Recent vond in Utrecht een Kern Kennissessie plaats: ‘Autobezoekers goed voor de winkelomzet; feit of fictie’ over parkeren in binnensteden: een belangrijk gespreksonderwerp in de retail dat vaak tot verhitte discussies leidt. Een evenwichtige benadering, waarbij de behoeften van bezoekers, lokale ondernemers en de omgeving in balans worden gebracht, is essentieel.
Deze blog biedt een genuanceerde kijk op dit thema, waarbij zowel de voor- als nadelen van verschillende parkeerstrategieën worden belicht om te kunnen begrijpen hoe parkeren de vitaliteit van onze binnensteden en dorpskernen beïnvloedt.
Economische impuls van de detailhandel non-food
De detailhandel non-food speelt een cruciale rol in de Nederlandse economie. Met een omzet van ongeveer 60 miljard euro en het bieden van werk aan zo'n 407.500 fte (610.000 banen) geeft de detailhandel een belangrijke impuls. De sector versterkt daarnaast het verdienvermogen van Nederland in andere sectoren in de waardeketen richting de consument.
Minstens zo belangrijk is de toegevoegde waarde van de sector aan de vitaliteit en leefbaarheid van de Nederlandse binnensteden en dorpskernen, die daardoor een aantrekkelijke plek vormen om te werken, beleven, ontmoeten en ontspannen. Winkels vormen samen met horeca het hart van de aantrekkelijkheid, vitaliteit en leefbaarheid van binnensteden en (dorps)kernen. Het zijn allebei grote werkgevers.
De detailhandel non-food is belangrijk voor de Nederlandse economie en de vitaliteit en leefbaarheid van binnensteden en dorpskernen
Druk op fysieke ruimte neem toe
Ruimte is schaars. Het gezamenlijke doel van gemeentes, vastgoedeigenaren én ondernemers zou moeten zijn een goed evenwicht te vinden tussen verschillende belangen die ruimte vragen. In het kort zijn er 3 grote ruimtevragers:
- Aanbod: zoals winkels, horeca, cultuur, maatschappelijke voorzieningen en evenementen.
- Mobiliteit: alle ruimte die nodig is voor een goede bereikbaarheid, zoals de infrastructuur voor lopen, fietsen, autoverkeer, openbaar vervoer en mogelijkheden om te parkeren.
- Openbare ruimte: zoals groen en water, verblijfs- en ontmoetingsplekken en terrassen.
Samenwerking en centrale regie
Het is van groot belang dat gemeentes, vastgoedeigenaren én ondernemers samenwerken. Een centrale regie vanuit een centrumvisie op centrumgebieden als regionale ecosystemen met een duidelijke propositie is essentieel.
Dit zorgt voor een gebalanceerde ontwikkeling, toekomstbestendig beleid en behoud van de aantrekkelijkheid van binnensteden en kernen. De binnenstad wordt dan niet langer puur ingericht als winkelgebied maar steeds meer als een ecosysteem waarin wonen, werken, recreëren, cultuur, zorg en dienstverlening bijdragen aan de vitaliteit en leefbaarheid van onze binnensteden en kernen.
De rol van parkeren
Parkeren speelt een cruciale rol in de aantrekkelijkheid en economische vitaliteit van binnensteden. Bij binnensteden met een divers aanbod zijn bezoekers bereid om langere afstanden te reizen. Dit maakt mobiliteit een belangrijke factor voor het aantrekken van publiek uit verschillende regio's.
Een goed uitgebalanceerd, al dan niet gratis, parkeeraanbod draagt bij aan een betere bereikbaarheid en hogere bezoekersaantallen en bestedingen in centrumgebieden.
Echter, een té grote focus op parkeervoorzieningen kan ten koste gaan van andere ruimteclaims, zoals openbare ruimte en voorzieningen, wat de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van centrumgebieden kan verminderen.
Evenwicht tussen belangen
Het vinden van een evenwicht tussen verschillende belangen is essentieel voor een vitale binnenstad. Het streven naar een autoluwe binnenstad met meer groen en toegankelijkheid voor voetgangers en fietsers kan de leefbaarheid verbeteren.
Maar goede parkeervoorzieningen blijven belangrijk voor het aantrekken van bezoekers. En bezoekers die met de auto komen, besteden gemiddeld meer dan voetgangers en fietsers. Tegelijkertijd zorgen voetgangers en fietsers vaak voor herhaaldelijke bezoeken en vaker terugkerende bestedingen.
Als gemeenten geen goede alternatieven bieden voor weggehaalde parkeerplaatsen, kunnen ze bezoekers die bijdragen aan hogere bestedingen verliezen aan nabijgelegen steden en kernen met betere parkeerlocaties en tarieven.
