigerde een aantal rekeningen te betalen aan Aziatische leveranciers – dit terwijl C&A wel bestellingen hier had geplaatst. Vooral voor arbeiders in deze fabrieken betekende dit een keiharde klap. ‘Terugval in de omzet’, zo noemt C&A de reden. Begin juni kon C&A terugkijken op niet zomaar een terugval, maar een ernstige terugval. Een combinatie van een oubollig imago, collecties waar nauwelijks nog iemand voor warm loopt en… een virus. De keten gaat dan ook fors bezuinigen om aan de ondergang te ontkomen. Zomaar een feitje: het vermogen van de familie Brenninkmeijer wordt geschat op 22 miljard euro. 

Winnaar: H&M
De Zweedse fastfashiongigant betaalt zijn Aziatische leveranciers wel netjes op tijd en meldt er alles aan te doen om ook in deze tijden de fabrieken door dik en dun te steunen. Zou H&M’s nieuwe ceo Helena Helmersson inderdaad het betere, eerlijke, duurzame gezicht worden van de fastfashionindustrie? Zou mooi zijn. Eerst maar eens zien te overleven, want de omzetdaling sinds 1 maart: -57 procent.

Verliezer: Primark
Alle winkels lange tijd gesloten en helemaal rampzalig: geen webshop. De omzet van Primark kelderde van 750 miljoen euro per maand naar nul euro per maand. De voorraden zijn intussen opgelopen tot anderhalf miljard Britse pond. Dat zijn heel wat voorraadschuren.

Winnaars: Boerderijwinkels
Lokaal + vers = een in deze tijd snel aan populariteit winnende retailniche. Verser en transparanter kun je eten niet krijgen.

Verliezer: Hunkemöller
Hunkemöller weigerde in een groot aantal gevallen de gehele maandhuur voor zijn winkels te betalen. Ja, het is bekend: retailers als Hunkemöller hebben het zeer moeilijk. Daarentegen: de lingerieketen is eigendom van de Amerikaanse investeerder Carlyle, dat voor meer dan tweehonderd miljard dollar aan bedrijven bezit. Carlyle trok vorig jaar nog honderdvijftig miljoen euro dividend uit aan Hunkemöller. Daar kun je best veel winkelhuren van betalen. Ook in coronatijden. 

'Dettol was in de eerste helft van 2020 waarschijnlijk 't snelst groeiende merk ter wereld.'
 

Winnaar: Reckitt Benckiser
In drie maanden tijd steeg de verkoop van Dettol-producten in China met ruim duizend procent. Elders in de wereld ging het 87 jaar oude merk eveneens sky high (met menig leeg schap tot gevolg). Dettol is eigendom van het Britse concern Reckitt Benckiser, specialist in desinfecterende merken. Dettol is hoogstwaarschijnlijk in de eerste helft van 2020 het snelst groeiende merk ter wereld geweest.

Winnaar: Bordspellen
Bol.com verkocht dit voorjaar tweemaal zoveel bordspellen als in normale tijden. Idem dito voor Intertoys. Dit is de top 5 van Intertoys:

1 Monopoly
2 Rummikub
3 Ticket to Ride
4 30 Seconds
5 Scrabble  

Winnaar: Auping
Als een van de eerste bedrijven ging Koninklijke Auping uit Deventer – befaamd producent van beddengoed en matrassen – over tot de productie van mondkapjes voor de medische sector. Binnen vijf weken was de transformatie voltooid. Een van de afnemers: de overheid. Goed voor, vooralsnog, vier miljoen stuks.

Winnaars: Webwinkels
Het overgrote deel van de bevolking zat en zit thuis, waarvan een erg groot deel webwinkelt. De webwinkelomzet steeg dit voorjaar met zeventig procent ten opzichte van dezelfde periode in 2019 en twee op de vijf Nederlanders melden meer dan ooit te webwinkelen. Stevige stijgers, onder meer: doe-het-zelf-, entertainment- en tuinproducten. Stevige dalers: toerisme en luxe kleding. Twee interessante vragen: hoeveel mensen blijven straks online shoppen in een coronaloos tijdperk? En wat zijn de gevolgen voor fysieke winkels?

