Wel of niet meedoen aan Black Friday dit jaar – de meningen zijn verdeeld.

Oog- en hoorzorgketen Specsavers vindt het bijvoorbeeld niet verantwoord om aan te haken op het koopjesfestijn. “Het voelt niet goed om in deze tijd met aanbiedingen heel veel mensen in een korte periode naar de winkel te trekken”, vertelt country director Remko Berkel hier. Specsavers wil de toestroom van klanten liever spreiden over een langere periode en dat doen meer retailers.

In plaats van één dag met hoge korting kiest een grote groep ervoor om een hele week te stunten met aanbiedingen. Maar liefst negentig procent van de Black Friday-aanbiedingen zijn op de maandag ervoor al actief, concludeert vergelijkingssite SuperSales. Vorig jaar gold dat voor een kwart.

Los van deze aanpak om opeengepakte mensenmassa’s en coronabrandhaarden te voorkomen is er een groeiende groep retailers die Black Friday helemaal links laat liggen, óf in een ander jasje steekt. Hoe hoog de korting ook is, er is namelijk altijd iemand – het milieu, de producent – die de prijs betaalt, is hun redenering.

Stunten met prijzen is volgens hen niet meer van deze tijd en past zeker niet bij een speler die op een duurzame manier wil ondernemen. Deze vijf partijen uit binnen- en buitenland geven een andere draai aan het kortingsfenomeen.

1. REI: Hup, naar buiten
Misschien wel het bekendste voorbeeld van een Black Friday-criticus – en in ieder geval van het eerste uur – is REI. Al in 2015 lanceerde de outdoorketen de campagne #OptOutside. Winkels bleven gesloten op Black Friday, de webshop ging op zwart. “Je kunt beter in de bergen zijn dan in een gangpad”, zei toenmalig ceo Jerry Stritzke bij de aankondiging. 

Medewerkers kregen betaald om deze vrijdag door te brengen in de natuur, met hun vrienden en familie. De stap van REI kon op veel aandacht rekenen en uiteindelijk sloten meer dan 150 retailers zich erbij aan. Ook dit jaar krijgt de outdoorketen #OptOutside een vervolg. Sinds 2019 is daar ‘opt to act’ aan toegevoegd: REI vraagt zijn members en medewerkers om het afval op te ruimen dat ze die dag tegenkomen in de natuur.

2. IKEA: inleveren die handel
‘We draaien Black Friday dit jaar om. Koop niets nieuws, maar verkoop je gebruikte IKEA meubels aan ons terug. Dan geven wij ze een tweede leven’, laat de Zweedse meubelketen weten. ‘We vinden dat Black Friday anders en duurzamer kan. Daarom introduceren we dit jaar Bring Back Friday.’

Consumenten die hun oude IKEA-meubels terugbrengen krijgen de dubbele waarde ervan terug in de vorm van een tegoedbon. Het oude exemplaar wordt verkocht in de koopjeshoek aan mensen met een kleine portemonnee. 

Onder meer eettafels, bureaus, boekenkasten en tv-meubels komen in aanmerking voor de inruilservice. Voor andere producten werkt IKEA samen met Het Goed. Klanten kunnen hun items bij deze keten van kringloopwarenhuizen brengen of laten ophalen. 

3. Shop like you give a damn: 10% extra dokken
Korting?! Dacht het niet, denken ze bij het vegan onlinewarenhuis Shop like you give a damn. Klanten betalen tijdens Black Friday juist tien procent extra voor hun bestelling. 

‘De schade - zowel sociaal gezien als die aan het milieu - als gevolg van de fastfashionindustrie in het algemeen, en de extreme en onrealistisch hoge kortingen die het einde van november domineren in het bijzonder, is enorm. Daarom vestigen we nu opnieuw de aandacht op de impulsaankopen, overproductie en de wegwerpcultuur die deze actieperiode tekenen’, laat het platform weten in een statement. 

De onlinespeler verdubbelt de opbrengst van Bye Buy Friday en schenkt het bedrag aan een goed doel. Welk doel dat is, wordt volgende week bekendgemaakt. Wat wel duidelijk is, is dat dit een partij is die hun ‘waarden deelt op het gebied van eerlijke en duurzamere fashion, inclusiviteit binnen de milieubeweging, dierenrechten en antiracisme’.

4. Freitag: Tinder voor tassen
Saamhorigheid is beter dan consumeren en ruilen is duurzamer dan shoppen, vindt het Zwitserse tassenmerk Freitag. ‘Ondanks dat het financieel niet gunstig is, weigeren we mee te doen aan het jaarlijkse free-for-all-fenomeen’, stelt Freitag. 

Op Black Friday kunnen shoppers daarom geen bestellingen plaatsen. In plaats daarvan worden ze doorgelinkt naar het ruilplatform S.W.A.P., wat een afkorting is voor Shopping Without Any Payment. Dit platform werkt volgens het Tinderprincipe. Consumenten kunnen een foto van hun tas uploaden en swipen vervolgens tussen het aanbod van andere tasseneigenaren. Zie je een tas die naar je zin is? Dan start je de onderhandelingen. De prijs en verdere afhandeling mag je zelf regelen.

De ruilservice is vorig jaar gelanceerd. Sindsdien zijn er bijna drieduizend tassen van eigenaar gewisseld, aldus Freitag.

5. Green Friday: koop een boom
Geen Black Friday, maar Green Friday, is de overtuiging van Dille & Kamille. Vorig jaar lanceerde de keten dit initiatief en dit jaar haken onder meer Decathlon Nederland, Plantsome en Moyee Coffee aan. 

Samen met de organisatie Trees for All planten ze duizend vierkante meter bos in Nederland en Oeganda. Daarnaast roepen ze consumenten op om een bijdrage te leveren. Zo kunnen consumenten voor tien euro twee bomen laten poten. Daarnaast vraagt Decathlon zijn klanten om één euro te schenken en verdubbelt de sportwinkelketen de eerste zesduizend donaties.