Jumbo is de grote winnaar bij de supermarkten. Het marktaandeel groeide vorig jaar volgens cijfers van onderzoeker Nielsen van 19,2 naar 21 procent. Concurrent Albert Heijn was stabiel, met 34,9 procent. Moet de marktleider zich zorgen maken? We vroegen het supermarktdeskundige Erik Hemmes, die zijn licht ook over andere ketens laat schijnen.

Marktaandelen doen ertoe, maar ze zijn volgens Hemmes maar een deel van het verhaal. Belangrijk is de vraag: hoe is een organisatie gegroeid? Is dat omdat ze winkels overgenomen heeft? "Dat is de makkelijkste manier om te groeien. En dat is in ieder geval bij Jumbo zo." Zo nam Jumbo (met Coop) de Emté-supermarkten over en lijfde het ook Agrimarkt in. "We zien hier geen cijfers over wat de bestaande winkels gedaan hebben, dus het geeft niet aan of Jumbo zelf krachtiger geworden is. Dat is wel belangrijk om te constateren." 

Het is ook verstandig om te kijken naar de prestaties van de twee ketens als ze vlak bij elkaar zitten. "Door de bank genomen zie je nog steeds dat Albert Heijn een heel hoge omzet per stellingmeter scoort. Dat doen ze heel goed. Jumbo zit lager."

Albert Heijn hoeft zich geen zorgen te maken? Nee, vindt Hemmes. Volgens hem heeft Albert Heijn 'het systeem' gewoon goed in de vingers. Zo is het distributietraject onovertroffen. "Dat hebben ze van alle retailers het beste op orde. Dat geven ze ook allemaal toe. En ze weten ook precies wat er in de winkel gebeurt. Het wordt cijfermatig allemaal goed vastgelegd." Jumbo maakt op dit terrein wel stappen. "Elk jaar zie je Jumbo professioneler worden."

Discounters verliezen licht
De discounters Lidl en Aldi geven wat terrein prijs, blijkt uit de cijfers. Ze verloren allebei 0,2 procent. Lidl ging van 10,9 naar 10,7 procent, Aldi van 6,1 naar 5,9 procent. Vooral de teruggang bij Lidl is opvallend, deze keten groeide de afgelopen jaren alleen maar.

Hemmes heeft wat moeite met de term discounter bij Lidl. "Het is een volledige supermarkt, met een hoog vernieuwingstempo. En met heel veel aandacht voor vers. Klanten kunnen daar voor hun volledige boodschappenpakket terecht." Hij vindt de groei van het aantal winkels opzienbarend. Jumbo mag dan snel zijn gegroeid, hij vindt de opmars van Lidl misschien nog wel indrukwekkender. "Die zijn in 1997 begonnen met nul en zitten nu op 425 winkels, met 10,7 procent aandeel. Dat is natuurlijk superknap."

Hemmes krijgt er niet echt de vinger achter waarom het marktaandeel van Lidl nu wat terugloopt. "Ik heb de indruk dat het daar alleen maar drukker wordt. Toch zitten ze 0,2 in de min. Dat heeft dan misschien toch te maken met de manier van meten. Op basis van wat ik zie en hoor kan ik niet zeggen dat Lidl het anders moet gaan aanpakken."

Voor Aldi, dat veel winkels heeft vernieuwd, geldt volgens Hemmes hetzelfde. "Ik heb eerder het idee dat het er drukker wordt. Ik kan niet zeggen dat ze zitten te slapen en dat de klanten wegblijven. Soms zie je dat een formule het minder goed doet omdat ze te weinig aandacht heeft voor de klant of te weinig vernieuwend is, maar dat kun je van Aldi niet zeggen." 

De 'kleintjes'
Plus is de grootste van de kleintjes, met een marktaandeel van 6,5 procent. Het aantal winkels groeide licht. "Plus heeft in mijn optiek met een briljante 2.0 fomule, of misschien wel een 3.0-formule, de nieuwe stijl heel aardig te pakken."

Coop won 0,4 procent en kwam op 3,7 procent terecht. Het winkelbestand nam onder meer toe door Emté-filialen. Maar Hemmes vindt Coop sowieso erg actief, met overnames 'links en rechts'. "Af en toe verbaast me dat, want Coop heeft toch geen topomzetten per stellingmeter. Maar kennelijk zit er een behoorlijk bruisend management."

Ketens als Jan Linders, Deen, Hoogvliet en Spar bleven min of meer stabiel. Wat Hemmes opvalt, is dat Hoogvliet er slechts twee winkels bij kreeg en nu op zeventig zit. Hij wijst erop dat algemeen directeur Siep de Haan het wel eens over 150 winkels heeft gehad, hoewel hij dat later nuanceerde. "Maar het groeitempo ligt aan de erg lage kant." Ook zet de formule volgens hem veel minder in op vernieuwing dan Jumbo, Albert Heijn en Plus. "Hoogvliet was altijd een sterke formule, je ziet er nu te weinig groei."

Deen aantrekkelijk voor Jumbo
Ook Deen zou misschien wat sneller moeten vernieuwen, zegt Hemmes. Het marktaandeel liep met 0,1 procent terug (naar 2,0 procent). Anders dan de jaren ervoor bleef het aantal winkels gelijk.

Gevraagd naar een mogelijke overnamekandidaat voor Jumbo denkt Hemmes aan Deen. "Als je naar de witte vlekken van Jumbo kijkt, dan zitten die vooral in Noord-Holland - boven Amsterdam. Deen en Vomar zijn daar sterke formules. Deen is dan misschien wel de aantrekkelijkste kandidaat. Als je van Deen een Jumbo maakt, dan moet dat wel goedkomen."