Winnaar: Red Je Boeketje
Het initiatief van Red je Boeketje komt uit de koker van Red je Pakketje. De bezorgservice werd gebeld door accountantskantoor EY met de vraag: kunnen we de sierteeltsector een handje helpen met de berg onverkochte bloemen die anders in de container belandt? 24 uur later was Red je Boeketje een feit. Het concept: consumenten kunnen voor vijftien euro een bos bloemen doneren aan eenzame ouderen die door het virus geen bezoek mogen ontvangen. Mooi initiatief. Groot succes. En commercieel een substantiële bijdrage aan de getroffen sierteeltsector.
 

Winnaar: Knorr en Maggi
Volop vraag ineens naar oude, vertrouwde merken. Ja, dit is het moment voor de slogan: vroeger was alles beter.

Winnaar: Bavaria
Het biermerk van de familie Swinkels haalde z’n bieren terug en maakte er handalcohol van.

Winnaar: Wallmart
Walmart, ‘s werelds grootste retailer en de aartsrivaal van Amazon, nam dit voorjaar 235 duizend medewerkers in dienst en zag zijn omzet stijgen met 74 procent vergeleken met dezelfde periode in 2019. De gigantische groei komt vooral dankzij online.

Verliezer: De Bijenkorf
In maart en april zou de Bijenkorf zijn 150-jarige jubileum groots vieren. Tussen droom en daad stonden gesloten deuren. Eind maart werd bekend dat de Bijenkorf zijn betalingstermijn heeft verlengd naar – geen grap – 150 dagen.

'2.489 dollar per seconde verdient Jeff Bezos van Amazon op dit moment.'
 

Winnaar: Amazon
Jeff Bezos wint naar bekend altijd en overal. In het eerste kwartaal steeg de omzet van Amazon met 26 procent naar 75,5 miljard dollar. Amazon heeft tijdens de crisis wereldwijd 175 duizend mensen aangenomen. Jazeker, honderdvijfenzeventigduizend. Hoogstwaarschijnlijk is het maandeninkomen van deze medewerkers minder dan wat Jeff Bezos momenteel per seconde verdient: 2489 dollar. Ook haalde Amazon begin juni nog ‘even’ tien miljard dollar op bij de Federal Reserve. Het bedrijf maakte gebruik van schuldpapier met looptijden van drie tot veertig jaar. Voor het schuldpapier over drie jaar betaalt Amazon een rente van 0,4 procent. En voor het schuldpapier over tien jaar nog altijd een ongekende bodemrente van 1,5 procent. Haast een cadeautje, die tien miljard, zeker voor een bedrijf dat veertig miljard op zijn bankrekening heeft staan (en amper belasting betaalt, maar dit tussen haakjes).

Winnaar: Jitse Groen
Na een maandenlange strijd werd Jitse Groens Takeaway in januari eigenaar van de Britse maaltijdbezorger Just Eat. Er was nogal wat twijfel of de overname wel zo slim was, te meer omdat het niet echt crescendo ging met Takeaway. Toen kwam de coronacrisis en steeg de omzet van Just Eat met maar liefst vijftig procent. Geluk bij een gigantisch (virus)ongeluk.

Winnaar: Hellofresh
Maar het kan altijd beter. Maaltijdbezorger HelloFresh noteerde in de eerste drie maanden van dit jaar een omzetstijging van 66,4 procent, naar bijna zevenhonderd miljoen euro. Het aantal actieve klanten steeg met 68,4 procent naar 4,18 miljoen. HelloFresh heeft zijn prognoses voor de rest van het jaar bijgesteld. Waar het bedrijf eerst uitging van een omzetgroei tussen de 22 en 27 procent wordt nu een groei tussen de 40 en 55 procent verwacht. Wat je ook een winnaar maakt: HelloFresh heeft vanwege de coronacrisis wereldwijd drie miljoen euro aan de voedselbanken gedoneerd.

