Deze zomer, op 1 juli, is het een half jaar geleden dat Brexit officieel werd. Er gelden nieuwe regels tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie. Wat merken Nederlandse retailers ervan? Een tussenbalans.

“The deal is done.” De Britse premier Boris Johnson vierde het 24 december 2020 op Twitter als een triomf. Vierenhalf jaar eerder stemden de Britten voor het vertrek uit de Europese Unie en eindelijk lag het er dan: een handelsakkoord. Johnson had er een foto van zichzelf bij gezet: zittend aan zijn bureau, de stropdas ietwat scheef en met twee duimen in de lucht.

Op 31 januari dat jaar had het Verenigd Koninkrijk de EU al verlaten, maar daar was in de praktijk weinig van te merken. Tot 1 januari 2021 gold namelijk een overgangsfase waarin het vrije verkeer van mensen en goederen kon doorgaan. Vóór die datum moest er een akkoord op tafel liggen. Anders dreigde er een no-deal. De bestaande vrijhandelsafspraken zouden dan vervallen en de Britten en de EU zouden volgens de basale regels van de Wereldhandelsorganisatie met elkaar gaan handelen. Voor velen, middenin de coronapandemie, een schrikbeeld.

Zover kwam het dus niet. Op de valreep, op kerstavond, werd zo’n no-deal afgewend. Het waren uiterst moeizame onderhandelingen geweest, verzuchtte Ursula von der Leyen. De voorzitter van de Europese Commissie citeerde The Beatles: “It was a long and winding road.” Maar aan het einde van die lange, kronkelige weg ligt volgens de Duitse een ‘eerlijke en evenwichtige deal’.
 

Nederlandse webshops zijn door Brexit minder concurrerend geworden

Een deal die maar liefst 1.246 bladzijden beslaat. En hoewel er dus veel is geregeld, ontstaan er wel degelijk handelsbelemmeringen. “Voor retailers ligt de belangrijkste wijziging op het goederenvlak”, zegt Brexit-expert Bart van Osch van advieskantoor PwC. Wie producten uit het Verenigd Koninkrijk haalt of daar juist naar exporteert, heeft voortaan te maken met douaneformaliteiten. “En allerlei paperassen eromheen op het gebied van consumentenrichtlijnen. Rompslomp die er eerst niet was.”

Daarnaast hebben webshops te maken met nieuwe btw-regels. Gaat het – even afgezien van hoe het vervoer is geregeld – om een pakketje met een waarde van minder dan 150 euro (135 pond), dan moet je als bedrijf btw betalen voor de verkoop aan consumenten. Alleen in Noord-Ierland hoeft dat niet. Voor duurdere pakketjes is het complexer: de webshop moet dan ook import-btw betalen en mogelijk ook invoerrechten.


Alleen als vaststaat dat een product rechtstreeks uit de EU komt (en niet via dropshopping uit bijvoorbeeld China) hoeven geen invoerrechten betaald te worden. “In veel gevallen zal een btw-nummer en een EORI-nummer in het VK benodigd zijn”, zegt Van Osch. (Een EORI-nummer is een identificatienummer voor bedrijven die internationaal handelen en dan met de douane te maken krijgen, red.)

Twee op de drie Nederlandse bedrijven ondervonden in de eerste drie maanden hinder van Brexit, blijkt uit PwConderzoek onder 125 leden van de Brits-Nederlandse Kamer van Koophandel. Ze maken meer kosten en goederen zijn langer onderweg.

Klant pakt de pijn 
Daar kan optiekketen Ace & Tate over meepraten. “Helaas is het de Britse klant die de effecten van Brexit voelt”, zegt marketingdirecteur Sean Peron. “Een klant die online bij een Europees merk bestelt met een logistiek centrum in de EU moet langer op zijn product wachten dan voorheen.”

Ace & Tate heeft extra geïnvesteerd in de supplychain om de spullen zo snel mogelijk in het Verenigd Koninkrijk te krijgen. Ook zijn er meer medewerkers voor de klantenservice aangetrokken voor advies en hulp. Het in 2013 in Amsterdam opgerichte bedrijf heeft elf winkels in het Verenigd Koninkrijk en dat worden er niet minder. “Ze hebben zeer goed gepresteerd en ze zullen een sleutelrol blijven spelen in onze omnichannelstrategie in het VK”, aldus Peron.

