De vierde editie van Changemakers in Retail vond in een bijzondere setting plaats. In een lege zaal, maar met honderden digitale bezoekers. Een gevolg van de coronacrisis, die misschien wel extra de vraag oproept of we onze manier van leven en consumeren niet drastisch moeten aanpassen.

'We spreken niet van maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar van zuinig' 
- Arnoud van Vliet, manager CSR & quality Zeeman
Zuinig is het woord dat Zeeman het best omschrijft, zegt Van Vliet. "We willen zuinig zijn op mens, milieu, middelen en maatschappij en dat geven we lading door het woord zuinig. Zuinig is een van onze kernwaarden en een belangrijke pilaar voor onze strategie. Goede kleding en textiel hoeft niet duur te zijn.”

'We zijn met mango's de keten ingegaan'
- Claire Trügg, head of corporate communications & sustainability Jumbo
Elke medewerker in de toeleveringsketens verdient een prettige en gezonde werk- en leefomgeving, zegt Jumbo. Maar hoe kan Jumbo die garanderen? Jumbo heeft een huismerk, waar zo'n negenduizend producten onder vallen. Die kunnen niet allemaal tegelijk onder de loep worden genomen. Per jaar worden een aantal 'risicoproducten' uitgekozen. Cacao en bananen worden met de branche opgepakt. Dat maakt volgens Trügg meer impact. “Maar bijvoorbeeld met mango's zijn we zelf de keten ingegaan. Dat doen we met onze leverancier. We gaan dan na wat er leeft, wat er gebeurt. Er wordt echt onderzoek op de plantages gedaan om te kijken wat er gaande is.” De voortgang is te volgen op de website jumborapportage.com.

‘De tijd om te praten over ijsberen en smeltende ijskappen is voorbij’
- Hanneke van de Vijfeijke, country sustainability manager IKEA
Laten zien dat we de aarde langzaam maar zeker verwoesten is niet meer genoeg. Consumenten willen geen beelden van uitgehongerde ijsberen en smeltende ijskappen, maar zijn echt op zoek naar oplossingen. Dat zegt IKEA’s country sustainability manager Hanneke van de Vijfeijke. “Hoe kunnen we ervoor zorgen dat consumenten vervolgens daadwerkelijk duurzaam handelen? Door de producten en services die wij aanbieden.” Die moeten betaalbaar zijn en bedrijven moeten de consument het idee geven dat hij of zij er niet alleen voor staat. “Daarom moeten we laten zien hoe wij onze duurzame transitie versnellen en dat al onze IKEA-familymembers stapjes in de goede richting zetten.”

‘Het is tijd om duurzaamheid te herpositioneren’
- Hanneke van de Vijfeijke, country sustainability manager IKEA
Bij het begrip ‘duurzaamheid’ denken consumenten niet direct aan producten voor een prettiger en comfortabeler leven, aldus Van de Vijfeijke.”Onderzoeken tonen aan dat het woord ‘duurzaamheid’ consumenten niet triggert. Daarom werken we aan de ontwikkeling van duurzame producten zonder ze expliciet zo te noemen”, legt ze uit. Duurzame artikelen vallen bij IKEA voortaan onder de noemer ‘Slim voor morgen’. “Dat werkt beter, omdat iedereen slim wil zijn en omdat ‘morgen’ een tijdshorizon is die mensen goed kunnen overzien.”

'Ik leg liever iets honderd keer uit aan een gemotiveerd iemand, dan twee keer aan iemand die niet gemotiveerd is'
- Thijs Swinkels, oprichter Brownies & Downies
Bij Brownies & Downies werken veelal mensen met een verstandelijke beperking. Ook andere bedrijven moeten volgens oprichter Thijs Swinkels hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen door hen in dienst te nemen. "En ja, dat kost meer energie", erkent hij. Maar die is het wat hem betreft helemaal waard. Maak binnen je bedrijf één iemand vrij die zich helemaal over de persoonlijke begeleiding ontfermt, is zijn boodschap. "En dan zul je soms 's avonds met ouders om tafel moeten om te bespreken hoe het gaat en nieuwe leerdoelen samen te stellen."

