Tweehonderd miljoen euro wordt er gestoken in het kernwinkelgebied van Tilburg. Als enige stad in Zuid-Nederland zijn daar Primark, Hudson’s Bay en Decathlon te vinden. Niet verkeerd voor wat vroeger een ‘boodschappenstad’ was. “De stap die we willen maken, lijkt erin te zitten.”

Wie een tijd lang niet in Tilburg is geweest, zal moeite hebben om de binnenstad te herkennen. Waar vroeger het enorme pand van V&D stond, is nu een compleet nieuwe winkelstraat te vinden. Het is slechts één van de maatregelen die van de Brabantse stad een ‘primair verzorgingsgebied’ moet maken. “Tilburg is van oudsher geen winkelstad. Uit de verblijfsduur, herkomst en bestedingen van bezoekers kun je een lokaal verzorgende functie afleiden. Het was een ‘boodschappenstad plus’. Met deze investeringen willen we zo’n vijfhonderdduizend inwoners naar de stad halen. Dan heb ik het over mensen uit bijvoorbeeld Waalwijk, Oirschot, Dongen, Poppel en Turnhout”, vertelt binnenstadsregisseur Stefan van Aarle.

De plannen voor een metamorfose van Tilburg liggen er al flink wat jaren. Eigenlijk sinds het plan van de megamall aan de stadsrand werd afgeschoten. In 2009 stemde een nipte meerderheid van de inwoners tegen het project. “Je zou kunnen zeggen dat destijds vóór de binnenstad is gekozen”, zegt Van Aarle. De eerste plannen om het stadshart nieuw leven in te blazen behelsden twintig duizend extra vierkante winkelmeters. In crisistijd is besloten daarvan af te zien, vertelt Michiel van Hoof, strategisch accountmanager van de Tilburgse binnenstad. “Het was niet verantwoord om die meters toe te voegen. Dat zijn er tweeduizend geworden. Exclusief de zesduizend vierkante meter van Primark, die vielen buiten de plannen.”

Investeren
De Ierse modeketen is een belangrijke spil in de vernieuwing van Tilburg. Lange tijd strijdt de stad samen met Breda om de komst van Primark. Als het erop lijkt dat Tilburg de strijd gaat verliezen, wordt er vaart gezet achter de nieuwe plannen gezet rond het stadkantoor. Op dat moment krijgen het Pieter Vreedeplein en de Emmapassage, twee grote winkelcentra in de binnenstad, een nieuwe eigenaar in Wereldhave. “We hebben met hen om de tafel gezeten en gezegd dat we vooruit wilden met de stad. ‘Als jullie willen investeren, willen wij het ook. Samen kunnen we de binnenstad op z’n kop zetten en een verbeterde winkelstructuur aanleggen’. In januari 2015 zijn we gaan praten en half februari waren we eruit”, aldus Van Hoof.
Zeker tweehonderd miljoen euro wordt in de vernieuwing van de winkelstructuur gestoken. Dat er in rap tempo slagen gemaakt worden, komt volgens Van Aarle omdat alle partijen de urgentie ervan inzien. “Het heeft ook met geluk te maken. Het faillissement van V&D heeft ervoor gezorgd dat we op een cruciale plek móeten investeren. Je kunt het vastgoed er niet zo bij laten liggen.”

Waar de vorige eigenaar van het V&D-pand niet wilde meebewegen met de plannen van de gemeente, is er volgens Van Hoof met de komst van Wereldhave ‘voldoende onderling vertrouwen’ ontstaan. De vastgoedeigenaar heeft niet alleen het Pieter Vreedeplein, de Emmapassage en winkels van V&D en HEMA in handen, maar is sinds kort ook eigenaar van het C&A-pand. Op die manier kan het gebouw naadloos worden opgenomen in de Frederikstraat: de nieuwe winkelstraat die het Pieter Vreedeplein en de Emmapassage met elkaar verbindt.

Olifantenpad
De investeringen komen geen moment te vroeg. Het Pieter Vreedeplein, het winkelplein dat in 2007 werd geopend, heeft voor de herontwikkeling eigenlijk nooit gefunctioneerd. En de Emmapassage mag dan in de jaren negentig uitgeroepen zijn tot het beste nieuwe winkelcentrum van ons land, de passage heeft zijn beste tijd gehad. “Het is een typische passage die je in veel steden ziet. Het is aan de hoofdwinkelstraat geplakt, zonder de structuur goed te verankeren”, zegt Van Aarle. Wie voorheen naar het winkelgebied wilde, liep ‘dwars door de V&D, via HEMA, langs de toiletten en over een pleintje de Emmapassage in’", memoreert Van Hoof. “Van dat olifantenpad proberen we een fatsoenlijke winkelstraat te maken.” 

