'Een factory outlet moet je niet willen'

Door Michiel Scheffer
Lijsttrekker D66 Gelderland 

Vorig jaar heeft D66 Gelderland in een artikel in de Gelderlander naar aanleiding van de aangekondigde sluiting van de Bijenkorf opgeroepen tot een moratorium op de ontwikkeling van grootschalige winkellocaties zoals Ressen, Arnhem-Zuid en Zevenaar-Oost. Het bestuur van Gelderland heeft die lijn overgenomen zowel in haar optreden naar de gemeenten als in de opstelling van de omgevingsvisie.

Maar als het om daden aankomt is het schipperen tussen twee wallen. De eerste wal is wat de markt aan kan en dat betekent dat je bestuurt op basis van een visie op detailhandel en op binnensteden. De tweede wal is dat er op basis van verouderde (maar toen legitieme) visies een bestuurlijk juridische werkelijkheid is ontstaan. Dit schipperen is aan de orde bij zowel winkellocaties in Arnhem (Bauhaus op de IJsseloord) als bij Zevenaar-Oost (de Factory Outlet).

Bouwmarkten in Arnhem
Op basis van een visie op detailhandel zou je geen nieuwe bouwmarkt in Arnhem willen hebben. De markt voor doe-het-zelf staat er al vijf jaar slecht voor. Dat blijkt ook uit het feit dat Maxeda geen koper kan vinden voor haar Praxis-keten. De woningmarkt trekt nog maar amper aan, waardoor ook de komende tijd de bouwmarkt een verdringinsgmarkt is.

Kiezen voor een Hornbach in Ressen of een Bauhaus creëert weer een gat ergens anders. Het is niet aan Arnhem om de concurrentieverhoudinge tussen bouwmarkten te beslechten. Maar het gebied waarin de Bauhaus zich zou vestigen is wel bestemd voor detailhandel.

De ontwikkelaar van IJsseloord heeft het recht om zijn grond (niet van de gemeente) voor detailhandel in te zetten. De gemeente heeft geen grond om een bouwvergunning te weigeren. Door een kleine planwijziging kan zelfs bereikt worden dat de plancapaciteit voor detailhandel in het hele gebied sterk verkleind wordt. Er is geen gemeente in Gelderland die zoveel plancapaciteit geschrapt heeft als Arnhem. Maar dat maakt de binnenstad nog niet aantrekkelijk. Daar blijft dus werk aan de winkel.

Spoorallee als molensteen van Zevenaar
In Zevenaar staat al jaren een detailhandellocatie, de Spoorallee, op de rol aan de oostkant van de kern. Zevenaar heeft onder aanvoering van de lokale partij een wat expansief en ambitieus groeibeleid ingezet, maar zeker ook met begeleiding van de provincie Gelderland. De voormalige BAT-fabriek is aangekocht deels voor het vestigen van een nieuw raadhuis en deels in ontwikkeling gegeven aan een projectontwikkelaar die ook het oude raadhuis wil ontwikkelen. De uitdaging daarbij is dat de BAT-locatie en het oude raadhuis eigendom zijn geworden van dezelfde onroerend goed ontwikkelaar Solidiam.

De gemeente Zevenaar is eigenaar van het gebied Spoorallee (voor info zie www.toekomstzevenaar.nl). Zevenaar heeft te veel grond in bezit, en dat brengt de gemeente in de positie van feestterrein zoekt feest. Maar het is geen feest. De bestuurlijke realiteit van grondexploitaties lijkt de visie te overheersen.

Factory outlet als fata morgana
Het meest recente plan is de vestiging van een factory outlet. Een factory outlet met populaire merken is ook een bedreiging voor binnensteden, vooral als er merken als Mexx en G-Star komen. Dat moet je niet willen. Ook de kledingmarkt is al vijf jaar in recessie en er lijkt nog geen groei te komen.

Als er een internationaal bereik is met luxemerken dan heb je minder last van een outlet centre. Armani, Prada en Burberry zijn niet te koop in de Liemers. Bij de ontwikkeling van een factory outlet wordt gesproken over Stable (Batavia Stad) en van McArthurGlen (onder meer Roermond).

Een factory outlet van niveau kan een halteplaats zijn in de Europese tour van Amerikanen en Chinezen van Amsterdam naar Rome via het Kröller-Müller Museum de factory outlet-Zevenaar en Keulen. Ook ontbreekt er een factory outlet tussen Gronau en Roermond, maar de laatste is beter geplaatst ten opzicht van het Ruhr-gebied dan Zevenaar. D66 ondersteunt het voorstel van Gedeputeerde Staten van Gelderland om een onderzoek te doen naar de mogelijke potentie van een factory outlet in Zevenaar.

Geef de stad en kern en kans
D66 heeft het vaak herhaald in de provinciale staten: alleen een beperking op grootschalige detailhandel zal de detailhandel niet beter maken. Zelfs nu is er overcapaciteit en kwantitatieve en kwalitatieve herstructurering nodig. Leuker kan ik het niet maken.

Een moratorium op grootschalige detailhandel moet vooral tijd geven om een visie te ontwikkelen en plannen te maken. Dat is geen plan van de overheid, maar een plan dat het mogelijk maakt de markt zijn werk te laten doen en kansen te grijpen. De tijd is voorbij dat de stad er alleen is om te winkelen.

Binnensteden en dorpskernen zullen moeten het hebben van mengen: of combinaties die handig zijn (met goed en gratis parkeren) of combinaties die beleving bieden (met goed openbaar vervoer en fietsenstallingen). Het verkiezingsprogramma van D66 Gelderland stelt voor om actief binnenstad management te bevorderen, inclusief stedelijke herverkaveling (binnenkort meer daarover).