Een kwart van de filialen van La Place gaat dicht. Eigenaar Jumbo wijst naar de coronacrisis en naar een nieuwe formule. Maar er speelt meer mee, zegt retaildeskundige Rupert Parker Brady.

Lunchen buiten de deur? Dat was in 1987 vooral een broodje kroket, een bal gehakt of een uitsmijter. Dat kan anders, vond Paul Bringmann, die het concept voor La Place bedacht. Vers, dat moest het zijn. En bereid voor het oog van de klant. "Iedereen verklaarde ons voor gek, dat we alles zelf gingen klaarmaken, zelf brood bakken, verse jus d'orange", zei Bringmann in januari 2011 in een interview met VMT, een vakblad voor de voedingsmiddelenindustrie.

Het eerste filiaal van La Place opende 17 september 1987 in de V&D in het Utrechtse winkelcentrum Hoog Catharijne. Het format bleek een schot in de roos. La Place werd uitgerold naar de andere V&D-warenhuizen. In 1996 werd voor het eerst een filiaal buiten V&D geopend: De Brug aan de A4 in Hoofddorp. Het devies van Bringmann: niet stil blijven staan, steeds vernieuwen. "We waren de eersten die begonnen met Franse broodjes. Toen iedereen dat overnam, stapten we over op ciabatta, en van ciabatta op focaccia, en van focaccia op zuurdesembrood."

La Place ontwikkelde zich tot de op een na grootste foodservice-organisatie van Nederland, na McDonald's. In 2012 bedroeg de omzet 245 miljoen euro - ongeveer een vijfde van de totale omzet van V&D, zo bleek uit het boek 'Mijn naam is Paul Bringmann en ik sta voor lekker eten' dat eind dat jaar verscheen. Eind 2015 telde La Place zo'n 250 restaurants, waaronder ook enkele in het buitenland. Op de laatste dag van dat jaar viel het doek voor warenhuisketen V&D, waardoor ook het goed draaiende La Place de deuren moest sluiten.

Groeien onder Jumbo
Voor La Place was de redding al snel nabij. Supermarktketen Jumbo zag er wel brood in en betaalde er 48 miljoen euro voor. "Een mooie deal", zei Bringmann, die toen al een paar jaar geen directeur meer was van La Place, maar die wel bij het bedrijf betrokken bleef. Het jaar erop bedroeg de omzet van La Place, met enkele tientallen filialen een stuk kleiner dan voorheen, 103 miljoen euro. Jumbo nam achttien AC-restaurants over en bouwde ze om tot La Place-filialen. Vanaf eind 2017 opende La Place ook restaurants in warenhuizen van Hudson's Bay. De omzet van La Place bleef groeien: 124 miljoen in 2017, 150 miljoen in 2018 en 165 miljoen euro in 2019. Hoewel de Canadese warenhuisketen het al langere tijd lastig had in ons land, bleef de samenwerking met La Place staan zoals hij stond, verzekerde La Place-ceo Frank Wubben RetailTrends vorig jaar. Op de laatste dag van 2019, zoals eerder met V&D gebeurde, werd Hudson's Bay failliet verklaard en raakte La Place zo'n tien filialen kwijt. Maar voor 2020 zou er alweer een lijstje klaarliggen van nieuwe vestigingen die de restaurantketen wilde openen.

De coronacrisis bezorgde La Place, zoals zoveel horecaketens, dit voorjaar een forse klap. Alle restaurants moesten noodgedwongen de deuren sluiten. Een groot deel van de 2500 medewerkers van La Place kon tijdelijk in de supermarkten van Jumbo aan de slag, daar konden ze wel wat hulp gebruiken. Vanaf 1 juni mochten horecazaken weer open, maar voor La Place was dat zo makkelijk nog niet.

"Als mensen zelf langs buffetten lopen en maaltijden samenstellen is hygiëne en 1,5 meter afstand houden niet zo eenvoudig”, zei financieel topman Ton van Veen tegen het FD. In eerste instantie gingen slechts tien tot twintig filialen open. Een dure beslissing: sinds de sluiting lijdt La Place elke vier weken zes tot zeven miljoen euro verlies. "Als dat een jaar aanhoudt, neemt dat een behoorlijke hap uit de winst van Jumbo Groep Holding." Inmiddels zijn zo'n dertig vestigingen open.

Deze maandag werd duidelijk dat 23 filialen definitief zullen sluiten. Het gaat zowel om zaken in binnensteden en winkelcentra (onder meer in Arnhem, Rotterdam en Gouda) als langs de snelwegen (onder meer bij Apeldoorn, Holten en Zevenaar). Jumbo ziet in deze vestigingen onvoldoende toekomstperspectief, zei cfo Ton van Veen tegen De Telegraaf. Dat heeft onder meer te maken met een formulewijziging, waarbij de nadruk meer komt te liggen op snelheid en voorverpakt voedsel. De 23 filialen die dichtgaan, zijn volgens Jumbo niet rendabel te maken. Zo'n 480 banen staan op het spel. Jumbo probeert zoveel mogelijk medewerkers onder te brengen bij supermarkten of bij andere filialen van La Place.

Efficiency-denken
De coronacrisis zal er zeker in hebben gehakt, zegt retailkenner Rupert Parker Brady, een van de schrijvers van het boek over La Place-oprichter Paul Bringmann. Maar hij vermoedt ook dat Jumbo de situatie aangrijpt om door te pakken bij de filialen die niet zo goed draaien. Hij wijst op de toegenomen concurrentie in de laatste jaren, onder meer van BackWerk. "Dat is duidelijk een partij die heel goed heeft gekeken naar het succes van La Place."

Volgens Parker Brady wordt het besluit mede ingegeven doordat er nu supermarktmensen in de leiding zitten bij La Place. "Alle La Place-mensen zijn uit de leiding weg. Het lijkt erop dat het efficiency-denken van de supermarkt nu tot in het extreme is geland in de organisatie. De tijd van de vrije, zelfstandige rol onder Paul Bringmann en Bart van den Nieuwenhof (zijn opvolger, red.) is definitief voorbij."

La Place moet geld verdienen en dat betekent zonodig hard ingrijpen, zegt Parker Brady. "Dat is wel de nieuwe realiteit onder Jumbo. Aan de ene kant liefde voor het product en zorgen dat het La Place-merk, wat iedereen gaaf vindt, breed verkrijgbaar is - online en in de winkels - en tegelijkertijd ook heel sterk op de centen letten. En dat is een heel andere visie dan hoe La Place groot is geworden."