Als een verrassing kwam het niet, maar toch betekende het faillissement van Beate Uhse weer een tik voor de retailwereld, zo op de valreep van het 2017. Het ooit succesvolle erotiekbedrijf wist niet aan te haken op de nodige veranderingen in zijn branche, met de opstapelende financiële problemen als gevolg. Wat ging er precies mis?

Wat weten we van Beate Uhse?
Nog twee jaar langer had het seksbedrijf het moeten volhouden om de honderdste geboorte dag van zijn naamgever te halen. De Duitse Beate Uhse, die in 2001 overleed, opende in 1962 de eerste sekswinkel ter wereld. Het assortiment bestond uit lingerie, tijdschriften en boeken, maar ook anticonceptiemiddelen en stimulerende producten. De formule sloeg aan en was binnen tien jaar een keten van 25 winkels in Duitsland. Toen halverwege de jaren zeventig de strenge Duitse wetten rond pornografie werden versoepeld, had Beate Uhse vrij spel en schoten de winkels als paddenstoelen uit de grond. In 1999 volgt de overname van Pabo gang naar de beurs, waarmee naar eigen zeggen de eerste ‘erotische aandelen’ van Duitsland een feit zijn. Het was tegelijkertijd een sta naar internationale uitbreiding. Met de aankoop van het Nederlandse Christine le Duc, op dat moment goed voor 67 winkels, maakt Beate grootschalig zijn opwachting in Nederland.

Wanneer en hoe ging het mis?
Beate Uhse staat in zijn beginjaren vooral bekend als een postorderbedrijf met winkels achter stations en in rosse buurten. De retailer moet echter steeds meer moeite doen om de omzet via de catalogus op peil te houden. Net als Wehkamp en Neckermann in ons land kan Beate Uhse niet anders dan de omslag naar online maken. De directie lijkt echter weinig haast te hebben, want die heeft ‘niets met internet’, vertelde de toenmalige ceo Serge van der Hooft in 2015. Toch ziet hij de transformatie van het retaillandschap onder zijn ogen gebeuren. Het aandeel van e-commerce in de omzet neemt tussen 2012 en 2017 toe van vijf naar 65 procent. Dus volgen in de loop der jaren verschillende initiatieven om daarop in te spelen. Dat betekent niet dat Beate Uhse zijn geloof in het fysieke kanaal verloren is, benadrukte voormalig coo Dennis van Allemeersch begin dit jaar nog op de Webwinkel Vakdagen. “Dat zijn voor ons echte advieswinkels. Mensen komen er soms met schrijnende verhalen over iets dat het is overkomen op seksueel gebied, en vragen ons dan om hulp.” De recent geopende flagshipstore in Berlijn bewijst volgens hem dat Beate Uhse stenen winkels zeker niet links laat liggen. “Maar we geloven daarbij vooral in grote winkels, niet zozeer in veel.” Andere initiatieven om in te spelen op de veranderende markt zijn onder meer het digitale videoplatform Tintl en het gedetailleerd in kaart brengen van zijn klantgroepen. De vernieuwingen werpen onvoldoende vruchten af. De omzet is in tien jaar tijd meer dan gehalveerd, terwijl Beate Uhse zes miljoen in het rood staat. Het concern raakte zijn ‘groezelige’ imago volgens het Duitse Handelsblatt nooit helemaal kwijt, terwijl ook de kwaliteit van de producten twijfelachtig zou zijn. Een faillissement bleek vorige week onafwendbaar, toen schuldeisers niet akkoord gingen met een herfinanciering.

Wat zijn de gevolgen voor Nederland?
De Nederlandse winkelketen Christine le Duc heeft het zinkende schip net op tijd verlaten, doordat Beate Uhse de formule verkocht aan een Ierse investeringsmaatschappij. Maar de keten is in de loop der jaren niet ontzien bij de malaise. Zo werd tweeënhalf jaar geleden in één klap acht van de toen nog 32 winkels gesloten, omdat ze niet rendabel waren. De erotiekketen weet dat destijds aan de ‘onaantrekkelijke locaties’. Toch waren die ooit een bewuste keuze van de retailer, omdat het zijn klanten op B-locaties de kans wilde geven wat anoniemer te winkelen. Maar ook de overgang naar meer A-locaties mag uiteindelijk niet baten, want begin vorig jaar gaat nog eens de helft van de resterende winkels op slot. Ook die zijn niet meer winstgevend, en ditmaal is de toenemende verkoop via internet de genoemde oorzaak. Met de twintig winkels die nog overblijven, zijn grote plannen. Die krijgen een ‘volledige make-over’, waarbij het aloude paars en rood wordt vervangen door zwart en waarin – hoe kan het ook anders – beleving centraal komt te staan. Zo kunnen klanten in het nieuwe concept producten vasthouden en voelen hoe ze werken, waarvoor onder meer een ‘zintuigentafel’ is geïntroduceerd. Verder zijn er adviseur voor persoonlijk advies. In Eindhoven heropende eind vorige maand de tweede vestiging in deze stijl, terwijl binnenkort Hilversum en Rotterdam en uiteindelijk alle winkels moeten volgen. Pabo, dat een flagshipstore heeft in Amsterdam, valt nog wel onder Beate Uhse. Aangezien het concern al zijn bedrijfsonderdelen voorlopig actief houdt, blijft die geopend. Hetzelfde geldt voor de winkels van Adam & Eve.

Hoe nu verder?
Het management van Beate Uhse heeft het faillissement zelf aangevraagd, naar eigen zeggen om de controle in eigen hand te houden. Het bankroet heeft alleen betrekking op de holdingmaatschappij en bedoeld om een herstructurering op gang te brengen, zo laat de begin dit jaar aangestelde ceo Michael Specht weten. Dat de rechtbank akkoord is gegaan met die vorm van een faillissement, waarbij het bedrijf veel macht in eigen hand houdt, wijst erop dat de kans op een duurzame herstructurering realistisch is. Bewindvoerder Sven-Holger Undritz ziet inderdaad mogelijkheden, zo laat hij weten aan Die Welt. "We zullen de komende weken in gesprek gaan en de verschillende mogelijkheden verkennen die we tot ons beschikking hebben om dit al lang bestaande bedrijf te behouden."