Van communiste en feministe tot steenrijk en alom bewonderd stijlicoon. De eigenzinnige en excentrieke Miuccia Prada bouwde het familiebedrijf uit tot een highend wereldmerk. Een portret van hoogstwaarschijnlijk de enige doctor in de wereld van de haute couture.

Toen ze twintig was werd Miuccia Prada lid van de Partito Comunista Italiano, de Communistische Partij van Italië, en werd – toen al modegek – waarschijnlijk een van de best geklede communisten allertijden. Ze was ook volop actief in radicaal-linkse feministische kringen en zeker ook daar viel ze op door haar kleding.

Ze studeerde af aan de Universiteit van Milaan als doctor in de politicologie (hóógstwaarschijnlijk is ze de enige doctor in de wereld van de haute couture), want politiek fascineerde haar mateloos. En nog, maar daarover straks meer.

Kortom: behalve dat ze altijd opvallend en opvallend goed gekleed ging wees niets erop dat ze als ontwerpster een fenomenaal mode-icoon zou worden en haar achternaam een fenomenaal wereldmerk. Want tussen communisme en radicaal-feminisme aan de ene kant en haute couture aan de andere kant liggen toch echt wel enkele lichtjaren.

'Na afloop van een protestmars ging de linkse feministe stiekem shoppen'

Miuccia Prada heet officieel Maria Bianchi. Prada is de naam van haar moeders kant, Miuccia is een koosnaampje. Miuccia was enigszins verscheurd. Daar waren de felle linkse denkbeelden, oké, maar daar was ook haar haast waanzinnige liefde voor mode, liefst excentrieke mode.

Terugblikkend zegt ze: “Ik schaamde me vaak rot. Een feministe die gek is op mode – het was toen een krankzinnige combinatie. Na afloop van de zoveelste protestmars ging ik snel naar wat modewinkels, in de hoop niet betrapt te worden.”

En ze was een Prada. Het familiebedrijf werd in 1913 gesticht door haar grootvader Mario, toen nog gespecialiseerd in luxe lederwaren. Het Italiaanse familieleven is toch al intens, bij de Prada’s was en is dit nog ietsje intenser.
 

MIME SPELEN
Maar onvoorspelbaar als ze was – en is – koos de doctor in de politicologie eerst nog voor een heel andere richting. Ze ging mime studeren aan het befaamde Teatro Piccolo te Milaan. Een studie van liefst vijf jaar en een die er niet toe leidde dat ze professioneel mimispeelster werd. De markt voor professionele mimespelers is ook in Italië nogal beperkt. Mocht u de studie- en beroepskeuzes niet meer helemaal kunnen volgen, dat ligt niet aan u. Miuccia is een combinatie van excentriciteit en impulsiviteit en een vat vol tegenstrijdigheden.

Uiteindelijk koos ze, in 1978, voor het toen door haar moeder gerunde familiebedrijf. Het bedrijf was gespecialiseerd in dure koffers, dure tassen en dure hutkoffers, met de elite van Milaan als vaste klandizie.

Het ging niet bepaald fantastisch met het familiebedrijf en dat een communistische, feministische mimespeelster het bedrijf kwam versterken werd begrijpelijkerwijs door velen als krankzinnig gezien – en zeker niet als versterking maar juist een belachelijke verzwakking. Nog een eigenschap van Miuccia Prada: “Het interesseert mij echt níets wat mensen over me denken.”

Aangezien ze geen modeopleiding achter de rug had moest ze alles werkenderwijs leren over stoffen, productieprocessen, inkoop, verkoop, niet te vergeten: ontwerpen. In dat laatste – ontwerpen – ging ze al snel geheel haar eigen, zeer eigenwijze gang. Met als gevolg dat het bedrijf ietsje gezonder werd en ietsje bekender.
 

En toen ontmoette ze Patrizio Bertelli, die zelf een bedrijf had in dure bagageproducten. Ze werden verliefd, huwden en Bertelli ging samen met zijn vrouw Prada leiden: hij de zakelijke kant, zij de creatieve kant. En zo gaat het nu al ruim veertig jaar, finché la morte ci separa – tot de dood ons scheidt.

