'Alleen klant kan winkels redden'

“Als je het belangrijk vindt dat die bijzondere winkel of de warme bakker blijft bestaan, dan zit er maar één ding op: koop daar.” Dat zegt algemeen directeur Gerard Zandbergen van onderzoeksbureau Locatus in een artikel van opinieweekblad Elsevier over de ‘teloorgang van de winkelstraat’. “Ik hoor vaak dat mensen het jammer vinden dat winkels verdwijnen. Als je vraagt of ze er zelf kochten, blijft het stil.”

In het artikel noemt Elsevier het gebrek aan loyaliteit, de economische crisis, de opkomst van online winkels, vergrijzing, schaalvergroting en een gebrek aan coördinatie van gemeenten als belangrijkste oorzaken van de faillissementsgolf en omzetkrimp in het retaillandschap. Volgens Zandbergen is de oplossing voor de problematiek dat mensen weer gaan kopen. Het inzetten op service is daarbij essentieel, meent hij. De gunfactor gaat volgens hem een belangrijke rol spelen in het voortbestaan van winkels, al vermoedt hij dat de individuele consument ‘geen tot zeer weinig’ invloed heeft.

Toch ziet Zandbergen lokaal ‘sympathieke initiatieven’ ontstaan die invloed hebben, zoals een recente cash mob in Amsterdam. Dat is een variant op een flash mob, waarbij veel mensen worden opgetrommeld om zoveel mogelijk geld in een zo kort mogelijk tijd uit te geven bij een winkel.

De echte problematiek is met zulke initiatieven echter niet verholpen, denkt professor eMarketing Cor Molenaar. Volgens hem gaat het ook om de omarming van nieuwe technieken in de winkel. “Maak van winkelen een belevenis. In de winkel van de toekomst sta je voor een spiegel en kun je de hele collectie virtueel passen. Winkeliers hoeven niets meer op voorraad te hebben.”

De mogelijkheid van thuisbezorgen is daarbij een voorwaarde, stelt Molenaar. “Als een koerier een pizza binnen een kwartier warm kan afleveren, dan kan een kledingzaak toch ook een jurk laten bezorgen?” Of de winkeliers die omslag in denken kunnen maken betwijfelt hij. “Ze zijn opgegroeid in een wereld waarin niet de klant, maar het aanbod centraal stond. De vernieuwing kwam van mensen zonder retail-ervaring. Die hadden maar één vraag: wat wil de klant? Dat gingen ze doen.”

Een ander heikel punt is volgens Molenaar en Zandbergen het gebrek aan overheidscoördinatie op het terrein van de ruimtelijke ordening. “Provincies en gemeenten moeten het tegenwoordig samen uitzoeken. Dat was onverstandig, want volgens mij is een toneelstuk gebaat bij één regisseur. Dit toneelstuk heeft 420 regisseurs: 408 gemeentelijke en 12 provinciale”, beschrijft Zandbergen.

Het gevolg is dat er veel nieuwe winkelcentra zijn gebouwd in de buurt van al bestaande winkelcentra. Daardoor is er veel leegstand ontstaan in de rand van stadscentra en wijken. Die overtollige winkels kunnen ze wat Zandbergen betreft nu beter ‘opruimen’. “Er is geen behoefte meer aan.” Hij pleit voor de rehabilitatie van centrale aansturing om te voorkomen dat we in de richting afglijden van Groot-Brittanië, waar veel grote retail parks uit de grond zijn gestampt. “Grote dozen voor weinig geld”, zegt Zandbergen. “Maar nieuwe aanbod schept vraag. Dank je de koekoek dat de binnensteden dan verschralen.”