Lokale opbrengsten vanuit parkeren
Gemeenten moeten vooraf goed afwegen wat de voor- en nadelen zijn van betaald parkeren voordat ze besluiten om het beleid aan te passen. Gratis parkeren kan namelijk zorgen voor meer verkeersdrukte en parkeerproblemen, omdat mensen langer blijven staan en er minder doorstroming is. Tegelijkertijd verliezen gemeenten inkomsten uit parkeergelden, wat kan leiden tot budgettekorten voor andere gemeentelijke diensten.
Veel gemeenten hebben echter geen duidelijk inzicht in de werkelijke parkeerinkomsten, -uitgaven en bezettingsgraad van parkeerplaatsen. Hoewel de opbrengsten vaak goed in beeld zijn, zouden gemeenten zich meer moeten richten op het verdelen van de daadwerkelijke kosten van parkeerbeheer en -onderhoud. Dit kan helpen om een eerlijk en transparant financieel beleid te voeren, waarbij de werkelijke kosten en baten van het parkeerbeleid in balans zijn.
Randparkeren?
Door parkeergelegenheden aan de randen van de stad of het centrum te plaatsen, wordt kostbare ruimte in het hart van de stad vrijgemaakt. Deze ruimte kan vervolgens gebruikt worden voor voetgangerszones, fietspaden, groene ruimtes, sociale voorzieningen en woningen.
Door een strategische combinatie van goed ontworpen infrastructuur, aantrekkelijk geprijsde parkeergelegenheden en naadloze verbindingen met het centrum, kan randparkeren niet alleen de druk op stedelijke gebieden verlichten, maar ook een duurzamere en gastvrijere stedelijke ervaring creëren.
Inzichten uit onderzoek over bereikbaarheid en bestedingen
Het Verplaatsings- en Bestedingsonderzoek 2024, uitgevoerd door Platform Binnenstadmanagement, BRO en Movares, biedt diepgaande inzichten in de relatie tussen mobiliteit en economie in de centrumgebieden van Nederland en Vlaanderen. Het rapport concludeert dat 1 unieke voetganger of fietser op maandbasis meer bestedingen oplevert dan 1 autobezoeker. Ook toont het onderzoek aan dat de autobezoekers goed zijn voor het grootste aandeel in de omzet, omdat veel steden nog heel veel unieke autobezoekers aantrekken. Zeker voor centra met een groot verzorgingsgebied (langere reistijden) is de autobezoeker van essentiële waarde voor het economisch functioneren.
Er is een duidelijke correlatie tussen de bereikbaarheid van het centrum en de bestedingen van bezoekers, zeker in kleinere en middelgrote steden. Uit onderzoek van Strabo onder 72 winkelcentra en -gebieden blijkt dat de auto de belangrijkste omzetverschaffer is en blijft. 45 procent (in binnensteden 38 procent) van de bezoekers komt met de auto, wat goed is voor 61 procent van de retailomzet (55 procent voor binnensteden). Gratis parkeren zorgt voor 14 procent extra bezoekers en voor 20 procent extra retailomzet. Ook blauwe zones met kortstondig gratis parkeren geven een positieve impuls aan de omzet. Goed bereikbare centra trekken meer bezoekers aan, wat leidt tot hogere bestedingen, een bloeiende lokale economie en vitale centrumgebieden.
Gemeentes die tegenstrijdige informatie negeren en rapporten selectief interpreteren lopen het gevaar op basis van de verkeerde uitgangspunten beleid te maken dat vervolgens ten koste gaat van de economische motor van het centrumgebied
Conclusie en samenvatting
Gemeentes moeten hun centrumvisie, auto- en parkeerbeleid afstemmen op actuele inzichten om te voorkomen dat verkeerde uitgangspunten (of het selectief zoeken naar, interpreteren of onthouden van informatie die bestaande overtuigingen bevestigt, terwijl ze tegenstrijdige informatie negeren), leidt tot beleid dat ten koste gaat van de economische motor van het centrumgebied.
Traditioneel wordt vaak alleen getoetst op congestie en verkeersveiligheid. Het is van belang om ook economische effecten mee te nemen in mobiliteitsbeleid. Het beperken van autobereikbaarheid en parkeermogelijkheden kan leiden tot minder omzet in winkels en horeca, meer leegstand, verloedering, een afname van de sociale samenhang en culturele voorzieningen en daarmee de algehele vitaliteit van centrumgebieden.
Het vinden van een evenwicht tussen parkeervoorzieningen en andere ruimteclaims is essentieel voor een vitale en aantrekkelijke binnenstad. Samenwerking tussen gemeentes, vastgoedeigenaren én ondernemers en centrale regie is belangrijk om de juiste balans te vinden en de leefbaarheid, aantrekkelijkheid en economische vitaliteit van binnensteden en kernen te waarborgen.
Reacties 0