Ze hadden ook een plan. Prada zou hún Prada worden, iets meer in het bijzonder: háár Prada. Maar dat dit zou leiden tot een bedrijf met een jaaromzet van 3,1 miljard euro, dat konden beiden uiteraard niet weten.

Ze hebben trouwens altijd gezegd dat geld hen absoluut niet interesseert, wat ietwat ongeloofwaardig klinkt nu ze al vele jaren zwemmen in het geld. Naar schatting zijn ze samen goed voor een privévermogen van vijf miljard dollar. Maar gezien de vaak avontuurlijke, alles-of-nietswijze waarop ze Prada leidden en leiden zou ’t heel goed waar kunnen zijn.

ORDINAIRE NYLON TASSEN
In 1913 monteert Marcel Duchamp te Zürich een fietswiel op een krukje en meldt provocerend: dit is ook kunst. De boodschap was dat álles kunst kon zijn en vanaf dat moment zou er nooit meer hetzelfde naar kunst gekeken worden. De moderne kunst was geboren.

Miuccia Prada had genoeg van leren tassen, of ze nou van Chanel waren of van Dior of van welk merk dan ook. Saai, saai, saai.

Dus begon ze te experimenteren met andere stoffen en bracht in 1985 een tas van nylon op de markt. Nylon had het imago van een beetje goedkoop, een beetje ordinair ook – het hoorde absoluut niet bij de gebruikelijke haute couturestoffen. Maar hier werd een soort Marcel Duchamp-achtig statement gemaakt: álles kan mode zijn, álles kan haute couture zijn, rot toch lekker op met je modeconventies.

'Ik wil het lelijke mooi maken. Wie dat niet kan of wil volgen, nou, ciao'

Met een nylon tas zette zij de op dat moment starre, conservatieve modewereld op z’n kop. De moderne haute couture was geboren. De tas (die, ook al opmerkelijk, geen zichtbaar label had) werd een enorme commerciële hit.

Vier jaar later introduceerde ze een pret-a-porter damescollectie, door haar licht spottend ‘uniformen voor enigszins achtergestelde vrouwen’ genoemd (ze houdt nogal van ironie, ook al zeldzaam in de modewereld) en introduceerde een mannenlijn. De vrouw die menigmaal had gemeld niet geïnteresseerd te zijn in geld en succes had nu geld en succes en haalde de schouders erover op.

Maar met een almaar groeiend Prada-imperium wist ze ook wel dat ze niet langer de status van buitenbeetje had. Ze werd iets waar ze allerminst op zat te wachten: de koningin van de modewereld.

Een koningin die helemaal geen zin had in zo’n titel en al helemaal niet zat te wachten op een status quo-positie. Ze wilde eigenwijs en eigenzinnig zijn en blijven, dag in dag uit creëren en experimenteren. Heel af en toe liet ze zich ontvallen dat ze er eigenlijk niet bij wilde horen, bij die highend modewereld: nogal fake.

TIJDGEEST AANVOELEN
Retailen in de highend modewereld is op zich vrij overzichtelijk. Je hebt doorgaans een voorjaars- en een najaarscollectie die geshowd worden op de catwalks. Die collecties slaan aan of niet. In het laatste geval heb je een probleem, zeker als collecties meerdere malen niet aanslaan.

Zo raakte Chanel een tijd terug in een diepe dip, idem dito Gucci. De druk op ontwerpers is dan ook vaak immens, temeer daar het om een miljardenbusiness gaat. Een druk die menig ontwerper ‘oplost’ middels frequent gebruik van drank en drugs of door – iets verstandiger – er na verloop van tijd maar mee op te houden.

Zo niet Miuccia Prada. Ze werkt van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Zeventig is ze nu en in de ruim veertig jaar dat zij ontwerpt heeft ze er ook weleens naast gezeten. Dat wil zeggen: een collectie die niet alom werd geprezen en geen commerciële hit werd. “Kan gebeuren”, zei ze er ooit over. “Het kan me eigenlijk niet zoveel schelen. Ik ontwerp vooral voor mezelf, wat ik bijzonder vind. Ik wil het lelijke mooi maken. Wie dat niet kan of wil volgen, nou, ciao.”