Sinds de heropening in april liggen de verkopen weer op het niveau van vóór de coronacrisis. “Dat is een positief signaal.” Brexit heeft er niet toe geleid dat het brillenmerk zijn prijzen in het VK heeft moeten verhogen, zegt Peron. Op de vraag of Brexit gevolgen heeft voor de omzet komt geen direct antwoord. “De Britse markt blijft ondanks Brexit een sterke markt voor Ace & Tate.”

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) ziet dat vooral kleine Nederlandse retailers die rechtstreeks uit het Verenigd Koninkrijk importeren en geen ervaring hebben met douanezaken moeilijkheden ervaren. Het agentschap van het ministerie van Economische Zaken raadt hen in elk geval aan duidelijke afspraken te maken met de koeriersdiensten over de wijze van transport en de afhandeling van de douaneformaliteiten. Zo kunnen vertragingen worden beperkt en worden ze achteraf niet verrast door de hoogte van de tarieven.

Nederlandse webshops die leveren aan consumenten in het VK zijn door de nieuwe btw-regels en hogere invoerrechten minder concurrerend geworden ten opzichte van Britse webshops, aldus de RVO. Het is uiteraard aan de retailers zelf om te beoordelen of de Britse markt nog interessant genoeg voor hen is, zegt projectmanager businessdevelopment coaches Paul Vonk. “Indien de baten niet meer opwegen tegen de kosten kan het een logische keuze zijn om niet meer in het VK te verkopen of ernaar te exporteren.”

Veel grote bedrijven hebben zich goed voorbereid op Brexit, ziet Marco Platvoet, adviseur internationaal ondernemen bij de Kamer van Koophandel (KVK). “Maar kleine bedrijven moesten we vaak constant op de huid zitten: kijk wat voor impact het heeft op je bedrijf. Bij de gemiddelde mkb’er had het weinig prioriteit. En dan zie je dat ze wat de wet- en regelgeving betreft nu toch wat op de koffie komen.”

Zo wijst hij op het misverstand dat er door de Brexit-deal in geen enkel geval meer sprake zou zijn van invoerrechten. “Als je daarvan uitging moeten je goederen wel van preferentiële oorsprong zijn”, zoals Van Osch (PwC) eerder uitlegde. “Voldoet jouw product niet aan deze oorsprongsregels? Dan betaal je zeker wel invoerrechten. Wie gaat dat dan betalen? Reken je dat door aan de consument, verdeel je de pijn met je afnemer of laat je het ten laste gaan van je eigen winst? Veel ondernemers worstelen daarmee.”

In aanloop naar 1 januari wees Platvoet ondernemers veelvuldig op de Brexit Impact Scan. Deze tool staat op de site van het Brexitloket, een initiatief van de KVK, de RVO, de douane en andere overheidsinstanties. “Die scan was heel dynamisch. Op het moment dat er weer wat bekend werd, dan pasten wij hem aan en konden ondernemers checken of ze nog iets moesten bijstellen.” Na 1 januari meldden ondernemers zich vooral met specifieke vragen. Bijvoorbeeld als ze vastliepen, omdat ze documenten nodig hadden waar ze nog niet eerder mee te maken hadden gehad.

Van wie Platvoet geen vraag hoeft te verwachten, is David Hembrow. Hij weet genoeg: hij levert niet meer aan de Britten. Samen met zijn vrouw Judith heeft hij een webshop in fietsonderdelen: Dutch Bike Bits. De twee runnen de webshop vanuit hun huis in Assen. “Het is te duur en te complex”, vindt Hembrow.

Wat hem vooral tegen de borst stuit, is dat hij Britse btw moet betalen. Met alle administratieve rompslomp die daarbij komt kijken. “Dat is totaal onzin.” Hij wachtte 1 januari niet af. Half december staakte hij al de leveringen aan het Verenigd Koninkrijk. Net iets te laat, zo bleek, want hij kreeg alsnog enkele pakketjes retour: de douanepapieren waren niet in orde.

Onduidelijkheid
Hembrow verzucht: “Ik stuur niets meer naar Engeland, maar ik koop er ook niets meer. Ik ben er klaar mee.” Zoals hij al een tijdje klaar is met het land dat hij in 2007 samen met zijn vrouw voor Nederland verruilde. De maandagochtend na het referendum op 23 juni 2016 gingen ze naar het stadhuis in Assen: ze wilden afstand doen van de Britse nationaliteit en Nederlander worden. Eind 2018 waren alle formaliteiten afgerond.

