Door Dirk Mulder
Sectormanager food en retail bij ING

Het gaat weer goed met de retail! Tenminste, als we de experts en de kranten mogen geloven. En ik moet eerlijk bekennen dat ik zelf ook positief was over de vooruitzichten voor de Nederlandse retail, naar aanleiding van cijfers van ING Economisch Bureau. Maar of de vlag al uit kan? Eerlijk gezegd ben ik daar nog niet zo van overtuigd. Zonder nu de pessimist te willen zijn en het positivisme de bodem in te willen slaan, zijn er minimaal een aantal kritische kanttekeningen te plaatsen.

Toegegeven, de consument kijkt weer positief vooruit. Ook de economie groeit (zelfs harder dan veel andere landen in Europa) en het besteedbaar inkomen is de afgelopen jaren voor de meeste mensen voorzichtig aan toegenomen. Maar één goede novembermaand maakt nog geen zomer. Door het warme weer is oktober een zeer slechte maand geweest en heeft er gelukkig in november een positieve correctie plaats gevonden. Maar december is geen topmaand geworden, vooral omdat de Kerst laat viel en we in het Kerstweekend met name in de supermarkt te vinden waren. Bovendien lijkt vooral internet van de positieve stemming te profiteren.

En pas op: januari 2017 heeft vijf weekenden – waarin nog steeds de meeste omzet wordt gemaakt – en daarin valt al een weekend weg door Oud en Nieuw. Het is weer wachten tot april voordat we weer vijf weekenden hebben. Het zal de komende maanden dus hard ploeteren zijn de omzet van vorig jaar te evenaren. En een slechte tot matige start zet de toon voor de rest van het jaar.

Bovendien is het de vraag of bedrijven zich voldoende aangepast hebben aan de veranderende consument. Retailbedrijven hebben de afgelopen jaren vooral geïnvesteerd in e-commerce en optimalisatie van de logistiek en backoffice. Echter is veelal vergeten te investeren in concept en formule. Dit zet de Nederlandse retail op achterstand ten opzichte van veel succesvolle internationale retailers. De vraag is of bedrijven nu nog het (financiële) vermogen hebben om hierin te investeren. De ombouw van één winkel lukt vaak nog wel, maar een hele keten is een ander verhaal.

Toekomstperspectief
Deze tijd vraagt om een andere manier van denken en ik constateer dat de veranderingen te veel van binnen uit de sector komen. En als je blijft denken binnen de bestaande structuren is het echte ‘omdenken’ vaak onmogelijk. Ik wil daarbij opmerken dat er gelukkig ook nog goede voorbeelden te noemen zijn. Denk daarbij aan Rituals, Action en Suitsupply. Maar ook aan meer local hero’s als Only for Men, Van den Assem en Stach.

Niet alleen voor veel retailers, maar ook voor winkelgebieden is er werk aan de winkel. Toegegeven, er zijn voldoende gebieden die het goed doen of die zich aan het transformeren zijn. Maar er zijn daarnaast nog steeds veel gebieden met structurele problemen en weinig toekomstperspectief. Nu het positivisme aan de vastgoed zijde weer toeneemt en er op flink veel plaatsen gedacht wordt aan uitbreiding dreigt wederom toenemende leegstand. De ingezette sanering van niet toekomstbestendige winkelmeters is daarom nog steeds hard nodig.

Concluderend zijn er dus positieve signalen, maar kan de vlag nog niet uit. De sector zal kritisch moeten blijven op aanpassing van verdienmodellen en winkelgebieden.