Vijftigplussers hebben in de coronacrisis het internetshoppen omarmd. Ook in de toekomst zijn ze van plan meer via webshops te kopen. Dat blijkt uit onderzoek van vastgoedadviseur Colliers International. Slecht nieuws voor de winkelstraten in middelgrote steden. Tijd voor actie, zegt Jeroen Bloemers van Colliers.

"Het dreigt problematisch te worden." Dat zei directeur onderzoek Gertjan Slob van marktonderzoeker Locatus begin dit jaar over de oplopende winkelleegstand. In een jaar tijd was die met 0,6 procentpunt toegenomen. Op 1 januari stond 7,3 procent van de winkels leeg. Oftewel: we zaten bijna op het niveau van 2015, het dieptepunt tot nu toe. "Een beetje leegstand is niet zo erg, dat geeft ook wel wat ruimte voor vernieuwing. Maar als de leegstand zo snel toeneemt als die nu doet, dan dreigt dat wel problemen te geven. Het zorgt ervoor dat op heel veel plekken het winkelaanbod verschraalt", aldus Slob.

En dan te beseffen dat bij het woord 'corona' toen iedereen nog aan een verfrissend Mexicaans biertje zal hebben gedacht. Er kan veel gebeuren in een halfjaar tijd. Doordat veel winkels door de coronacrisis de deuren sloten, zochten veel consumenten hun toevlucht tot internet. Volgens vastgoedadviseur Colliers International, dat ruim tweeduizend consumenten ondervroeg, kochten vier op de tien mensen meer via internet. Het ging vooral om kleding en schoenen (+13 procent), producten voor persoonlijke verzorging (+10 procent) en boeken en tijdschriften (+7 procent). Zo'n 260 duizend Nederlanders deden voor het eerst online boodschappen.

Trouwe winkelaars
Nu de meeste winkels weer open zijn, vlakt de groei af. Maar wat opvalt, is dat 37 procent van de Nederlanders van plan zegt te zijn ook in de toekomst meer online te kopen. Bij mensen tussen vijftig en tachtig ligt dat percentage niet veel lager. En dat is extra opvallend. "Ik zie het bij mijn moeder ook", zegt Jeroen Bloemers van Colliers. "Het is de groep die voorheen nauwelijks iets online kocht. Dus het is wel een openbaring. Iedereen zat bijna thuis en werd zo gedwongen om andere methodes te ontdekken. En als ze dan aangeven dat ze niet alleen meer online hébben gekocht, maar dat ze ook van plan zijn om meer te blíjven kopen... Het zal niet voor alle aankopen zijn, maar ook al is het maar bij wijze van spreken twee of drie keer op de tien keer dat ze iets kopen, dan heeft dat impact. Zeker omdat het de trouwe winkelaars zijn."

En als die trouwe winkelaars nu ook al minder vaak de stad in gaan, dan heeft dat grote gevolgen voor de winkelstraten. Vooral voor die in de laag onder de zeventien grote steden; de steden met een inwoneraantal tussen de 35.000 en 150.000 waar eigenlijk al te veel winkels zijn. Denk aan bijvoorbeeld Heerlen, Rijswijk, Lelystad, Almelo en Den Helder. "In die steden is er nu al een leegstand van bijna 17 procent. Nu vooral ouderen de weg naar online kopen hebben gevonden, is de verwachting dat hier op korte termijn één op de vijf winkels leeg komt te staan."

Niet verrassend: vooral de kledingbranche krijgt flinke klappen, zegt Colliers. Op basis van de verwachte omzetdaling in fysieke winkels is er volgens de vastgoedadviseur honderdduizend vierkante meter minder winkeloppervlak nodig. "Dit staat gelijk aan bijna 2,4 procent van de modewinkels in Nederland of ongeveer alle winkels in de binnenstad van Arnhem." Ook winkels met boeken en tijdschriften, huishoudelijke apparaten, elektronica en speelgoed zitten te ruim in hun jasje. Daar is ongeveer vijftigduizend vierkante meter teveel aan winkeloppervlak.

Gemeenten, werk aan de winkel
En dat betekent werk aan de winkel voor gemeenten, vindt Bloemers. "Die zijn nu aan zet om een visie te ontwikkelen op winkelen in binnensteden. Daar kunnen ze niet meer mee wachten. Beleggers, investeerders en ontwikkelaars gaan pas actie ondernemen als er duidelijkheid is. Die houden niet van onzekerheid." Het is tijd voor structurele oplossingen. Bloemers noemt onder meer het clusteren van winkels en het transformeren van winkels tot woningen. 

In diverse gemeenten worden stappen gezet, maar er moet volgens Bloemers een tandje bij. "Je ziet dat corona de zaken versnelt, nu moeten gemeenten ook versnellen. Je kunt niet nog een paar jaar over zo'n visie doen. Het begint een acuut probleem te worden. Gebruik de zomer om plannen te ontwikkelen."

Ook winkels moeten aan de slag. "Ze moeten meer gaan samenwerken. Je kunt niet concurreren op prijs, dat verlies je van internet. Ik zal het afgezaagde woord 'beleving' niet noemen, maar je moet wel nadenken over de vraag wat je een klant te bieden hebt. Wat voor service heb je? Wat organiseer je? Zoek naar het onderscheidende vermogen."