Het coronavirus, er is geen ontkomen aan. COVID-19, zoals het virus officieel heet, houdt een groot deel van de wereld in zijn greep. In Europa is vooral Italië getroffen, maar ook in Nederland verspreidt het virus zich snel. Wat merken retailers ervan?

Het was begin deze maand al snel hamsteren geblazen in Nederland. Handgels, zakdoekjes, zeep, reinigingsdoekjes. Klanten sloegen flink in, alles om het vervelende virus de baas te blijven. Bij Jumbo en Albert Heijn zijn hygiëneproducten nog steeds populair, melden de supermarktketens desgevraagd. Ook blikconserven, deegwaren, bakproducten, houdbare zuivel en soepen vinden gretig aftrek.

"We houden de beschikbaarheid van de producten nauwlettend in de gaten", zegt een woordvoerster van Jumbo. Voor sommige artikelen geldt online nog steeds een bestellimiet. "Zo hopen we dat klanten voor al hun boodschappen bij ons terecht blijven kunnen." Ook bij Albert Heijn houden ze de vinger aan de pols. "Wij zetten ons in om onze schappen en assortiment aan te vullen en zo veel mogelijk klanten van dienst te zijn. Alles draait, leveranciers uit Italië geven aan dat er geen problemen zijn met levering van producten. We blijven hardlopende producten aanvullen waar mogelijk."

Bezorgen tot aan de deur
Vooral in Noord-Brabant verspreidt het virus zich snel. Het RIVM raadt mensen daar aan zoveel mogelijk thuis te blijven als ze verkouden zijn, hoesten of koorts hebben. Uit voorzorg zijn grote evenementen afgelast, waaronder wedstrijden in het betaald voetbal, festivals en concerten. Albert Heijn en Jumbo laten bezorgers sinds deze donderdag in het hele land niet meer de boodschappen tot in de keuken brengen. Ze bezorgen tot de voordeur. Sinds afgelopen zaterdag deed Albert Heijn dat alleen in Noord-Brabant. "Dit doen wij om zoveel mogelijk tegemoet te komen aan de richtlijnen van het RIVM."

Albert Heijn en Jumbo melden dat ze niet meer ziekmeldingen hebben dan anders. De woordvoerster van Jumbo zegt dat medewerkers er wel op worden gewezen dat ze regelmatig hun handen wassen. "Ook zijn er extra reinigingsdoekjes verspreid in de organisatie om zowel handen als voorwerpen die veel worden gebruikt extra schoon te maken." Jumbo roept, in navolging van brancheorganisatie CBL, klanten op om zoveel mogelijk te pinnen in plaats van met contant geld te betalen. "Bij contant betalen komen klant en kassamedewerker vaak met elkaar in aanraking en dat is vanwege het coronavirus ongewenst." 

Niet in de ballenbak
IKEA heeft slecht nieuws voor wie een duikje in de ballenbak wilde nemen. De binnenspeelplaatsen in de warenhuizen in Utrecht, Eindhoven, Breda, Heerlen en Barendrecht blijven voorlopig dicht. Volgens IKEA gebeurt dat op advies van het RIVM 'in die gebieden in Nederland waar het coronavirus breder verspreid is'. In de andere vestigingen blijft het zogeheten Småland voorlopig open.

Ahold Delhaize annuleert zijn Discovery Days: een evenement in België van 24 tot 26 maart dat normaal gesproken 3500 mensen trekt. Het bedrijf laat zijn aandeelhoudersvergadering op 8 april vooralsnog doorgaan, maar de gebruikelijke lunch na afloop is uit voorzorg geschrapt. Ook de receptie gaat niet door. Aandeelhouders die de jaarlijkse vergadering in Amsterdam niet willen bijwonen, kunnen digitaal stemmen of hun stem uitbrengen via een machtiging. De vergadering kan online worden gevolgd.

Business as usual bij Action
Bij Action is het 'eigenlijk business as usual', zegt de woordvoerster. De productie in China, waar het virus voor het eerst werd ontdekt en waar ongeveer de helft van de spulletjes van de koopjesketen vandaan komt, komt al weer aardig op gang. "In China lijkt het over zijn hoogtepunt heen." Het is dan ook niet nodig om elders massaal inkopen te doen. Bovendien had Action al veel producten laten verschepen voor het Chinese nieuwjaar, een periode waarin de levering vaak wat moeizaam verloopt.

