Het concept koopzondag is in alle grote steden inmiddels wel ingeburgerd. Voor de kleinere gemeenten kan het beleid over het wel of niet openen van de winkeldeuren op deze rustdag nog zorgen voor flinke discussies. De coronacrisis wakkert het vuurtje in die dorpen en steden weer aan, maar ditmaal zijn de motieven en belangen anders. Wat is wijsheid? 

Retailers de beschikking geven over een extra dag om hun deuren te openen, moet de veiligheid in de winkelstraat vergroten. Dat is het voornaamste argument dat in de gemeente Katwijk wordt aangevoerd om de zondagsopenstelling te verwezenlijken. In de gemeente hebben 21 retailers een brief ondertekend en naar de gemeente toegestuurd. Onder meer zeven supermarkten, twee bouwmarkten, Blokker, Xenos en Rituals zijn geïnteresseerd in een versoepeling van het koopzondagbeleid. “Met een extra dag kun je de drukte spreiden over meerdere dagen en over extra tijd, waardoor de meest drukke en potentieel minder veilige situaties afnemen”, vertelt Sandro Slijepcevic, de adviseur die de groep ondernemers vertegenwoordigt. Slijepcevic benadrukt dat het hier niet gaat om een eerdere discussie over de zondagsopenstelling. “Daar hadden de argumenten vooral een economische inslag, probeerden de retailers mee te gaan met hun tijd, gemak en een stukje klantvriendelijkheid te bieden. De discussie gaat nu om de veiligheid van de ondernemers, gemeente en consument.” Slijepcevic acht de kans groot dat het verzoek van de ondernemers wordt ingewilligd, terwijl er door inwoners van de gemeente ook felle kritiek wordt geuit op het voorstel.

Een ander argument wordt aangedragen in de gemeente Elburg. Door een extra winkeldag zou de kans op faillissementen kleiner worden. In de vestingstad valt de zondagsopenstelling samen met het voorstel van het actualiseren van de winkeltijdenwet, die al op de agenda stond. “Het college stond al op het punt om een voorstel te doen aan de gemeenteraad hiervoor”, vertelt Hans Witteveen, voorzitter van de ondernemersvereniging Vestingraad. De Vestingraad heeft de gemeente het advies gegeven om het actualiseren van die wet wel te koppelen aan de coronacrisis. De ondernemersvereniging probeert dus niet een slaatje uit de situatie te slaan, wordt benadrukt.

'Gratis maatregel'
“Ondernemers in de vesting willen zich het liefst uit deze crisis werken en zelf hun broek op kunnen houden”, zegt Witteveen. De voorzitter beargumenteert dat het openen van de winkels op zondag een gratis maatregel is, in tegenstelling tot het kwijtschelden van schulden of het verlenen van bijstand aan betreffende ondernemers. Het tegenargument is dat een extra dag open ook kosten met zich meebrengt, maar volgens Witteveen zou dat voor elke ondernemer een eigen afweging moeten zijn. “Iedere winkelier kan zelf bepalen of de kosten dan opwegen tegen de baten, maar dan moet je die keuze wel bieden.”

Witteveen acht de kans klein dat de streng christelijke coalitiepartijen hun standpunt over het koopzondagbeleid wijzigen, terwijl de winkeliers in de kern van het vestingstadje unaniem kiezen voor de vrijheid om open te gaan of niet. “De kwestie speelt in Elburg al zo lang als ik me kan heugen. Er is ook geen sprake van een patstelling, ook dit keer lijkt het weer een gegeven dat het niet gaat gebeuren.”

De middenweg lijkt gevonden in de gemeente Westerkwartier, waar de winkels tot het einde van het jaar op zondag open mogen: van 8.00 uur ’s ochtends tot 20.00 uur ’s avonds. “Dan gaan we kijken hoe de toestand van de wereld in het algemeen en het Westerkwartier in het bijzonder is”, vertelt Elly Pastoor, wethouder economie. Niet alleen kunnen ondernemers wat extra omzet genereren, ook doet de gemeente het voor de veiligheid. “Ondernemers kunnen nu niet genoeg klanten bedienen door de beperkte ruimte in de winkel. Het mag niet zo zijn dat winkeliers daaraan onderdoor gaan.” Daarnaast besteedt de Groningse gemeente meer aandacht aan de lokale ondernemers via een campagne waarin consumenten opgeroepen worden om vooral lokaal te shoppen. Ook wordt de optie onderzocht om de dorpscentra ook online op de kaart te zetten.

Wat Detailhandel Nederland betreft, moet lokaal besloten worden of winkels op zondag wel of niet open gaan. Indien er genoeg draagvlak is, lijkt het Tristan Bons, secretaris Vestigingszaken, een goed plan. “Het kan helpen voor de verspreiding van klanten en het kan extra omzet genereren.” Op zondag de deuren openen, brengt inderdaad extra kosten met zich mee. Het is zaak om dan te zoeken naar het omslagpunt waarop het wel interessant wordt. “Daar moet elke ondernemer kritisch naar kijken.”

Alternatief: verruim openingstijden
Als er geen draagvlak is in de gemeente om op zondag open te gaan, is er nog het alternatief van verruiming van de reeds bestaande openingstijden. “Dat is qua spreiding van het bezoek het maximale dat je kunt doen”, stelt Bons. Dat heeft volgens Witteveen van de Elburgse Vestingraad niet zoveel zin. “Op maandagochtend trek je dan echt niet meer klanten naar je winkel. Het gaat erom dat je in het weekend en dan vooral op de zondagmiddag open bent.” De omzet die je in de fysieke winkelstraat mist, kun je volgens Bons online gedeeltelijk compenseren, maar de secretaris benadrukt dat Detailhandel Nederland er voorstander van is dat consumenten uiteindelijk weer naar de winkel durven te gaan. “Rekening houdend met alle gezondheids- en veiligheidskwesties natuurlijk. Er zijn lokaal al een paar mooie voorbeelden van hoe je online winkelen lokaal kunt promoten. Belangrijkst blijft om de winkelstraat zo snel mogelijk weer op volle kracht te laten draaien en het winkelend publiek weer in de winkel te krijgen."

Verder draagt de brancheorganisatie aan dat het zaak is om te zorgen voor een eenduidige beeldvorming voor het hele verhaal. “Zorg ervoor dat je klant weet waar hij of zij aan toe is in het winkelgebied. En zorg dat het beleid aansluit op de nabijgelegen gemeenten, zodat de klant intuïtief snapt hoe de vork in de steel zit”, vertelt Bons. Als laatste punt stipt Bons ook de bereikbaarheid van de winkelcentra aan. “Vooral in de landelijke gemeenten, waar geen metro tot aan het centrum rijdt, is het belangrijk dat de winkels goed bereikbaar zijn, zodat de consument zonder vrees naar de stad kan komen om te winkelen."