In zijn meer dan twintig jaar bij bol.com waakte Huub Vermeulen (59) er vooral voor om mensen te snel te beoordelen. Dat kreeg hij mee van zijn enige echte held, zijn vader. In deel 2 van zijn retail- en levenslessen vertelt Vermeulen over fouten maken en wat je op je grafsteen zou moeten willen. 
 

School

“Nooit zal ik het gesprek aan het eind van de middelbare school vergeten met de decaan. Ik had mijn matige inspanningen met goede cijfers beloond zien worden, maar hij begon te vragen naar mijn vader: ‘Wat voor werk had die? Productiemedewerker? Nou, dat wordt de mts.’ Daar ging ik dus naartoe. Godzijdank zagen de mensen daar meteen dat ik veel meer in mijn mars had. Na vijf minuten in het aannamegesprek zeiden ze: ‘Wat doe je hier? We nemen je niet eens aan!’

Haha, dat leidde nog tot een crisis thuis want mijn ouders hadden helemaal geen geld voor een studiebeurs voor de hts in Breda waar ik technische computerkunde kon gaan studeren. Er moest die eerste maanden flink worden bijgelegd maar dat deden ze zonder morren: het was de kans die mijn decaan me wilde onthouden.

Die schatte mijn kansen op een hogere opleiding laag in omdat mijn vader laagopgeleid werk uitvoerde – en dat gebeurt nogal eens meer helaas. Les, nogmaals: bezie de mens, niet zijn afkomst.”

Vakantiebanen

“Oh, tientallen. Auto’s wassen van familie, voor anderhalve gulden. Huizen reinigen in Breda-Noord, in een buurt waar af en toe een bankstel vanuit een etagewoning achter je langs het plantsoen in viel.

Bij snoepfabriek Faam de mislukte snoepjes van de lopende band halen, die trilde zo dat je in de koffiepauze je kopje nog een kwartier voor je ogen zag dansen. Technische dienst draaien in een productiebedrijf, praten met de collega’s: ‘Wat wil je eigenlijk later nog?’ Sommige mensen zeiden dan: ‘Ik vind de zekerheid van een repeterende bezigheid helemaal fijn en verder heb ik het goed.’

Dat heb ik altijd gerespecteerd: niet iedereen wil hogerop, en niet iedereen heeft dat ook in z’n mars. Ik erger me kapot aan een gebrek aan respect voor fysieke arbeid. Kijk – als kind was ik links, want mijn ouders waren arbeiders. Maar gaandeweg ben ik genuanceerder gaan denken over die door linkse politici nogal eens beleden verheffingsdwang.”
 

Held

“Helden bestaan niet. Ook niet in het bedrijfsleven, juist daar niet, lees de managementboekenbibliotheek er maar op na. Elk mens, zelfs een supermens, heeft zwakten, nare trekjes, onvolkomenheden. Gelukkig maar.

Toen ik als jongetje met mijn vader naar de dokter ging zag ik dat hij een beetje onder de indruk was van die man. Dat merk je aan een oogopslag, aan de manier waarop iemand een hand schudt. Gek, dacht ik, mijn allergrootste held voelt nu toch nederigheid onder het gezag van een ander. Zelfs hij.”
 

Betrokkenheid

“Bij Philips Components trainde ik teams die met persen aan de slag moesten om keramische onderdelen te maken voor autoraammotortjes. Wat ik daar leerde was hoe de cultuur van een gemeenschap volstrekt verschillende productieprocessen kan opleveren, terwijl de uitkomst – dat keramische onderdeel – hetzelfde is.

In Frankrijk zag ik een familiaire sfeer maar totaal geen verbondenheid met het bedrijf: werk was een soort noodzakelijk oponthoud van het leven. Het was er ook een rommeltje, vaak. In Duitsland was veel meer trots op het product en de werkgever, ze poetsten er elke avond de machines blinkend schoon, maar was weer geen sprake van een groepsgeest.”
 

Bedrijfscultuur bouwen

“Ik ontdekte er een typisch probleem voor multinationals: hoe respecteer je die eigenheid, zonder dat de binding met het merk verloren gaat? Het antwoord: zorg voor een herkenbare bedrijfscultuur. Wij tegen de rest. Dat kan alleen als het bedrijf ook duidelijke en aansprekende doelen heeft gesteld. Liever niet iets als ‘purpose’, dat blijft altijd nogal vaag. En ook geen KPI’s, die komen later wel.

Het gaat om doelen die uitleggen waarom het bedrijf op aarde is. En om het stimuleren van verantwoordelijkheid om die doelen te halen. Dat leidt tot betrokkenheid. Wie bij bol.com met een Bruna-tasje binnen liep, zag dat tasje een kwartier later in de prullenbak liggen.

En je waagde het niet om een Coolblue-pakketje binnen de poorten te brengen – daar schreef dan iemand wel vrij snel ‘verrader’ op.”
 

Bol.com

“Ik had al een carrière achter de rug, bij Philips en bij cd-producent DocData, toen Daniel Ropers me in 2001 vroeg om bij bol.com te komen. Dat had hij voor het Duitse Bertelsmann opgericht – bol.com staat voor Bertelsmann Online – en hij was inmiddels onze klant geworden, want DocData had zich ontwikkeld tot een distributiepartner.

