Door Nick Möller
Redactie RetailWatching

Het retailnieuws werd in december vorig jaar gedomineerd door faillissementen. Grootmachten als DA, Macintosh en V&D gingen rond de feestdagen kopje onder. Hoe anders is dat een jaar later. De seinen staan op groen. De Nederlandse economie is de crisis te boven, concludeerde het Centraal Planbureau bijvoorbeeld deze week. We staan er weer net zo goed voor als in 2008 en de groei zit erin. De zonnige vooruitzichten gelden niet alleen voor de gehele Nederlandse economie; ook de detailhandel staat er goed op. Dit jaar groeit de sector al met anderhalf procent en komend jaar komt daar twee procent meer omzet bij. Dat is althans de verwachting van het ING Economisch Bureau.

Non-food
De koude sanering die begin dit jaar plaatsvond in non-food maakt volgens de bank langzaam plaats voor nieuwe initiatieven. In de loop van dit jaar werden diverse gaten die V&D en Macintosh sloegen al opgevuld, hetzij permanent of met pop-up winkels. Dat proces zal ook volgend jaar doorzetten, waarbij Hudson’s Bay natuurlijk het meest in het oog springt. De Canadese retailer gaat vanaf de tweede helft van dit jaar de voormalige warenhuizen van V&D invullen.

Naast deze nieuwe impulsen voelt non-food zich volgens ING gesteund door een opgaande economie. Meer werkgelegenheid, meer koopkracht en meer vertrouwen: 2017 is volgens ING Economisch Bureau het jaar voor de winkelstraat om veerkracht te tonen. De non-foodsector kan een groei van anderhalf procent verwachten. De Rabobank gaat daar met een groei van 2,5 procent nog eens overheen, maar de marktomstandigheden blijven volgens die bank uitdagend. De verschillen tussen retailers zijn groot en zullen verder toenemen. ‘Veel retailers hebben de crisis overleefd, maar onvoldoende geanticipeerd op het veranderende consumentengedrag. Deze retailers hebben nog een grote uitdaging voor de boeg op gebied van online activiteit, onderscheidend vermogen en een goede klantbediening’, luidt zijn conclusie.

Food
Zulke kanttekeningen ontbreken bij de groeiverwachting voor de foodbranche. Al verwacht de Rabobank niet dat we meer gaan eten en drinken, waardoor deze markt hoogstens iets kan groeien. ING rekent op zijn beurt op een groei van 2,5 procent, omdat ook food profiteert van de economische omstandigheden. Voor de langere termijn spint de sector bovendien garen bij de groei van het aantal 65-plussers, die meer besteden aan food. Het aandeel 65+ in de totale supermarktbestedingen neemt steeds verder toe.

De Rabobank constateert verder dat we op steeds meer momenten eten en drinken, met gemak en gezondheid als belangrijke pijlers. ‘De scheidslijn tussen de supermarkt en ‘buitenshuis-consumptie’ in de foodservice verdwijnt in een rap tempo’, ziet de bank. Versbeleving in de supermarkt is het antwoord op deze trend, evenals een bewuste keuze voor locatie en doelgroep. Verder vraagt de markt volgens de Rabobank om creatief ondernemerschap en een dosis lef. Van maaltijdboxen tot online supermarkten en van restaurants die een couvert thuisbezorgen tot non-fooddiscounters die steeds vaker food verkopen: het concurrentieveld in food is ‘dynamisch en uitdagend’.

E-commerce
Webshops hebben dit jaar gretig gebruikgemaakt van de malaise in de winkelstraat. De online omzet nam met bijna twintig procent toe, stelt ING. Dat is meer dan een miljard euro extra omzet. Thuiswinkel.org verwacht dat de online omzet over heel 2016 net de twintig miljard euro niet haalt, al worden daar ook de diensten in meegenomen. “Steeds meer dragen ook fysieke winkels en reisbureaus door hun webwinkels en online activiteiten in de winkel bij aan de groei van online bestedingen”, aldus directeur Wijnand Jongen.

Door de ‘comeback’ van de fysieke winkelstraat, neemt de tegenstand voor webshops volgend jaar toe. Toch zal de online groei volgens ING nauwelijks worden afgeremd, getuige de prognose van 17,5 procent omzetgroei. Daarbij zullen online pure players bovendien harder groeien dan de webwinkels van fysieke retailers.

Wat denken retailers zelf?
Retailers zelf zijn bovengemiddeld positief. Dat blijkt in ieder geval uit een onderzoek van accountantsorganisatie SRA onder mkb’ers. Nederlandse winkeliers denken de komende twaalf maanden gemiddeld 9,5 procent meer omzet te boeken. De winst komt naar verwachting van de ondernemers 7,8 procent hoger uit. In het mkb als geheel ligt de groeiverwachting op respectievelijk 7,2 en 6,4 procent.

In andere verwachtingen torent de detailhandel eveneens boven de rest van het mkb uit. Al is dat niet altijd goed nieuws: zo groeien de personeelskosten naar verwachting met 5,7 procent. Verder verwachten winkeliers de komende twaalf maanden 6,9 procent meer te investeren. Dat terwijl retailers dit jaar al meer zijn gaan investeren en minder zijn gaan desinvesteren.

Ook de SRA ziet dat de detailhandel de wind de laatste tijd weer in de zeilen heeft. Naast de groeiende economie zijn ook de binnenlandse factoren die de groei drukten, zoals de haperende woningmarkt, afgezwakt of verdwenen. Het percentage retailers dat aan al zijn financiële verplichtingen kan voldoen is gestegen van 62,1 procent naar 65,7 procent. De kans dat een winkelier in grote financiële problemen komt, bedraagt gemiddeld genomen negen procent. Met die cijfers blijft de detailhandel echter nog altijd achter bij de meeste andere sectoren. Het faillissementsspook is nog niet helemaal verdreven.