Wat gebeurde er afgelopen jaar in retailland? RetailTrends blikt terug op 2018, aan de hand van negen hoofdpunten. Vandaag: de wildgroei aan geautomatiseerde distributiecentra.

Het is nog maar iets meer dan drie jaar geleden dat koning Willem-Alexander het gigantische distributiecentrum van Wehkamp opende. De rest van retailend Nederland keek vol verwondering naar het geautomatiseerde magazijn in Zwolle, waar een investering van liefst honderd miljoen euro mee gemoeid was. Binnen een half uur na het plaatsen van een bestelling ligt het pakketje al klaar voor verzending. Het bleek een startschot van verdere investeringen in gerobotiseerde dc’s, die in Nederland als paddenstoelen uit de grond schieten.

Het was Wehkamp zelf die het jaar van het robot-dc in gang zette. In januari maakte de online retailer bekend een tweede distributiecentrum te openen. Er wordt 25 duizend vierkante meter toegevoegd aan het bestaande pand, wat het totaal op zestigduizend vierkante meter brengt. Samen met vastgoedpartner WDP wordt veertig miljoen euro gestoken in de uitbreiding, die nodig zou zijn vanwege ‘versnelde groei’. Zowel in orders als nieuwe klanten zou de etailer hard groeien. “Deze extra ruimte geeft ons enorme flexibiliteit om assortiment toe te voegen en zorgt ervoor dat we de snelste en de betrouwbaarste blijven”, aldus coo Maarten Tibosch.

Bakkenstapelaar
Hoewel het bekendste voorbeeld, is Wehkamp uiteraard niet de eerste in Nederland met een geautomatiseerd dc. Miss Etam opende bijvoorbeeld jaren geleden al een pand in Zoetermeer, waar ‘verse kleding’ via geleiders die aan het plafond naar de juiste locatie wordt gebracht. Tussen het moment waarop de kleding in het magazijn aankomt tot het moment waarop die naar de winkels gaat, is nauwelijks mensenwerk nodig. Voormalig topman John van der Ent noemde het in RetailTrends als eens ‘een van de best bewaarde geheimen in de retail’. Tegenwoordig is Miss Etam eigendom van FNG, dat dit jaar ook zijn voorraden van zijn andere merken naar Zoetermeer heeft gebracht.

Een ander bekend voorbeeld is het dc van bol.com, dat in het najaar van 2017 zijn deuren opende in Waalwijk. Orders worden er zoveel mogelijk automatisch vervoerd, met behulp van 6500 blauwe bakken en zeven kilometer aan transportbanden. Ook het dochterbedrijf van Ahold Delhaize groeide al snel uit zijn jasje: deze zomer werd bekend dat de omvang van het fulfilmentcenter wordt verdubbeld. En ook bij bol.com vanwege ‘sterke groei’. De bouw van de uitbreiding start in de eerste helft van 2019, waarna het nieuwe gedeelte in 2021 officieel in gebruik kan worden genomen.

Blokker doet een duit in het zakje met de automatisering en mechanisering van een van zijn magazijnen. Terwijl de deuren in Gouda worden gesloten, wordt het pand in Geldermalsen omgebouwd tot een ‘modern omnichannel distributiecentrum’. Er komt een shuttlegangpand met ruim vierduizend opslaglocaties, 65 zogenoemde pick-to-light-karren, een put-to-wall-oplossing en een automatische bakkenstapelaar, die bakken uit de shuttle automatisch en in de juiste volgorde op dolly’s stapelt. Blokker hoopt onder meer zijn levertijden terug te brengen door zowel de winkels als online via één modern dc te bedienen. Ook moet het samenbrengen van de distributieactiviteiten op termijn leiden tot lagere kosten.

Ook de Bijenkorf en fonQ kondigden recent de opening van een nieuw distributiecentrum aan, maar schreeuwden daarbij niet van de daken hoe gerobotiseerd dat wel niet wordt. Beide spelers denken vooral grote slagen in efficiëntie te kunnen maken door meerdere panden samen te voegen tot één nieuw dc. De Bijenkorf werkt daarbij samen met Ingram Micro, dat tevens de logistiek partner van bol.com is.