We hadden een geschil gehad over een of andere zending. Hij had kennelijk respect voor de argumenten die ik aanvoerde in die heftige discussie over wie er voor de kosten moest opdraaien, want hij vroeg me de dagelijkse leiding te nemen. Nou ja, zijn precieze tekst was: ‘We hebben wat senior mensen nodig want de rest is hartstikke jong.’”
 

Vrouw

“Het kon toen hartstikke misgaan, of een succes worden. Het was een gok, en mijn vrouw Yvonne zei ondanks zichzelf, ondanks haar behoudende aard: doen. Gelukkig. Ik dacht: vanaf nu ben ik dus officieel oud. En dat klopte. 
 

Het bleek heerlijk om met jonge mensen te werken, het houdt je zelf ook jong. Al zeg ik daar meteen bij: geniet ervan maar maak nooit de fout om dat tegen de mensen te zeggen. Want je bént niet jong.

Toen we een keer naar een familiefeestje waren geweest, zei ik na afloop tegen Yvonne: ‘Wel een hoop oude lullen, zeg.’ Zij, droog: ‘Nou, ze waren allemaal van jouw leeftijd.’”
 

Blunder

“Ik was net ceo van bol.com en ergerde me kapot aan al dat Engels. ‘Same-day delivery’: onzin, zeg dan ‘op dezelfde dag nog bezorgd’. Dat heeft ook met mijn achtergrond te maken: een hoop mensen hebben al moeite zat met Nederlands, laat staan met dat modieuze Engels.

Ik verstuurde daar op het interne netwerk een soort oekaze over uit en vrijwel meteen ontstond tumult. Bleek dat onze IT-afdeling extreem snel groeide en vrijwel uitsluitend dankzij mensen uit het buitenland. Die hadden in de brief van de nieuwe baas, die ook nog eens heel houterig door de computer was vertaald, gelezen dat ze niet welkom waren. Daar heb ik weken aan moeten schaven – inderdaad, vertrouwen komt te voet…”

Fouten maken

“Iets wat ik in mijn loopbaan een paar keer heb zien misgaan is dit. Stel, je bent ontwikkelaar en je wilt van het MT een budget voor een innovatie. Na maanden zeuren krijg je anderhalve ton. Maar als resultaten uitblijven, nadat je zeg 20 mille hebt uitgegeven, ontstaat stress. De baas zegt: ‘Lekker dan, geven we daar ons geld aan uit.’ Waardoor de ontwikkelaar nerveus alles op alles zet om althans iets van het project te laten slagen. Resultaat, meestal: anderhalve ton weg, iedereen ongelukkig.

Als baas moet je dus zowel innovatie stimuleren alsook een omgeving creëren waarin je fouten mag maken. Zo’n zekere, veilige basis is essentieel. Dan kan het gebeuren dat je ontwikkelaar twintig mille verder zegt: ‘Huub, sorry, ik heb het verkeerd gezien, het was een waardeloos idee. Die 20 mille is leergeld, laat de rest maar zitten, we gaan iets anders verzinnen.’

Dat scheelt niet alleen 130.000 euro, maar vooral enorm veel negatieve energie. Voor je zover bent in een bedrijf… En toch is dát de crux.”

Bereiken

“Niemand wil op zijn grafsteen laten beitelen: ‘Hij heeft de cashflow toch mooi onder controle gekregen’. Wel zoiets als: ‘Hij was een goede vader’. Ik hoop dat voor elkaar te krijgen – natuurlijk, ik heb heel hard en veel gewerkt maar als mijn gezin me nodig had was ik er.

Het was soms organiseren maar in de weekenden gingen we samen op pad. We hadden een abonnement op de Efteling, daar gingen we zowat elk weekend naartoe voordat de drukte kwam. Op de meeste ouderavonden zat ik naast Yvonne, ik was zoveel mogelijk thuis om de kinderen naar bed te brengen.”

Dochters

“Je krijgt maar één keer de kans om je dochters te zien opgroeien. Ze zeggen nog weleens: ‘Papa, jij had ooit zo’n grapje. Nadat je ons had voorgelezen, pakte je een keer stiekem een knuffel uit bed. Die stopte je in je kontzak en vervolgens zei je: ‘O nee! Nu kunnen jullie niet slapen, zonder knuffel!’ Dan draaide je je om en zagen we dat beestje.’ Laatst antwoordde ik: ‘Dat was niet één keer, dat deed ik elke avond.’ Geweldig om die uitgelaten reacties telkens mee te maken.”
 

Topman

“Wat een onzinwoord. Toen mijn gezin in de krant las dat ik was benoemd tot de nieuwe ‘topman van bol.com’ schaterden ze het uit. Kort daarna reisden we met zijn allen naar Maleisië. Dook ik van een rots, zeiden mijn dochters: ‘O jee! Topman onderneemt riskante operatie.’ ’s Avonds op het terras: ‘Kijk, topman staat in z’n hemdje.’

Elk mens heeft plussen en minnen. Topmensen bestaan net zomin als superhelden.”

In deel 1 van dit verhaal ging Huub Vermeulen in op het bouwen van sterke teams, de depressie van zijn moeder en werken vanuit vertrouwen.