Wat gebeurde er afgelopen jaar in retailland? RetailTrends blikt terug op 2021 aan de hand van tien hoofdpunten. Vandaag: acht spraakmakende retailrelletjes.

Ongepast gedrag

Naast vele andere zaken was 2022 zeker ook het jaar van ‘grensoverschrijdend gedrag’. De politiek, sport, media: het lijkt in elke sector wel voor te komen. Binnen retail valt het aantal (bekende) zaken nog erg mee. De enige die er dit jaar bovenuit springt is een incident bij Mirage Retail Group, het concern achter onder meer Blokker, Intertoys en BCC. Michel Koppen, HR-directeur van BCC en HR-coördinator van het overkoepelende Mirage, verlaat het bedrijf in februari vanwege ‘ongepast gedrag’.

Eigenaar en ceo van Mirage, Michiel Witteveen, licht telefonisch toe dat het bedrijf nooit iets heeft vermoed. “We hebben onmiddellijk na de melding van ongepast gedrag geacteerd. We hebben de betrokkenen bijgestaan met professionele hulp van buitenaf. Alles om geen fouten te maken en juist te handelen. Dat heeft geleid tot het onmiddellijke vertrek van de heer Koppen.” Over het vertrek van Koppen laat Witteveen inhoudelijk niets los. “Iedereen heeft recht op zijn privacy.” Wat er precies is gebeurd blijft dus onduidelijk. Volgens de holding is het besluit in overleg genomen.

WK-misser

Als er één onderwerp is waarover dit jaar regelmatig ‘gereld’ wordt, dan is het wel het WK voetbal. Organiserend land Qatar is flink omstreden. De rechten van arbeidsmigranten zouden op grote schaal geschonden worden en volgens Amnesty International kwamen bij de bouw van de stadions en alle infrastructuur eromheen duizenden mensen om.

Doorgaans is een WK of EK voetbal voor supermarkten aanleiding eens flink uit te pakken met de marketingmachine, maar deze keer is dat anders. Lidl laat al heel vroeg weten geen grote oranje-acties te doen dit jaar. Ook bij andere retailers is weinig of niets van een WK-gevoel te zien.

Dat het wegblijven van WK-acties verstandig is, blijkt wel als Jumbo zich vlak begin november toch aan een spotje waagt. Daarmee is de grootste Nederlandse WK-misser al ruim voor de strafschoppenserie tegen Argentinië een feit. Want in die reclame zijn onder meer bouwvakkers te zien die de polonaise dansen in aanloop naar het WK voetbal. Dat komt Jumbo op veel kritiek te staan. Mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International en Human Rights Watch noemen de commercial schandalig en beledigend. 

Amper een dag na de livegang werd de commercial offline gehaald en maakte de supermarktketen zijn excuses. “We realiseren ons nu dat in deze reclame een link te maken is naar de erbarmelijke arbeidsomstandigheden in Qatar en dat is nooit onze bedoeling geweest”, verklaart Jumbo in een statement. Even later wordt ook de actie waarbij klanten zegels kunnen sparen voor oranje-artikelen opgedoekt. 

Nu is 2022 voor Jumbo sowieso geen topjaar. Maar om de situatie rond Frits van Eerd, die betrokken raakte bij een grote witwaszaak en moest terugtreden als ceo, tot ‘retailrelletje’ te marginaliseren zou niet helemaal op zijn plaats zijn. Lees hier meer over de situatie bij Jumbo en potentiële toekomstscenario’s.

Ben & Jerry’s en Unilever

IJsmerk Ben & Jerry’s vaart graag zijn eigen koers. Niet voor niets maakte het daarover afspraken met Unilever, toen het voedingsmiddelenconcern het merk begin deze eeuw overnam. Dat ging lange tijd goed, maar dit jaar komen moederbedrijf en merk hard met elkaar in botsing. Twistpunt: de boycot door Ben & Jerry’s van de Palestijnse gebieden op de Westelijke Jordaanoever. 

Unilever zegt in eerste instantie het besluit van Ben & Jerry’s – dat al vorig jaar genomen werd – te respecteren. Maar dit jaar komt het toch tot een rel. Unilever verkoopt de Israëlische tak van het ijsmerk aan een lokale licentiehouder. Daarmee blijven de producten van het merk te koop in de Palestijnse gebieden, tot woede van Ben & Jerry’s zelf. Het komt zelfs tot een rechtszaak waarin het merk de verkoop wil stoppen.

De rechter wijst de bezwaren van Ben & Jerry’s af. Het ijsmerk laat het daar niet bij zitten en spant opnieuw een zaak aan. Unilever op zijn beurt vindt dat Ben & Jerry's het moederbedrijf niet kan aanklagen en vraagt een Amerikaanse rechter de rechtszaak te verwerpen.