'Zoon Lorenzo was autocoureur en werkt nu net onder de Prada-top, oftewel pa en ma'

Meestal scoort ze wel. Ja, het lijkt alsof ze jaar na jaar vooruitloopt op de tijdgeest, dat ze precies aanvoelt wat er in aantocht is, wat trendsetters en trendvolgers straks willen. En tegelijk is en blijft ze excentriek.

Zo ontwierp ze ooit een doorzichtige regenjas die wanneer hij nat wordt niet meer doorschijnend is. Ze ontwierp een hele collectie gebaseerd op de achttiende-eeuwse Engels schrijfster Jane Austen. Ze ontwierp een collectie voorzien van strohoeden en geborduurde sandalen, als ironische ode aan het toerisme.

Wie zat erop te wachten? Nogal wat mensen: er zijn intussen miljoenen die het merk Prada aanbidden en Miuccia beschouwen als de godin van de moderne mode. Links is ze nog steeds, zij ’t niet meer zo fel als vroeger.

Ze laat zich zelden of nooit meer uit over politieke kwesties. Ze weet heel goed dat de reacties, euh, nogal voorspelbaar zullen zijn: ‘Jaja, lekker links doen met al die miljarden op je bankrekening.’ Prada: “Ik heb geleerd mijn mond te houden over gevoelige zaken.”

GROTE BEMOEIAL
Het echtpaar Bertelli-Prada woont in wat in Milaan bekendstaat als de Prada-villa: haar ouders woonden er, haar grootouders ook, Miuccia is er opgegroeid. In haar spaarzame vrije tijd houdt ze zich met haar echtgenoot doende met kunst. In 2015 liet het echtpaar de Fondazione Prada ontwerpen door ‘onze’ Rem Koolhaas, baas van het gerenommeerde Rotterdamse architectenbureau OMA.

De Fondazione Prada is een complex boordevol moderne kunst met voortdurend wisselende collecties en groeide binnen korte tijd uit tot een van de belangrijkste moderne kunstpaleizen in de wereld.

Diezelfde Rem Koolhaas is verantwoordelijk voor Prada’s flagshipstore Epicenter op Broadway, New York. Epicenter is voorzien van een kunstgalerie, een theater, een ‘laboratorium’, publieke ontmoetingsruimten en, oh ja, ook nog een boetiek met Prada-producten. Het interieurdesign, eveneens van Rem Koolhaas, is adembenemend.





Zowel bij de totstandkoming van de Fondazione Prada als bij die van het Epicenter bemoeide het echtpaar zich met zowat elke millimeter van de binnen- en buitenkant, waarbij de vrouwelijke helft van het echtpaar zich de grootste bemoeial toonde.

À propos, kan het merk Prada zonder Miuccia Prada of stort het imperium na haar dood in? Een Prada zonder signora Prada, het klinkt onvoorstelbaar. Anderzijds: Chanel kan al 48 jaar zonder Coco, Dior kan al 62 jaar zonder Christian en Gucci houdt het al 66 jaar heel goed vol zonder Guccio.

Het echtpaar Bertelli-Prada heeft een zoon, Lorenzo. Deze was jarenlang professioneel autocoureur en niet onverdienstelijk. Sinds ruim twee jaar is hij in dienst bij het bedrijf van zijn ouders. Hij werkt net onder de top (de top: pa en ma), kennelijk met de bedoeling dat hij op termijn de leiding overneemt.

Miuccia Prada desgevraagd of ze het belangrijk vindt dat Prada een familiebedrijf is en blijft: “Het maakt mij eigenlijk niet zoveel uit.” Je verwacht een heel ander antwoord, bijvoorbeeld: “Ik zou dolgraag zien dat Lorenzo op termijn de leiding overneemt.” Maar van Miuccia Prada mag je nooit het voor de hand liggende verwachten.