Supermarkten
De grootste wildgroei aan geautomatiseerde dc’s zien we in de supermarktwereld. Van Albert Heijn, Jumbo, Spar, Plus, Hoogvliet en Ekoplaza: stuk voor stuk waren ze in 2018 in de weer met de bouw van een nieuw dc. Zo namen we onlangs nog een kijkje in het gemechaniseerde pand van de marktleider in Zaandam. Vanaf begin volgend jaar worden van hieruit de eerste winkels voorzien van houdbare producten. Veel handmatige handelingen worden er overgenomen door robots. Algoritmes berekenen bijvoorbeeld hoe tot de beste belading van ‘winkelspecifieke rolcontainers’ kan worden gekomen. In de Verenigde Staten experimenteert Ahold Delhaize met een volledig geautomatiseerd sorteercentrum, waar online boodschappen vanaf volgende maand helemaal automatisch worden verpakt.

Grote concurrent Jumbo gaf dit najaar het startschot voor de bouw van een nieuw gemechaniseerd nationaal distributiecentrum in Nieuwegein. Er komen volautomatische systemen die pallets naar opslaglocaties verplaatsen. Een ‘order picking machine’ zorgt ervoor dat zo’n driekwart van de artikelen gemechaniseerd op een rolcontainer wordt geplaatst, terwijl een ‘dynamic picking systeem’ hetzelfde doet met kratten. De overige artikelen worden volgens Jumbo handmatig verzameld. Eind 2020 moeten de deuren van het distributiecentrum worden geopend.

Spar nam op zijn beurt het volledig geautomatiseerd magazijn van Xenos in Waalwijk over, terwijl Ekoplaza is gestart met de bouw van een nieuw gemechaniseerd distributiecentrum in Veghel. In het nieuwe dc komt onder meer een ‘goederen naar de man’-systeem dat bestaat uit verschillende temperatuurzones. Robots worden onder meer ingezet voor orderpicking, met name voor verzorgings- en cosmeticaproducten. Hoogvliet wil vanaf 2020 zijn producten in Bleiswijk grotendeels geautomatiseerd verwerken tot zendingen naar de winkels. Hetzelfde geldt voor Plus, maar dat zag zijn ambitie onlangs in gevaar komen. De werkzaamheden voor het bedrijventerrein in Tiel waar Plus een geautomatiseerd distributiecentrum wil openen, zijn stilgelegd als gevolg van bezwaren van milieuorganisaties en omwonenden.

Bij Picnic gaan ‘shoppers’ nog gewoon de rekken langs om de kratten voor de klant te vullen. De snelheid zit hem bij de online boodschappendienst vooral in de slimheid van het picken, waarvoor van speciale handscanners gebruik wordt gemaakt. Picnic zal met grote ogen kijken naar zijn Britse equivalent Ocado, dat overal ter wereld – ook in opdracht van andere retailers – geautomatiseerde magazijnen opent. Daarin pakt een vloot van robots boodschappenkratten van verschillende stapels en levert ze af bij de personal shoppers die de klantorders verzamelen. In het nieuwe dc in Andover, dat zo groot is als drie voetbalvelden, wordt een bestelling van zo'n vijftig producten in vijf minuten gepickt en verpakt.

Schaduwzijde
Als we over de grens kijken zijn er natuurlijk legio voorbeelden van vergaande geautomatiseerde distributiecentra te vinden. Zo denkt Zalando zijn bestaande distributiecentra te robotiseren met de inzet van Toru, een autonome pickingrobot met ingebouwde camera’s, waardoor hij de juiste items op het schap zelf kan vinden. Na het picken vindt de robot zelf zijn weg terug dankzij een eigen navigatiesysteem. Alibaba beschikt in de Chinese industriestad Wuxi over een magazijn waarin zevenhonderd robots het fulfilmentproces moeten stroomlijnen en versnellen. Internet of things, edge computing, big data en kunstmatige intelligentie: alles komt er samen.

Het laatste voorbeeld is afkomstig uit Tokio, waar het sorteren en inspecteren van kleding van Uniqlo niet meer door mensen hoeft te worden gedaan. Dat de Japanse modeketen liefst negentig procent van het personeel vervangt door robots, laat de schaduwzijde van zulke dc’s zien. Toch ontkomen retailers er niet aan om een gemechaniseerd dc te openen, denkt directeur winkels en distributie Cees van Vliet van Albert Heijn. “Ik ben er diep van overtuigd dat retailers die er over vijf à tien jaar nog willen zijn, fors moeten investeren in technologie, dus ook in gemechaniseerde dc’s.” Want de economie draait 24/7 door, maar mensen kunnen en willen niet altijd beschikbaar zijn. “Dat is een van de grote voordelen van een gemechaniseerde oplossing. Machines hebben geen pauzes nodig en vinden het ook niet erg om ‘s nachts te draaien.”

Eerder in deze serie
Blokkers laatste hoop
Samenwerken als strategie
Roemruchte merken herrijzen