Half december komt er opeens een einde aan het conflict. Unilever meldt in een eenregelig persbericht dat de zaak is opgelost. Hoe die oplossing eruitziet wordt niet gemeld. In ieder geval niet doordat Ben & Jerry’s alsnog zijn zin krijgt, want de licentiehouder in Israël zegt ernaar uit te kijken ‘het heerlijk smakende Ben & Jerry's-ijs onder de Hebreeuwse en Arabische handelsmerken in heel Israël en de Westelijke Jordaanoever tot ver in de toekomst te blijven produceren en verkopen’.

Marketingmissers

In de categorie marketingmissers mag die van Balenciaga dit jaar niet ontbreken. Het modemerk lanceert een advertentiecampagne waarin kinderen worden afgebeeld met teddybeertassen met bondagekleding. Internationaal ontstaat ophef en meerdere mensenrechtenorganisaties beschuldigen het modemerk van het seksualiseren van kinderen. Direct hierna haalt Balenciaga de campagne offline, biedt excuses aan en meldt in een verklaring dat er juridische stappen worden ondernomen tegen de makers van de campagne. In de advertentie zouden niet-goedgekeurde items zijn gebruikt.

Een marketingactie van KFC is ook niet al te handig. Om de Kristallnacht te herdenken spoort het bedrijf klanten in Duitsland aan 'cheesy' kip te komen eten. Kristallnacht is een van de zwartste bladzijden in de Duitse geschiedenis. In de nacht van 9 op 10 november 1938 vielen nazi's door het hele land Joden aan. Synagogen werden in brand gestoken en winkels en bedrijven werden vernield. Er vielen zeker negentig doden. Het wordt algemeen gezien als het begin van de Holocaust.

App-gebruikers worden door KFC getrakteerd op een pushbericht. "Herdenking van de Kristallnacht - trakteer uzelf op smeuïge kaas bij de krokante kip. Nu bij KFCheese!" Op sociale media leidt het bericht tot veel verontwaardiging. Een uur later verstuurt KFC volgens Duitse media opnieuw een notificatie, waarin het bedrijf zich verontschuldigt. "Het spijt ons zeer, we zullen onze interne processen onmiddellijk controleren, zodat dit niet opnieuw gebeurt. Excuses voor deze fout."

Nog eentje in deze categorie: Blond Amsterdam. Het serviesmerk brengt een kom uit waarop een lachende Anne Frank te zien is. Ze wordt afgebeeld tussen onder andere kaas, pannenkoeken, klompen en tulpen. Zowel Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), de Anne Frank Stichting als menig twitteraar uit kritiek. De afbeelding wordt ongepast genoemd. Blond Amsterdam trekt de kom terug en laat weten dat de gemaakte winst volledig wordt gedoneerd.

Adidas en Ye

Adidas verbreekt in oktober de jarenlange samenwerking met Kanye West, tegenwoordig bekend als Ye. Aanleiding zijn antisemitische uitspraken van de rapper. "Adidas tolereert geen antisemitisme en elke andere vorm van haatzaaien", meldt het Duitse sportmerk in een verklaring. "Ye's recente opmerkingen en acties zijn onaanvaardbaar, hatelijk en gevaarlijk." Er worden geen Yeezy-producten meer gemaakt en alle betalingen zijn stopgezet. Het besluit raakt Adidas in de portemonnee. Het merk denkt maximaal 250 miljoen dollar mis te lopen. 

Wehkamp en de bedrijfsjurist

Loondiscriminatie op basis van geslacht komt nog altijd voor. Alleen heeft Wehkamp net de verkeerde medewerker daarvan het slachtoffer laten worden: een vrouwelijke bedrijfsjurist. Zij weet uiteraard maar al te goed dat het niet oké is dat ze lange tijd 1000 euro per maand minder verdiende dan een mannelijke collega met hetzelfde werk. Hoewel een rechter haar eerst in het ongelijk stelt, heeft ze bij het College voor de Rechten van de Mens wel succes. Daarop stapt ze naar het gerechtshof.

Wehkamp wacht de uitspraak in hoger beroep niet af en betaalt de voormalige medewerker 113 duizend euro. Dat is niet alleen achterstallig loon, maar ook een vergoeding voor de overige ellende die Wehkamp haar heeft bezorgd. Nadat ze meermaals had geklaagd over de oneerlijke situatie, werd dat pas na anderhalf jaar rechtgetrokken. Sinds dat moment twijfelde het bedrijf aan haar functioneren. Zo kreeg ze geen vast contract en moest ze werken aan haar houding, terwijl haar beoordelingen eerst juist positief waren. Uiteindelijk kwam ze met een burn-out thuis te zitten.