‘Goede vrienden, goede boeken en een slaperig geweten: dat is het ideale leven’, zei de beroemde Amerikaanse auteur Mark Twain eens. Aan die vrienden en dat geweten kunnen we je niet helpen, maar voor de boeken kun je hopelijk snel weer in deze winkels terecht.

Nu we door de coronacrisis veel meer thuis zijn zoeken we manieren om de tijd te doden. Streamingsdienst Netflix kreeg in 2020 maar liefst 37 miljoen abonnees erbij en spelfabrikanten verkochten twee keer zoveel puzzels als normaal. Ook het aantal mensen dat met een boek op de bank ploft groeit, stelt Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB). Tijdens de eerste lockdown in het voorjaar van vorig jaar pakte 52 procent van alle Nederlanders boven de 18 jaar een boek, e-book of luisterboek. Vooral de mensen die af en toe lezen, deden dat vaker. “Zeker in de eerste coronaperiode bleek lezen een ontsnapping. Veel mensen waren even klaar met het nieuws, konden niet naar een concert of theaterstuk, maar hadden wel behoefte aan verstrooiing”, verklaart directeur Eveline Aendekerk de toename.

The Last Bookstore zit in Los Angeles. Eigenaar Josh Spencer begon de boekwinkel nadat hij door een ongeluk de macht over zijn benen verloor.

Hoewel we meer lezen, schaffen we die boeken minder vaak in de fysieke winkel aan. Mede door de harde lockdown in december daalde de fysieke omzet in ons land vorig jaar met elf procent. Er werden in 2020 41 miljoen boeken verkocht, met een totale waarde van 597 miljoen euro. Vergeleken met 2019 werden er in week 51 en week 52 een miljoen boeken minder verkocht. Online steeg de omzet met 27 procent.

Los van de coronacrisis en de gedwongen sluiting van de winkels is de groei van de onlineverkoop op zichzelf natuurlijk geen verrassing. Het CPNB waarschuwt echter voor verschraling. “Online koop je heel gericht: de grote titels. Maar het onbekende werk, de pareltjes, die zie je minder. Die ‘bestsellerisering’ moeten we niet willen als sector.”

Duwtje in de rug
Begin dit jaar riep de Koninklijke Boekverkopersbond het kabinet op om de boekhandels snel weer te openen, op zijn minst met een afhaalloket. “Zo essentieel als de kaasboer is voor de boterham, zo essentieel is de boekhandel voor onze geest”, schreef directeur Anne Schroën van de brancheorganisatie in een open brief. “Mijn oproep aan u allen is: geef de Nederlanders hun boekhandel terug, juist nu.”

Na het verschijnen van Schroëns smeekbede riepen meer dan tweehonderd schrijvers hun volgers op social media op boeken te kopen via de websites van noodlijdende lokale boekhandels in plaats van via grote verkoopwebsites. Met resultaat: lokale boekwinkels zagen hun omzet vervolgens bijna verdubbelen ten opzichte van eerdere lockdownweken.

Hier en daar een beetje gekkigheid, dat was de opdracht voor de storedesigners. Instagrammers waarderen het, gezien de duizenden posts met #thelastbookstore.

Nu winkels hun deuren mogen openen voor afhalen lijkt er een klein lichtpuntje aan het einde van de tunnel te komen. Of het genoeg is, zal de komende maanden blijken. Eerder waarschuwde Schroën al dat een op de drie boekwinkels in de risicozone zit. “Dit gevaar is niet geweken, het is zelfs reëler dan ooit, al blijf ik vurig hopen dat ik ongelijk had. Boekverkopers leven niet van subsidie, zij zijn retailers, met doorlopende vaste kosten, bancaire verplichtingen en het uitblijven van huurcompensatie. Dit alles bezorgt veel boekverkopers slapeloze nachten, juist omdat het perspectief ontbreekt.”

De bovenste etage van de winkel staat bekend als 'het labyrinth'. Bezoekers kunnen bijna verdwalen tussen de talloze boeken die overal om hen heen staan.
 

The Last Bookstore wil een magische en verrassende plek zijn voor wie zich graag verliest in een boek
 

Het statige Livrario Lello in Porto stamt uit 1906 en trekt dagelijks duizenden bezoekers
 

Restaurateurs zijn in de Portugese boekwinkel aan het werk.

Livrario Lello is zo geliefd onder liefhebbers van architectuur dat het een entreebeleid invoerde. Toegang kost vijf euro. Wie een boek koopt krijgt vijf euro korting.

Waanders in de Broeren in Zwolle is gevestigd in een imposante kerk uit de vijftiende eeuw
 

Tussen de boeken houdt zich een levensgrote, paarse giraffe schuil. Naast een oekenaanbod en verschillende cadeauartikelen kunnen klanten hier terecht voor lezingen en interviews met auteurs.

Deze nieuwste boekwinkel van Paagman opende vorig jaar in Mall of the Netherlands. De vestiging beslaat zevenhonderd vierkante meter en volgens Paagman is het de eerste keer in ruim vijftien jaar dat er in ons land een nieuwe boekwinkel van deze omvang wordt gerealiseerd.

Veel historische details zijn bewaard gebleven, zoals de schilderingen in de gewelven en de kleurrijke glas-in-loodramen.