Het wegvallen van de handel met het Verenigd Koninkrijk voelt Hembrow wel in de portemonnee. Het scheelt zo’n twintig procent omzet. In het verleden was het VK overigens nog goed voor de helft van de verkopen. Maar al snel na het Brexit-referendum haakten veel klanten af. “Ik weet niet waarom.” Lachend: “Misschien wilden ze geen geld meer naar Europa sturen.”

Webshop Holland Geschenkpakket heeft de handel met het VK inmiddels wel weer opgepakt. Begin dit jaar zette eigenaresse Marjolein Beskers alles even on hold. Ze vond de situatie te onduidelijk, maar ze durft het weer aan. En dus worden er vanuit Geesteren, in de Achterhoek, weer pakketjes met onder meer stroopwafels, drop en kaas naar het Verenigd Koninkrijk verstuurd. Zo’n twintig à 25 per maand, iets minder dan voorheen. Hogere verzendkosten en langere leveringstijden schrikken sommigen klanten af, ziet Beskers. “Het is wat minder aantrekkelijk. Er is een extra barrière. Voorheen was het net zo makkelijk als verzenden naar Duitsland.”

Voor Holland Geschenkpakket betekent het hoe dan ook meer papierwerk, maar dat is geen reden om het VK definitief links te laten liggen. “We blijven de voorziening aanbieden. Het is aan de klant of die er gebruik van maakt”, zegt Beskers, die sinds januari vorig jaar de scepter zwaait bij het bedrijf dat in 1955 in het Noord-Hollandse Huizen begon.

Wie juist garen spint bij Brexit is Danny van der Rol met zijn webshop Tabletopper.nl, voor liefhebbers van oorlogsspelletjes. Van der Rol verkoopt sinds 2016 wargames, waarvan zo’n negentig procent afkomstig is uit het Verenigd Koninkrijk. “Alle leveranciers zitten zo’n beetje in Nottingham, het epicentrum van de branche waar ik in zit.”

‘Ik stuur niets meer naar Engeland, maar ik koop er ook niets meer. Ik ben er klaar mee’

Die leveranciers leveren zelf ook direct aan de consument, ook op het vasteland. Maar de kleinere – met een omzet van tweehonderd- tot vierhonderdduizend euro per jaar – raakten volgens Van der Rol door Brexit uit de gratie. “Hun markt stortte voor zo’n 75 à tachtig procent in. Omdat het ‘t niet meer waard was om tien soldaatjes te bestellen, want het kost dertig à veertig euro om ze hier te krijgen.”

Van der Rol slaagde erin om met drie merken exclusiviteitsdeals voor een groot deel van Europa af te sluiten. En hij is er met nog twee in gesprek. “Zo hebben we bij Empress Miniatures, kwalitatief een van de allerbesten, voor meer dan tienduizend pond aan miniatuurtjes besteld.” En die vinden gretig aftrek. Het is zo druk dat Van der Rol voor twee dagen per week een medewerker in dienst heeft genomen. Dat wordt waarschijnlijk uitgebreid naar vier dagen.

Nieuwe kansen
Vorig jaar draaide Van der Rol een omzet van 110 duizend euro. Dit jaar zat hij begin mei al over de 75 mille. “Ik verwacht dat we dit jaar naar de tweeënhalf ton kunnen groeien.” Niet slecht voor een man die vijf jaar geleden ‘een beetje voor de grap’ vanuit zijn huis in het Friese Reduzum met een webwinkeltje begon, omdat een reguliere baan geen optie meer is. Door ziekte verwacht hij de komende jaren aan huis gekluisterd te zijn. “Ik zei toen tegen mijn vrouw: het zou leuk zijn als we er een keer van op vakantie zouden kunnen. Nou, dat is wel gelukt.”

Platvoet van de KVK zou overigens het liefst willen dat de term ‘Brexit’ niet meer wordt gebruikt. “Gewoon terug naar: zakendoen met het Verenigd Koninkrijk. Het is eigenlijk niet meer of minder dan zakendoen met een derde land, een land van buiten de EU dus. Brexit heeft een negatieve klank, maar je moet je daar zeker niet door uit het veld laten slaan. Kijk, binnen de EU is het gemakkelijker op het gebied van leveringen en invoerrechten. Maar het is nog steeds een land waar prima zaken mee te doen is.”