Een kassaloze supermarkt op wielen: Moby Mart is zelfs in China een opvallende verschijning. Voor 25 duizend dollar kun je er één kopen en je eigen buurtwinkel openen.
 

In een tijd waarin kassaloze retailconcepten elkaar in rap tempo opvolgen, springt Moby Mart in het oog. De eerste glimp van de miniwinkel op wielen vangen we op in de zomer van 2017, als het prototype op wereldwijde media-aandacht kan rekenen. Moby Mart is dan nog onderdeel van Wheelys, een mobiel caféconcept uit Zweden dat inmiddels wereldwijd actief is. “We zagen het eerst als de nieuwe Wheelys, maar realiseerden ons al snel dat het iets totaal nieuws is. Nu is het een bedrijf op zich.”

We spreken Tomas Mazetti, een van de oprichters van Moby Mart en een Zweed met een bijzonder verhaal. Hij is eigenlijk geen retailer, maar een activist. Bekend van het droppen van teddyberen uit een vliegtuig boven Minsk, om het recht op vrije meningsuiting in Wit-Rusland aan te kaarten. Volgens zijn Wikipedia-pagina is Mazetti ook een uitvinder. Dat verklaart waarom hij ruim zes jaar na de teddyberenactie het wiel van de supermarkt opnieuw probeert uit te vinden. “Wat die twee dingen met elkaar te maken hebben? Ik probeer kleine dingen ten goede te veranderen om een verschil te kunnen maken.” Met Moby Mart denkt Mazetti een oplossing te hebben voor de duizenden plaatsen wereldwijd die het zonder winkel moeten stellen. “Zelf ben ik opgegroeid in een klein dorp waar vijfhonderd mensen wonen. Daar vind je nu geen supermarkt meer.”
 

Je eigen buurtsuper  
Mazetti is overtuigd dat elk klein dorp een winkel kan hebben die in handen is van lokale mensen. Hoe zo’n onderneming winstgevend wordt? Door te zorgen dat er geen personeel in hoeft te staan. “Een gemakswinkel als 7-Eleven heeft mensen nodig. Dat is duur. Daarom zie je ze niet in kleine plaatsen. Moby Mart is een hightech versie van 7-Eleven.” Een Amazon Go op wielen, zou je ook kunnen zeggen. Want het boodschappen doen gaat bij Moby Mart ongeveer hetzelfde als bij de kassaloze supermarkt uit de Verenigde Staten. Drie verschillende bronnen – camera’s, slimme schappen en RFID-tags – analyseren welke producten iemand pakt, zodat ze automatisch worden afgerekend bij het verlaten van de winkel. “Als één systeem zegt dat er Coca-Cola is meegenomen en het andere Sprite, kunnen ze met elkaar communiceren om tot de juiste conclusie te komen”, legt hij uit. Toch kiest Moby Mart er nu nog voor om zijn bezoekers producten te laten scannen. Dat biedt een psychologisch voordeel ten opzichte van de just-walk-out-technologie van Amazon Go, stelt Mazetti. “Mensen komen binnen en zijn gewend om producten te scannen.” Bang voor diefstal is hij niet. “Om binnen te komen moet je je registeren. En wie eenmaal member is, lijkt niet te stelen. Ze hebben het in ieder geval nog niet gedaan”, lacht hij. Investeren in een beveiligingssysteem heeft dan ook geen prioriteit. “Het klinkt misschien contra-intuïtief, maar we bouwen pas wat op het moment dat mensen gaan stelen, niet eerder. We moeten al genoeg systemen opzetten.”

‘Moby Mart is een hightech versie van 7-Eleven’

Zelfrijdend
Er is nu bijvoorbeeld nog geen oplossing om de winkels automatisch te bevoorraden, wat wel onderdeel van het idee is. Moby Mart wacht daarvoor de ontwikkeling van zelfrijdende auto’s af. De winkel rijdt straks zelf voor nieuwe voorraad naar een centraal punt, om gevuld terug te keren in het dorp. Het is niet de bedoeling dat Moby Mart als een SRV-wagen van hot naar haar reist om zijn producten aan de man te brengen. “De winkel staat op wielen, maar rijdt niet per se rond”, aldus Mazetti. Het grote voordeel van de wielen is volgens hem dat er op elke parkeerplaats op de wereld een supermarkt kan worden geopend. “Alle steden zijn gemaakt voor auto’s. Als je ergens een camper kunt parkeren, kun je er ook een winkel neerzetten”, stelt hij. Wanneer Moby Mart zelfrijdend wordt, is volgens Mazetti nog moeilijk te zeggen. “Dat is vooral een kwestie van vergunningen. Hoe hard mag je waar rijden? Er zijn al systemen beschikbaar om zonder problemen met een lage snelheid te rijden. Maar wij zullen hierin niet vooroplopen. Moby Mart wordt zelfrijdend op het moment dat andere vrachtwagens dat ook zijn.”
 

Groeidrang
Er is momenteel een handvol winkels op wielen in Shanghai, waar Moby Mart samenwerkt met een technische universiteit. Mazetti wil dat aantal snel uitbreiden. “Stel dat de ontwikkeling van Moby Mart tien stappen heeft, dan zijn we nu bij twee of drie. Bij de volgende stap hebben we honderd winkels en bij stap zes misschien wel duizenden. Dat kan al voordat ze zelfrijdend zijn. De winkels die nu in China staan leveren al geld op. De eerste zo’n drieduizend yuan per dag, omgerekend bijna vierhonderd euro.”

Winkelconcept in de verkoop
Dat geld komt niet bij Moby Mart zelf terecht. Het zijn de lokale inwoners die het winkelconcept moeten kopen. Daarbij gaat het nu om een pod die ze op hun eigen vrachtauto kunnen plaatsen. Zo is er één in handen van een groente- en fruitretailer. “Wij zijn geen retailer en gaan de winkel niet bevoorraden. Als jij met vrienden een winkel wilt openen in de buurt, koop je samen een Moby Mart. Wij zorgen voor de winkel, technologie en het achterliggende platform, jij weet wat de lokale behoeften zijn en maakt de winst.” Er is net een nieuw, kleiner model gelanceerd met een prijskaartje van 25 duizend dollar. “Als de technologie goedkoper wordt, worden de winkels ook goedkoper om te bouwen en wordt het voor meer mensen mogelijk om een Moby Mart te kopen.”
 

Mazetti richt zich vooralsnog op de vele plaatsen in China die gevuld zijn met wolkenkrabbers, maar waar de winkel om de hoek ontbreekt. Het concept leent zich voor veel meer locaties, denkt hij. In stadscentra is vanwege de beperkte ruimte en benodigde vergunningen niet veel mogelijk, maar er liggen wel kansen in voorsteden, bij treinstations of op de campus van Google in Silicon Valley. “Zet er één naast een kantoor waar veel mensen tot laat werken en je hebt een goede return-on-investment. In San Francisco betalen ze zo tien dollar voor een sapje.”