De verkoop van HEMA leek een project van de lange adem te worden. Maar als donderslag bij heldere hemel was daar donderdag het nieuws dat Marcel Boekhoorn, serie-investeerder en miljardair, de Nederlandse winkelketen onder zijn hoede neemt. De overname van de negentigjarige winkelketen is niet zijn eerste, maar wel zijn grootste slag in de retail.

De in Nijmegen geboren Marcel Boekhoorn (1959) is van huis uit registeraccountant, maar begon op zijn 34ste voor zichzelf. Hij noemde zijn eigen bedrijf Bowolar, een afkorting van Boekhoorn Wordt Lachend Rijk. Hij bleek een vooruitziende blik te hebben en kan inmiddels rekenen op een top tien-notering in de Quote 500, met een geschat vermogen van 1,8 miljard euro. Dat had hij een kleine 25 jaar geleden nog niet kunnen denken. Zijn eerste soloproject, in 1994, verliep weinig succesvol. Hij stapte als minderheidsaandeelhouder in bij een al in problemen verkerende kledingfabriek in Uden, met de toepasselijke naam Naïef Mode. Binnen acht maanden ging het bedrijf failliet, waardoor Boekhoorn 1,5 miljoen gulden verloor en zelf ook technisch failliet was.

Deze ‘zakelijke bijnadoodervaring’, zoals NRC zijn modefiasco treffend omschreef, heeft zijn latere handelswijze als investeerder gevormd. Die noemde hij 'De wet van Boekhoorn'. In het kort komt die erop neer dat hij met zijn bedrijven zo snel mogelijk marktleider wil worden, en wel door het verbeteren van de omzet en niet door de snijden in de kosten. Sinds Project Naïef verging het hem beter. Hij stapte in bij sigarenkisten- en deurenfabriek Picus in Eindhoven, op een moment dat het eveneens slecht ging, maar verkocht zijn belang toen het weer beter ging. Na die eerste kleine boekwinst volgde Boekhoorns eerste grote verkoop in 1999. Voor 350 miljoen gulden verkocht hij de Bakker Bart Groep, een door hemzelf bij elkaar gebrachte combinatie van vijf bakkersbedrijven, aan het Duitse voedingsconcern Kamps.

Grote klapper
Na Bakker Bart verdient Boekhoorn geld aan onder meer chocola, deuren, verf, kruiwagens, spuitbussen en lijm. Zijn echte grote klapper volgt in 2005 met de koop van Telfort. Daar stak hij ooit 35 miljoen euro in, om zijn aandelen voor meer dan een miljard euro over te doen aan KPN. Zelf hield hij daar overigens ‘slechts’ enkele honderden miljoenen aan over, omdat hij anderen graag laat delen in zijn succes. Ten tijde van de Telfort-verkoop was dat bijvoorbeeld voormalig Ahold-topman Cees van der Hoeven, een naaste adviseur van Boekhoorn. Hij was in opspraak geraakt vanwege een boekhoudschandaal bij het supermarktbedrijf, maar dat was voor de Nijmegenaar geen reden om de gevallen topman niet te laten meedelen in zijn triomf.

Ook deze eeuw verandert overigens niet alles wat Boekhoorn aanraakt in goud. Zo ging hij onderuit met zijn experiment De Pers, een gratis dagblad dat het ruim vijf jaar volhield. Hoewel vooral mediabedrijf Wegener de pijn van de zwaar verlieslijdende krant voelde, becijferde FTM dat het grapje Boekhoorn een verlies van ruim tien miljoen euro opleverde.

McGregor
Ook Boekhoorns volgende retailavonturen zijn niet allemaal even succesvol. Zo belandde modeketen McGregor, waarin hij jarenlang aandeelhouder was, na het vertrek van de beurs in 2006 diep in de schulden. Samen met zijn mede-eigenaren maakte hij de keten tien jaar later weer schuldenvrij door de schuld om te zetten in aandelen, maar een faillissement van de kwakkelende modeketen is halverwege 2016 niet meer af te wenden. Bij de doorstart die al snel volgt, is hij opnieuw financieel betrokken. Maar een jaar later gaat het opnieuw mis en gaan McGregor en zijn zusterketens voor de tweede keer op de fles. Inmiddels staat het modemerk voor een nieuwe comeback, maar Boekhoorn en co lijken uit beeld verdwenen.