Verliezers: Schoenen- en kledingwinkels
Kledingwinkels noteerden in april 59 procent minder omzet ten opzichte van april 2019. Schoenenwinkels: -45 procent. Dit inhalen wordt een megaoperatie.

Winnaars: Vakkenvullers
Ze werden plotseling helden. Probeer dat over, pakweg, 25 jaar aan je kinderen of kleinkinderen maar eens uit te leggen.

Winnaar: Ahold Delhaize
Ahold Delhaize zag zijn nettowinst in het eerste kwartaal met meer dan 48 procent stijgen, tot 645 miljoen euro. Met name de hamsterende klanten en stijgende populariteit van onlineboodschappen voerden de winst van het supermarktconcern op. In maart steeg de omzet met meer dan een kwart. De onlineverkopen namen die maand zelfs met ruim een derde toe, grotendeels door de corona-uitbraak. Het moederbedrijf van bol.com en Albert Heijn draaide over het eerste kwartaal een totale omzet van achttien miljard euro, bijna vijftien procent meer ten opzichte van een jaar eerder. De onlineverkopen waren goed voor zo’n 1,3 miljard euro (+38,6 procent), mede dankzij bol.com dat een omzetplus van 39,5 procent noteerde.
 

Verliezer: AB InBev
Minder goed nieuws voor AB InBev, ’s werelds grootste bierbrouwer. De omzet daalde in het eerste kwartaal met 5,8 procent en de EBITDA ging met 13,7 procent omlaag. Het tweede kwartaal wordt nog slechter, waarschuwt het bedrijf: alleen al in april daalden de volumes wereldwijd met 32 procent. Van de tientallen biermerken van AB InBev is er sinds kort eentje wereldberucht: het Mexicaanse Corona.

Winnaar: de startup
De coronacrisis leidt gelukkig ook tot nieuw leven. Volgens de Kamer van Koophandel is het aantal startups in de retail met 26 procent toegenomen: er kwamen 2896 bedrijven bij, zeshonderd meer dan in april 2019. De stijging is te verklaren door het aantal webwinkels dat door de coronacrisis is opgestart.

Douglas verlengt zijn betalingstermijn voor onbepaalde tijd.
Vertaling: ‘Zoek het uit, leveranciers. Sterkte!’
 

Verliezer: Douglas
Parfumerieketen Douglas verlengt zijn betalingstermijn voor onbepaalde tijd. ‘We rekenen op je medewerking en flexibiliteit om de negatieve gevolgen van de huidige situatie te verminderen’, schreef Douglas aan zijn leveranciers. Vertaling: ‘Zoek het maar uit, leveranciers. Sterkte!’

Winnaar: VanMoof
In de periode februari tot en met april steeg de omzet van VanMoof met 140 procent. Logisch: veel mensen willen nu het openbaar vervoer vermijden en dan is een VanMoof-e-bike een mooi alternatief. Goed voor lange afstanden en voorzien van geweldige techniek en een geweldig design. Maar het kost wel wat: een VanMoof-e-bike begint bij 1998 euro. Medio mei maakte het bedrijf van de twee broers uit de Achterhoek bekend dat twee investeerders – Balderton Capital en SINBON Electronics – 12,5 miljoen euro in VanMoof investeren, vooral om in het buitenland verder te expanderen.
 

Winnaars: Onlinesupermarkten
Explosieve omzetstijgingen, maar ook niet bepaald onbelangrijk: achttien procent van de klanten is nieuw. Mensen die voor ’t eerst online hun boodschappen bestelden – en inmiddels vaste klanten zijn geworden.

Winnaar: Mark de Lange
De oprichter en ceo van brillenfirma Ace & Tate doneerde met het project Giving Goggles vijftienduizend veiligheidsbrillen aan zorgpersoneel.

