Door Dirk Mulder
Sectormanager food en retail bij ING

Het is weer het seizoen van de publicaties van jaarcijfers. Zo ook voor de e-commercesector, waarin de afgelopen weken bol.com, Zalando en Coolblue voorbijkwamen. Keurige cijfers met een omzetgroei van minimaal twintig tot vijftig procent. Ook Wehkamp – met een gebroken boekjaar – doet het uitstekend en groeit harder dan de markt.

Toegegeven, het rendement is er nog niet of is aan de (te) lage kant. Uit de toelichting van deze bedrijven blijkt dat een deel van het rendement wordt geïnvesteerd in verdere verbetering van het businessmodel, waarmee uiteindelijk groei van de omzet moet worden gerealiseerd. Het is een race naar groot, groter, grootst waarin op termijn alleen de grootsten zullen overleven.

Ook Thuiswinkel.org en GfK rapporteerden recent een forse groei van de online omzet, die in 2016 zelfs de grens van 20 miljard euro is gepasseerd. Het ‘retaildeel’, de producten, is goed voor ruim elf miljard euro op een totale omzet volgens Detailhandel.info van 102,6 miljard euro. In veel sectoren – zoals elektronica, speelgoed, schoenen, mode – ligt dit percentage echter veel hoger dan deze elf procent.

Tijd ook voor de vele sceptici om met hun scherpe pen fel te ageren tegen deze nieuwe wereld. En dat gaat er, helaas, niet zachtzinnig aan toe. Ze verbazen zich over de magere resultaten en zetten vraagtekens bij de bestendigheid van dit business model. Er wordt hierbij gesproken over de tweede internetbubbel. Waarom toch zo kritisch over de behaalde resultaten? En de vraag die dan bij mij opkomt is waarom grote investeerders, investeringsmaatschappijen en concerns, ook met de eerste internetbubbel in gedachten, toch geld blijven stoppen in de e-commercewereld. Ik kan niet tot een andere conclusie komen dan vanwege het enorme potentieel van een (Europese, globale) markt in ontwikkeling. Ik zal het toelichten.

Als geen ander kijk ik als sectorbankier naar het rendement dat wordt behaald door bedrijven. Voor een goede financiering is rendement een belangrijke basis voor het bepalen van de terugbetaalcapaciteit. Nog belangrijker is de beschikbare liquiditeit. Er gaat geen bedrijf failliet door het maken van verlies, wel door een tekort aan liquiditeiten. Zo wordt bij de beoordeling van de, veel voorkomende, investering in een nieuwe supermarkt vaak op de koop toegenomen dat er in de eerste jaren geen winst wordt gemaakt. Er wordt meer gekeken naar de verdiencapaciteit op lange(re) termijn. En is dat ook het geval in de nieuwe wereld van e-commerce. Ook daar gaat het om de verdiencapaciteit op lange(re) termijn in plaats van het rendement op korte termijn.

De constante discussie over rendement van e-commercebedrijven is wat mij betreft niet zo relevant. Natuurlijk dient het businessmodel op den duur rendabel te zijn. Misschien dat door de huidige resultaten bedrijven als Coolblue, Zalando en bol.com over een aantal jaar niet meer bestaan of overgenomen zijn omdat zij niet blijvend kunnen concurreren met hun fysieke tegenstrevers als bijvoorbeeld Media Markt, H&M en Zara. Maar ondertussen zijn ook al veel middelmatige retailers verdwenen, die het gevecht met de nieuwe wereld niet aankonden of kunnen. Met andere woorden, internet heeft het businessmodel enorm doen veranderen en veel bedrijven kunnen deze transitie niet aan.

Interessanter is dat door e-commerce het hele verdienmodel van retailbedrijven op zijn kop staat. Door de transparantie en het gemak van e-commerce wordt de lucht uit de keten geperst. Immers de prijzen gaan omlaag en door toevoeging van een nieuw kanaal nemen de kosten toe. Alleen de besten zullen hierin overleven. De winkel zal niet verdwijnen en de toekomst zal bestaan uit een slimme combinatie van fysieke winkel en bijbehorend online kanaal. De functie van de winkel zal in veel gevallen drastisch anders zijn dan de huidige. Ondertussen zet de online groei stevig door en zullen er nog heel wat winkels hun deuren moeten sluiten, omdat ze de noodzakelijke switch niet kunnen maken. Dat is jammer maar past in het model van Darwin, waarin niet de sterkste maar meest flexibele partij zal overleven.

En dus kun je niet concluderen dat het verdienmodel van e-commerce als zodanig niet toekomstbestendig is. Dat hangt toch echt meer af van het concept, de ondernemer en het kunnen uitvoeren en implementeren van veranderingen. Veel belangrijker dan die discussie over rendement op de korte termijn.