Om de nieuwe winkelstraat te realiseren moest dwars door het V&D-pand – met zestienduizend vierkante meter één van de grootste van Nederland – heen gebouwd worden. Nu is de Emmapassage aan de beurt. “Het wordt een winkelstraat met woningen erboven”, legt Van Aarle uit. “De passage bestaat nu eigenlijk uit vier kwarten, waarvan er één af gaat om een plein te creëren. Het dak gaat eraf en er wordt een nieuwe vloer gelegd. Ook de puien voldoen niet meer aan de maatstaven van vandaag. Er komt veel meer front dan de drie meter die het nu is.”

Voortbouwen
De verbouwingen in de binnenstad, waar ook de bouw van een grote woontoren aan het Pieter Vreedeplein onder valt, nemen nog wel een aantal jaar in beslag. Toch ziet het duo dat de investeringen de eerste vruchten al afwerpen. Na Primark nestelden onder meer Decathlon en Hudson’s Bay zich in de binnenstad, waarmee Tilburg de enige stad in Zuid-Nederland is waar deze drie grote namen te vinden zijn.

Decathlon is te vinden aan het Pieter Vreedeplein – ‘die kunnen we nu gewoon in de binnenstad kwijt’ – en de Canadese warenhuisketen neemt een deel van de oude plek van V&D voor zijn rekening. “Ook zijn de winkels van HEMA, H&M en Zara flink uitgebreid. En Costes, Tumble ’N Dry, Levi’s en Scotch & Soda zijn erbij gekomen. De belangrijkste namen zijn nu binnen. Daarop gaan we voortbouwen. Er is nu veel interesse van ketens. De stap die we willen maken, lijkt erin te zitten”, aldus Van Hoof.

Begin dit jaar maakte ook Coolblue bekend een XXL-winkel in Tilburg te openen. Formules als Søstrene Grene en Flying Tiger ontbreken nog, ziet Van Aarle. “Wat we nog meer zoeken? Wil je de volgende stap zetten als retailstad, moet je het hogere segment aan je binden. Dat hoeft niet extreem hoog te zijn, maar een Van Lier of Van Bommel erbij zou mooi zijn.”

Mix
Afgelopen najaar kwam er kritiek op de vele ketens die hun weg naar Brabant weten te vinden. Tilburg wordt zo het ‘Almere van het zuiden’, zei de eigenaar van modezaak Comme Ça tegenover het Brabants Dagblad. Wereldhave heeft de huur van zijn winkel opgezegd in het kader van de vernieuwing van de Emmapassage. Eerder sloot modezaak Burley al de deuren en ook Contessa en Gimbrère stoppen in Tilburg. 

Het verdwijnen van deze ‘lokale helden’ staat volgens Van Aarle los van de metamorfose van Tilburg. “Dat Tilburg een stad van de ketens is waar geen plek meer is voor lokale ondernemers is een beeld dat ontstaan is onder het publiek, gevoed door sociale media. Maar we doen dit juist om lokale ondernemers meer potentie te bieden. Bijvoorbeeld de ondernemers in het Dwaalgebied. Zij moeten het ook hebben van de magnetische werking van het kernwinkelgebied.” 

Het Dwaalgebied laat zich volgens Van Hoof vergelijken met de Negen Straatjes in Amsterdam, dankzij de oude panden, en alternatieve winkels zoals antiek- en platenzaken. En dan heb je nog de Spoorzone, waar behalve een nieuwe bibliotheek veel lokale ondernemers te vinden zijn. “Het is een beetje het Strijp-S van Eindhoven geworden. We willen de mix tussen ketens en lokale zaken in Tilburg graag behouden.”

Maar het zijn de bekende namen die onmisbaar zijn voor een succesvolle metamorfose, stelt hij. “Je kunt vinden van ketens wat je wil, maar je hebt de hele club bij elkaar nodig om te kunnen investeren. Je probeert met z’n allen een verhaal op te bouwen. Een verhaal dat je met elkaar kunt uitdragen en dat vertrouwen creëert. Als andere retailers grote namen als Primark, Decathlon en Hudson’s Bay zien zitten, denken ze: we moeten mee. Dat verhaal hadden we vijf jaar geleden niet.”