Ook in 2019 was het weer kommer en kwel in de Britse winkelstraten. Iedere werkdag sloten 61 winkels voorgoed de deuren, waarmee wekelijks ruim 2750 banen verloren gingen. In totaal verdwenen meer dan 140 duizend banen, blijkt uit cijfers van het Britse Centre for Retail Research. Wat is er aan de hand in de high street en komt het nog goed?

Het eerste voorname slachtoffer viel in januari vorig jaar, toen Patisserie Valerie failliet werd verklaard. Een boekhoudschandaal koste de keten van koffie- en gebakzaken de kop. Zeventig zaken gingen meteen dicht, waardoor negenhonderd banen verdwenen. Ongeveer honderd andere werden gered, al hebben daarvan inmiddels alweer zo'n twintig de deuren moeten sluiten.

In april kwam de kwakkelende warenhuisketen Debenhams (een soort V&D) in handen van een groep schuldeisers. Van de 166 winkels zullen de vijftig slechtst presterende filialen dichtgaan. De eerste negentien sluiten januari dit jaar, wat een verlies van 660 banen betekent. De tweede sluitingsronde wordt volgend jaar verwacht. Enkele maanden later kwamen Karen Millen en Coast in de problemen. Internetretailer Boohoo nam alleen de onlineactiviteiten over, voor de winkels viel het doek. De warenhuisketens Marks & Spencer en House of Fraser bestaan nog, maar moesten wel tientallen winkels sluiten. En dat zijn slechts enkele bekende namen.

2020 mogelijk nog rampzaliger
Als de overheid geen maatregelen neemt, wordt 2020 een nog rampzaliger jaar, verwacht directeur Joshua Bamfield van het Center for Retail Research (CRR). Hij geeft drie oorzaken voor de crisis: hoge kosten, lage marges en de verschuiving naar online winkelen. "Deze problemen worden gevoeld door de meeste bedrijven die vanuit fysieke winkels in de winkelstraten of winkelcentra opereren", zegt hij tegen The Guardian. De consumentenbestedingen groeien volgens hem sinds 2015 nauwelijks. De groei van e-commerce gaat dan ook ten koste van de fysieke winkels.

Premier Boris Johnson heeft al aangekondigd dat hij de hoge kosten wil gaan aanpakken. Een belasting op het gebruik van bedrijfspanden zal omlaag gaan. Maar volgens CRR-directeur Bamfield is er meer nodig. In een brief aan de premier, wiens naam hij overigens verkeerd spelt, deed hij in december een bijzondere suggestie. Hij wijst erop dat multinationals fiscale vluchtroutes via Ierland en Luxemburg gebruiken, iets wat 'brave' Britse winkels als Sainsbury's en John Lewis niet doen. Zijn voorstel: een hoger btw-tarief (22 procent bijvoorbeeld) voor webwinkels en een lager tarief (bijvoorbeeld 18 procent) voor fysieke winkels.

Doorzettende 'shift' naar online
Op hoofdlijnen spelen in het Verenigd Koninkrijk exact dezelfde trends als in Nederland, zegt sectorspecialist retail Olaf Zwijnenburg van de Rabobank. "Veranderingen in klantgedrag, demografie, concurrentie en technologie. Die trends zorgen vooral voor een steeds verder doorzettende shift naar online." Hij wijst erop dat het Verenigd Koninkrijk wereldwijd een van de meest ontwikkelde e-commercemarkten is, dat net als vroeger binnen de fysieke retail een paar jaar verder is dan andere landen.

"Engelse klanten lopen, net als Nederlandse, in de wereld voorop in het eisen van het nieuwste gemak en vinden het helemaal niet belangrijk of een nieuw businessmodel wel of niet winstgevend is. Met 'slechts' tien procent omzetdaling verschuiven heel veel retailers al snel van een prima winstgevend naar een structureel verlieslatend bedrijfsmodel", zegt Zwijnenburg.

Hoogleraar retailmarketing Laurens Sloot van de Universiteit Groningen wijst ook deels naar internet. "Als je kijkt naar non-food, zoals kleding en speelgoed, dan zie je dat het aantal webwinkels hard is gegroeid", zegt hij tegen BNR. Maar supermarkten worden volgens hem nauwelijks geraakt door online. Daar zijn het vooral de discounters Aldi en Lidl die een gevestigde Britse naam als Tesco pijn doen. Verder speelt volgens Sloot mee dat het vrij besteedbare inkomen nauwelijks stijgt.  

61 winkels die iedere dag verdwijnen is volgens Sloot in absolute zin weliswaar veel, maar het Verenigd Koninkrijk is dan ook een groot land. Hij ziet in Nederland eenzelfde trend. "In pakweg tien jaar tijd zijn zo'n vijftienduizend fysieke winkels verdwenen, dat zijn er zo'n vijftienhonderd per jaar, dertig per werkweek. Dus het is een trend die we breed terugzien."

Winkeliers, kom in actie
De Rabobank maakt zich er steeds meer zorgen over dat veel te weinig winkeliers in actie willen of kunnen komen, zegt Zwijnenburg. "Zeker voor zelfstandige retailers worden de uitdagingen steeds groter. De concurrentie neemt toe en de relevantie van veel winkels en formules neemt qua bereik en aanbod af. Dat geldt ook voor veel winkelgebieden waardoor de waarde van winkelvastgoed onder druk staat."

Als je online alles kan kopen wat je wilt, moet je volgens Zwijnenburg goede redenen hebben om je kostbare tijd, moeite en geld te besteden aan een winkelbezoek. "De tijd van middelmaat is allang voorbij en alleen de allerbeste winkeliers zullen nog een toekomst hebben. Veel winkels en winkelgebieden zijn gewoon niet relevant genoeg en digitalisering is over het algemeen ver beneden de maat."