En mochten er toch wat spulletjes ontbreken, dan is dat bij Action ook geen ramp. "Wij hebben een formule waarbij we nooit beloven dat we altijd alles hebben. We hebben een wisselend assortiment. Dus daar kun je nog een beetje in schuiven." Lege schappen worden er bij Action voorlopig niet verwacht. Net als bij de supermarkten worden er wel veel hygiëneproducten verkocht, zegt de woordvoerster. Ze benadrukt dat Action de situatie goed in de gaten houdt en de adviezen van het RIVM en de GGD zal opvolgen.

Omzetten lopen terug
Het Vakcentrum waarschuwt dat de omzetten als gevolg van het coronavirus flink kunnen teruglopen. De brancheorganisatie voor zelfstandig retailondernemers roept verhuurders op tijdelijk huurverlaging toe te passen als ondernemers in de problemen dreigen te komen en hoopt dat ze coulant omgaan met ontstane huurachterstanden. Het Vakcentrum vraagt daarnaast de Belastingdienst het invorderingsbeleid aan te passen. "Dat kan door verzoeken tot uitstel van afdracht van omzetbelasting eenvoudig te maken, voorlopige aanslagen Vennootschapsbelasting (VpB) en Inkomstenbelasting op te schorten en soepel om te gaan met verzoeken tot uitstel van de aangifte over 2019."

Brancheorganisatie ANKO pleit voor een 'gerichte set noodmaatregelen' voor de kappersbranche. In Noord-Brabant zijn de eerste kapsalons gesloten omdat de eigenaar of personeelsleden het virus hebben of in contact zijn geweest met mensen die besmet zijn. "Dit is een dramatische ontwikkeling voor deze bedrijven." Maar ook kapsalons die nog open zijn, voelen volgens ANKO de gevolgen. "Klanten blijven weg, met omzetverlies tot gevolg."

Vinger aan de pols
Hoe kijkt de bankensector naar het coronavirus? "Zolang er nog voldoende voorraden zijn en het consumentenvertrouwen blijft goed, dan gaan we met elkaar door als samenleving", stelt Henk Hofstede, sector banker retail bij ABN Amro. Het vertrouwen van consumenten was in februari -2, terwijl dat in januari nog -3 was. "Het coronaeffect zit daar nog niet echt in, dus dat moeten we afwachten. Ondertussen houden we de vinger aan de pols." Volgens Hofstede zijn er al goede maatregelen getroffen om de verspreiding van het virus waar mogelijk in te dammen. "Het is nu wat ongemakkelijk, maar dat is beter dan dat straks het hele land geïnfecteerd is, want dan heb je echt de rapen gaar. Maar het mag niet tot grote vraaguitval leiden."

De crisis die het virus veroorzaakt, toont aan hoe we de afgelopen jaren afhankelijk zijn geworden van de producten uit China. Consumenten zijn steeds meer gaan consumeren en vragen om steeds lagere prijzen. Dat zorgt ervoor dat de productie ook goedkoop moet zijn, iets dat in China mogelijk is. "Door die enorme afhankelijkheid en complexiteit is het ook goed om eens na te denken over andere alternatieven. Als bank adviseren we klanten om je afnemers te spreiden. Dat geldt voor je leveranciers net zo goed. Dat zie je helaas in deze situatie."

Risicospreiding dus. Maar ga je op zoek naar alternatieve leveranciers, dan worden de productiekosten hoogstwaarschijnlijk hoger. Bijvoorbeeld door hogere vervoerskosten of hogere kosten voor arbeid. "Dat heeft wellicht een prijsopdrijvend effect voor bepaalde producten. Maar misschien moet de consument er aan wennen dat je voor kwaliteit en uiteindelijke beschikbaarheid iets meer moet betalen", zegt Hofstede. Dan is er in elk geval wel de zekerheid dat producten geleverd kunnen worden, mocht in de toekomst een soortgelijk scenario zich voordoen. 

Nietsdoen is geen optie
Voor retailers die nog op hun artikelen zitten te wachten of waarvan de voorraad slinkt, zegt Hofstede dat het slim is om een plan B of C te maken. Inventariseer hoeveel voorraad afkomstig is uit China of andere gebieden met leveringsproblemen, hoelang het zou duren voordat er nieuwe producten binnenkomen, of er alternatieven zijn en hoelang je de huidige situatie nog volhoudt. "Blijf bovendien in contact met je consumenten door uit te leggen waarom bepaalde producten niet leverbaar zijn. Blijf in contact met je leveranciers wanneer er wel geleverd kan worden en plan tijdig het transport. Nietsdoen is geen optie."