'Zonder druppels is er geen oceaan'
- Marja Baas, oprichter Myomy do goods
Als je als merk een betere wereld nastreeft is klein beginnen geen enkel probleem, vindt Marja Baas van het duurzame tassenmerk Myomy. "Al lijkt het een druppel op een gloeiende plaat, zonder druppels is er geen oceaan." Toch is ze blij dat haar merk nu wat schaal begint te krijgen en inmiddels tweehonderdduizend tassen heeft verkocht. "Anders blijf je zo in de marge steken." Die schaalgrootte is geen bedreiging voor de hoge eisen die Myomy stelt, het maakt ze juist makkelijker. De kosten om producten te laten valideren met de juiste labels door de juiste organisaties zijn hoog en dan wegen de voordelen van meer schaal zwaar.

'Doelstellingen zetten niet grootste uitdaging'
- Eva Ronhaar, director of innovation & sustainability HEMA
Het belang van duurzaamheid is de laatste jaren goed ingebed in HEMA's organisatie en wordt gesteund door het bestuur, zegt Ronhaar. En dat is wat haar betreft voor alle duurzaamheidsmanagers- en directeuren vaak de grootste uitdaging. Want het bedenken van doelstellingen lukt nog wel. "De crux is: hoe krijg je het gedaan? Hoe zorg je ervoor dat iedereen, wat zijn of haar rol ook is, weet wat hij moet doen?" Nog steeds loopt ze daarbij wel eens tegen strubbelingen aan. "Steeds als we een doel behaald hebben komt het volgende alweer. Dan is er weer een nieuwe wet of convenant en vragen we iedereen zich weer voor iets nieuws in te zetten. Mijn rol is ervoor te zorgen dat alle neuzen dan toch dezelfde kant op staan."

'We staan aan de vooravond, of zijn eigenlijk al binnengetreden, in een zeer nieuw tijdperk'
- Jan Terlouw, schrijver en voormalig politicus
Tegenwoordig zijn alle problemen van mondiale aard, signaleert Jan Terlouw. "Vroeger gebeurde dat incidenteel, bijvoorbeeld bij de pest, de Spaanse griep of bij wereldoorlogen, maar meestal waren de problemen van nationale, lokale aard. Tegenwoordig vindt elk groot probleem op wereldwijd niveau plaats." De klimaatcrisis, het vergaan van de aarde, de aantasting van de natuur. Biodiversiteit die afneemt, het vluchtelingenprobleem. En het 'ontzaglijke economisch probleem' van de aandeelhouderseconomie die zo'n grote scheiding geeft. "Bijna alle problemen zijn internationaal. Maar één ding is nationaal gebleven en dat is de politiek. Ga er maar aanstaan, met je nationale politiek om al die grote internationale problemen, waarvan het Antropoceen (het tijdperk van de mens, red.) het grootste is, om die aan te pakken. En toch moet het."

'Ondernemers vragen om een gelijk speelveld'
- Jan Terlouw, schrijver en voormalig politicus
De wereld zit volgens Terlouw vol ongelijke speelvelden. "De fossiele energie wordt wereldwijd nog steeds vijf keer zoveel gesubsidieerd als duurzame oplossingen. Vliegtuigen mogen volgepakt overal heenvliegen, maar het café moet je om 22.00 uur uit, want je zit te dicht op elkaar. Het is zo'n ongelijk speelveld en dat kunnen mensen heel slecht verdragen." De overheid moet volgens hem zorgen dat fossiele energie net zo eerlijk wordt behandeld als duurzame energie. "Als alle kosten die de productie van CO2 met zich meebrengt, toegerekend worden aan de fossiele energie, dan wordt die zo duur dat het voor Shell en Esso totaal niet meer interessant is om nieuwe jaknikkers te vinden. Dan is duurzame energie beduidend goedkoper. En zeker als je met veel energie oplossingen gaat zoeken."

Bekijk hier de gehele opname van het event Changemakers in Retail.