Beduidend meer plezier beleeft Boekhoorn aan Suitsupply. De investeerder stapte kort na de oprichting van de pakkenformule in, samen met dezelfde partners als waarmee hij in McGregor zat. Voor een belang van 33 procent zouden zij destijds een paar ton hebben betaald, terwijl oprichter Fokke de Jong de aandelen drie jaar geleden voor enkele tientallen miljoenen weer terugkocht. Dat bleek toen Quote achterhaalde dat De Jong zo'n 35 miljoen euro leende om de terugkoop te kunnen financieren.

Buiten de retail verwierf Boekhoorn bredere bekendheid met Ouwehands Dierenpark, de noodlijdende dierentuin in Rhenen die hij in 2000 kocht en weer winstgevend maakte. Daarnaast is hij al ruim twintig jaar de suikeroom van NEC, de voetbalclub die hij in de afgelopen jaren met zo’n vijftien miljoen euro uit eigen zak op de been hield. Dat is een schatting van De Gelderlander, want zelf houdt hij het niet zo precies bij. “Ik boek het altijd meteen af, dan heb ik er ook geen buikpijn van.”

HEMA
Met HEMA slaat Boekhoorn een nieuwe grote slag in de retailwereld. Hoewel eigenaar Lion Capital zo’n 1,2 miljard euro voor de winkelketen had willen vangen, melden insiders aan Quote dat Boekhoorn uiteindelijk flink minder heeft betaald. De investeerder neemt de winkelketen inclusief schulden over en heeft er het volste vertrouwen in er weer een winstgevende business van te kunnen maken. “HEMA is een iconisch merk met geweldige internationale kansen, maar ook in Nederland zijn er genoeg mogelijkheden om te groeien”, reageert Boekhoorn in een verklaring. “De overname past in mijn ambitie om bedrijven te laten groeien. Samen met het HEMA-team en haar franchisenemers wil ik van HEMA een wereldmerk maken.”

Ook HEMA-ceo Tjeerd Jegen is in zijn nopjes met Boekhoorns Ramphastos Investments als nieuwe eigenaar. “Dit is het beste scenario voor HEMA, onze klanten, medewerkers en franchisenemers”, zegt de topman. “Marcel Boekhoorn en zijn team hebben in de afgelopen jaren laten zien dat zij betrokken zijn bij hun deelnemingen, ondernemerschap stimuleren en een sterke investeringsvisie hebben.” De komst van Ramphastos stelt HEMA volgens hem in staat nog sterker invulling te geven aan de groeiambities. Zo zal er meer worden geïnvesteerd in de kernmarkten Nederland en België, e-commerce en de internationale expansie in Europa en daarbuiten.

Ook de zelfstandige ondernemers, waarmee HEMA al zo lang overhoop ligt, lijken blij met Boekhoorn. In tegenstelling tot bij de eerdere verkooppoging aan Core, zijn ze nu in ieder geval 'zeer intensief' bij het proces betrokken, zegt voorzitter Paul Loeffe van franchisevereniging VAB. Daarnaast spreekt de 'echte Nederlandse ondernemer' Boekhoorn hem aan. "Marcel erkent de cruciale rol van de franchisenemers als een van de pijlers onder het HEMA merk. Dat geeft ons het volste vertrouwen dat we met HEMA een geweldige toekomst tegemoet gaan." 

Tevredenheid klinkt ook uit de hoek van de vakbonden. "Boekhoorn is een opportunist die kansen grijpt als hij ze ziet", reageert CNV-bestuurder Martijn den Heijer. Hij denkt dat dit wel eens precies de eigenaar zou kunnen zijn die HEMA nodigt heeft, omdat hij geen 'sprinkhanengedrag' van 'invliegen, kaalvreten en weer door', waarneemt. Ook kan het een voordeel zijn dat nu een Nederlandse ondernemer aan het roer komt, denkt hij. "Boekhoorn kent de sterke en zwakke kanten van deze keten en heeft tegelijkertijd veel ervaring in het robuuster maken van imago's en handelsideeën." 

Een belangrijk onderdeel van de strategie is het verder financieel gezond maken van HEMA. In de afgelopen jaren heeft HEMA al veel geïnvesteerd in haar positionering, de winkelformule, e-commerce en internationale groei met verbeterde financiële resultaten als gevolg. In de komende jaren wil HEMA samen met Ramphastos zijn schuldpositie significant verlagen en de investeringen fors verhogen. De meest recente kwartaalcijfers lieten echter verlies en een dalende omzet zien, terwijl de winkelketen ook al lang wacht op weer eens een boekjaar in de zwarte cijfers. Weet Boekhoorn de oer-Hollandse winkelketen tot een financiële klapper te maken, of stevent hij af op project Naïef 2.0?