"Een historische nieuwe kans." Zo noemt Marcel Boekhoorn het akkoord dat HEMA maandag sloot met zijn schuldeisers. De crediteuren strepen meer dan de helft van de schuldenlast weg in ruil voor alle aandelen van het warenhuis. Ondertussen steken burgerinitiatieven om 'HEMA in Nederlandse handen te houden' de kop op. Wat betekent dit voor de toekomst van de keten?

HEMA komt in handen van zijn schuldeisers. Dat blijkt maandag na overleg omtrent structurele verlaging van de schuldenlast. De schuld van 750 miljoen wordt teruggebracht tot driehonderd miljoen euro en de rol van Boekhoorn, die er maar niet in slaagde om de tekorten fors te verkleinen, is voorlopig uitgespeeld. "Een belangrijke stap op weg naar een financieel gezonde HEMA", zegt ceo Tjeerd Jegen over de deal. En 'een cruciale stap voor het voorbestaan van de winkelketen'. "Het was al lange tijd bekend dat een oplossing moest worden gevonden voor de loden last van de schulden waarmee HEMA sinds 2014 kampte."

Ook sectorspecialist retail en groothandel bij Rabobank Jos Voss noemt het akkoord 'een goede stap' voor het warenhuis. "HEMA is een onderscheidende formule met voldoende groeikansen, zowel in Nederland als in het buitenland", stelt hij. "De hoge schuldenlast hield de ontwikkeling van de formule tegen. Het is goed dat daar nu een oplossing voor is gevonden." Maar het best case scenario was de deal van afgelopen maandag niet, vindt sector banker bij ING Dirk Mulder. "De renteverplichting blijft nog steeds fors. Waar de schulden met meer dan de helft zijn verlaagd, ging de rente 'maar' van vijftig naar dertig miljoen."

Volgens Mulder is de toekomst van de winkelketen nog steeds onzeker; die hangt grotendeels af van de nieuwe eigenaren en de stappen die zij zullen zetten. Een deel van de schuldeisers, 62 procent om precies te zijn, heeft zich eerder dit jaar verenigd onder de naam Ad Hoc Group. De groep wordt vertegenwoordigd door Peter Kerckhoffs van de Amerikaanse zakenbank Moelis & Company dat een Amsterdams filiaal heeft. Dat de schuldeisers de 'oer-Hollandse' winkelketen zullen doorverkopen, is in elk geval zeker. "De nieuwe eigenaren zullen niet voor langere tijd in HEMA blijven zitten", zegt sectorspecialist Voss. Volgens hem is het van belang dat het warenhuis in handen komt van een strategische of financiële eigenaar met een langetermijnvisie en met 'voldoende bereidheid en mogelijkheden om de noodzakelijke investeringen te doen'. "Denk aan investeringen in internationale expansie, digitalisering en innovatie. Op die manier kan het groeipotentieel van de onderneming daadwerkelijk worden benut."

Marcel Boekhoorn was in elk geval een constante factor

Of de schuldeisers de keten aan de meest geschikte partij zullen verkopen, is volgens sector banker Mulder nog maar de vraag. "De groep schuldeisers bestaat grotendeels uit Amerikaanse investeerders die weinig gevoel hebben voor de Nederlandse markt." Hun doel? HEMA voor zoveel mogelijk geld van de hand doen. Volgens Mulder was Marcel Boekhoorn in elk geval 'een constante factor', die nu is weggevallen. Zijn voorkeur gaat dan ook uit naar een binnenlandse eigenaar. "Bij Action gaat het weliswaar goed, maar buitenlandse investeerders en Nederlandse bedrijven zijn vaker toch niet zo'n goede combinatie gebleken", stelt hij. Volgens Mulder heeft HEMA nu het meest aan een partij die niet alleen kapitaal, maar ook kennis van de Nederlandse retailsector heeft. "Dan kan de winkelketen even op adem komen en bouwen aan een gezonde toekomst."

Want voor de toekomstige eigenaar is er veel werk aan de winkel, onder meer rondom e-commerce, de binnen- en buitenlandse samenwerkingen en het ombouwen van de fysieke winkels. Supermarktketen Jumbo werd al eerder genoemd als potentiële nieuwe eigenaar en ook Mulder ziet daar wel wat in. "Ik zou dat een heel mooie combinatie vinden", zegt de sector banker. "Beide partijen halen nu al veel voordeel uit hun samenwerking en ik denk dat Jumbo HEMA naar een hoger niveau kan tillen."

HEMA in Nederlandse handen
Mulder is niet de enige die HEMA het liefst een Nederlandse eigenaar gunt: intussen hebben twee burgerinitiatieven hun krachten gebundeld. De initiatieven HoudeHema en WeloveHema, die afgelopen vrijdag los van elkaar werden gelanceerd, willen HEMA koste wat kost in Nederlandse handen houden. Ze zien beide een toekomst voor zich waarbij klanten, werknemers, ondernemers en een aantal leveranciers mede-eigenaar zijn van HEMA. De initiatieven hebben naar eigen zeggen in een paar dagen tijd al ruim tienduizend steunbetuigingen binnen.

PvdA-senator Mei Li Vos is de drijvende kracht achter HoudeHema, dat wordt gesteund door werknemers, vakbond AVV, ict-bedrijf The Share Council en beursplatform NXChange. Vos is blij dat door het akkoord met de schuldeisers de schuld van HEMA fors is verlaagd. "En dat de nieuwe aandeelhouders er weer snel van af willen, betekent voor ons meer ruimte om ons in te kopen. Dat is ook goed." 

Ze vindt het overigens wel jammer dat Boekhoorn buitenspel is komen te staan. "Die had goede zin om er iets van te maken. Ik weet niet precies wat voor voorwaarden onder zijn bod van 523 miljoen lagen, maar dat klonk niet misselijk. Voor een miljardair is dat de helft van zijn vermogen." Voordat Vos en consorten daadwerkelijk geld kunnen gaan ophalen - voor wat haar betreft uitmondend in een coöperatie - moet eerst de structuur goed worden neergezet. "Er zijn hele strenge, goede regels voor de bescherming van financiële consumenten. Dus daar zijn we nu mee bezig. Zodat het geld veiliggesteld kan worden." 

Vos acht de kans 'zeer groot' dat hun plan slaagt. "Omdat we geduld hebben. We hoeven niet ineens 500 miljoen op tafel te leggen. Geduldig, langzaam kapitaal is iets wat heel veel mensen aanspreekt. Ze zijn wel klaar met het snelle kapitaal."

HEMA-topman Jegen kan spoedig een uitnodiging van Vos verwachten. Ze heeft nog niet met hem om de tafel gezeten. Zolang de onderhandelingen met de schuldeisers liepen, kon dat niet. "Ik wil hem nu zo snel mogelijk spreken. Ik heb indirect al gehoord dat hij geïnteresseerd is."