Winnaar: Bruna en AKO
Het café, de sportschool, het theater: allemaal waren ze lange tijd verboden terrein. Wat doe je als consument met al die extra vrije tijd? Lezen, bijvoorbeeld. Dat merkte Audax, het bedrijf achter onder meer AKO en Bruna. Waar menig retailer met de handen in het haar zat, zagen de boekwinkelketens de afgelopen maanden de verkopen stijgen. “Mensen blijven thuis, reizen minder en lezen meer”, verklaarde ceo Casper de Nooijer. Hij verwacht ook op langere termijn positieve effecten. “We zijn heel positief over de toekomst.” Volgens de ceo zorgt de coronacrisis ervoor dat bestaande trends een vlucht nemen. “Zo wordt al heel lang gesproken over een omnichannelstrategie: dat je om de consument heen bent, in de buurtwinkel, op het station én online.”

Verliezers: Winkeliers in de hoofdstad
Het was een veelbesproken thema de afgelopen maanden: kan de huur voor noodlijdende winkeliers niet worden kwijtgescholden? Want alleen maar uitstel van executie, daar heeft niemand wat aan. De gemeente Amsterdam is onverbiddelijk, blijkt na navraag van Het Parool: kwijtschelding is niet aan de orde, hooguit mag later worden betaald. Opschorting is het maximaal haalbare. “We zijn als gemeente ook gewoon een verhuurder die moet kijken naar de beperkte financiële middelen die we hebben”, is de verklaring. “We gaan wel in gesprek over maatwerk met huurders die aangegeven hebben problemen te hebben. Maar kwijtschelden is geen optie.”

Winnaar: Coolblue
Menig winkel heeft zijn deuren al noodgedwongen moeten sluiten. Maar Coolblue trekt zich weinig aan van het negatieve sentiment in de winkelstraat. De elektronicaverkoper wil dit jaar zes nieuwe winkels openen, waarmee het totaal op achttien filialen komt. Coolblue zoekt naar winkelpanden van meer dan duizend vierkante meter, zowel in Nederlandse als Belgische steden. Ook een tweede Coolblue-vestiging in bestaande plaatsen behoort tot de mogelijkheden.
 

Verliezer: de Amerikaanse winkel
​​​​​​Vorig jaar sloten er noodgedwongen 9500 fysieke winkels in de Verenigde Staten. Een record – en de gedachte was toen: erger kan niet. De verwachting van retailonderzoeksbureau Coresight Research voor 2020: de ondergang van vijftienduizend fysieke winkels.

'1 biljoen dollar was de recordomzet van Alibaba in het afgelopen boekjaar.'
 

Winnaar: Alibaba
De retailreus uit China haalde in het boekjaar, dat tot en met eind maart liep, een recordomzet van een biljoen dollar (920 miljard dollar). De meerderheid daarvan (870 miljard euro) komt nog steeds van de Chinese thuismarkt.

Verliezer: Marks & Spencer
Engelands bekendste retailicoon zag in een periode van zes weken – tot 9 mei – in zijn belangrijkste sectoren kleding en home-artikelen een terugval van 75 procent. De ramp bij de afdeling food viel nog een beetje mee: een terugval van 8,8 procent (Marks & Spencer mocht tijdens de lockdown openblijven vanwege de voedselverkoop). Weinig verrassend dat de voorraden van Marks & Spencer inmiddels gigantisch zijn opgelopen: vijfhonderd miljoen pond aan onverkochte kleding. De noodoplossing van de keten: een groot deel van de voorraden wordt de lentecollectie van 2021.

'Met lokale foodwinkels ging het de afgelopen tijd erg goed en ook daar heeft Spar met zijn gemaksformules van geprofiteerd.'
 

Winnaar: Spar
Al ver voor de coronacrisis was Spar wereldwijd in a winning mood. De omzet steeg de afgelopen vier jaar met 21,4 procent. Het winkelnetwerk nam toe met twaalfhonderd locaties. Wereldwijd zijn er nu 13.320 Sparwinkels in 48 landen op vier continenten. Spar Nederland heeft ook niet te klagen: hier groeide de omzet in 2019 met 22,8 procent. Dat Spar wereldwijd actief is blijkt een voordeel tijdens de coronacrisis. De keten kon de impact van oost naar west op de voet volgen en best practices delen met landen. En uiteraard: met lokale foodwinkels ging het de afgelopen tijd erg goed en ook daar heeft Spar met zijn gemaksformules van geprofiteerd.