Het is 24 september 1973. Op dat moment nog kroonprinses Beatrix opent midden in Nederland het grootste overdekte winkelcentrum van Europa. Tot de dag van vandaag is dat overdekte winkelcentrum nog steeds een begrip in Nederland: Hoog Catharijne.

Op de bewuste dag van de opening zijn veel mensen en ondernemers blij met het ‘luxe product’. Toch is er ook weerstand. Leuzen als ‘het kapitalistisch bolwerk’ en het feit dat een deel van de oude binnenstad is afgebroken, valt bij veel Utrechters niet in goede aarde. De doorn in het oog is de drooggelegde en daardoor onderbroken singel, die nu een snelweg onder het winkelcentrum door is geworden.

Door een explosieve bevolkingsgroei vond de gemeenteraad dit nieuwe project echter meer dan nodig en zet de plannen door. V&D opent zijn winkel gelijk op dag 1. Er wordt tot 1980 in totaal plaats gemaakt voor 104 verschillende winkels, die, mede door de traverse over de nieuwe weg, de binnenstad verbinden met het treinstation Utrecht Centaal. Hoog Catharijne wordt daarmee de entree van de stad.

Peter van Heerde, sectormanager retail en groothandel bij Rabobank, legde al eerder uit aan RetailTrends hoe belangrijk de ligging van Hoog Catharijne is: “Een winkelcentrum moet gemakkelijk bereikbaar zijn. Simpel zat. Het is daarnaast bekend dat een consument die met de auto komt per bezoek meer besteedt dan een consument die met de fiets komt, want hij kan meer meenemen. Het is dus logisch dat winkelcentra inzetten op een goede parkeervoorziening. Hoog Catharijne is vrij uniek in de verbinding met Utrecht Centraal. Er zijn weinig winkelcentra die zo goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer.”

Nieuwe problemen en oplossingen

In de jaren ’80 loopt het complex opnieuw tegen problemen op. Doordat alles open toegankelijk is, en overdekt, komen er daklozen en junks binnen slapen. Dit terwijl het winkelcentrum overdag wordt gezien als een tijdloos succesvol concept. De gemeente neemt maatregelen. Delen worden gesloten in de nacht en er komen meer ramen, waardoor er meer lichtinval komt.  Er wordt na jaren besloten dat het winkelcentrum zich opnieuw moet uitvinden. Dat zou eerst in 1990 gebeuren, maar uiteindelijk gebeurt dat pas in 2007. De verbouwing wordt groots aangepakt. De bruine puist, zoals het in de volksmond werd genoemd, verandert in een overzichtelijk, ruim opgezet winkelcentrum dat in 2019 klaar is.

Wie vandaag de dag rondkijkt ziet dat grote merken zich hebben gevestigd: Nike, Rituals, Lego, Dyson, C&A, H&M, HEMA, Hunkemöller, Blokker en zelfs supermarkten Albert Heijn en Jumbo. Grote bruine gebouwen hebben plaatsgemaakt voor winkelfaçades met grote merken zoals Nelson en Primark. Waar de singel onder het winkelcentrum doorstroomt, is een groot foodcourt met onder meer Starbucks, The Seafood Bar, the Burger Federation en Salsa Shop. De fonteinen daartussen bieden een doorzichtige kijk op het water van de singel die weer doorloopt. Van Heerde onderstreept dat alleen mooie winkels niet genoeg is: “Je hebt een combinatie nodig van winkels, horeca, cultuur, vrije tijdsbesteding et cetera. Kortom, alles om de consument langer onder je dak te houden, te vermaken en te binden.”

Vermaak

Die mindset zit er bij het Utrechtse winkelcentrum al vroeg in. Bij de opening werd er al plaats gemaakt voor een bioscoop, die tevens als congresruimte kon worden gebruikt. In het midden van het winkelcentrum bevond zich ook destijds een grote ontmoetingsruimte ‘met daarin palmbomen voor een exotisch tintje’, aldus het polygoonjournaal uit 1973.

Dit moderne denken lijkt voor Hoog Catharijne de belangrijkste uitdaging te blijven als het winkelcentrum ook de komende 50 jaar wil blijven floreren. Van Heerde: “Consumenten blijven sociale wezens die elkaar op willen zoeken en die willen ontdekken. Online retail wint weliswaar aan terrein en die groei is er echt nog niet uit. Toch zal de fysieke retail belangrijk blijven. Zolang fysieke retailers service en beleving kunnen blijven toevoegen die online retailers ontberen, zal er ook toekomst blijven voor shoppingmalls.”

Afgelopen zondag werd het jubileum gevierd. Antoon en Davina Michelle verzorgden een optreden op een podium die boven de Utrechtse singel, voor het winkelcentrum was opgebouwd. Er was ruimte voor 5.000 bezoekers op het tot muziekplein omgetoverde terrein.