Contant geld: het kabinet riep ondernemers onlangs nog op om het wettige betaalmiddel te blijven accepteren. Toch zijn sommige winkeliers de briefjes en munten liever kwijt dan rijk en de coronacrisis kan hen het laatste zetje geven. Zo kan er bij de 210 winkels van kledingketen terStal voortaan alleen nog worden gepind. Een goede zet?

‘Beter voor iedereen’ en ‘een dapper besluit’. Maar ook: ‘belachelijk’ en ‘schandalig’. Sommige RetailNews-lezers roepen zelfs op om de kledingketen voortaan te boycotten. Het zijn zomaar wat reacties op de keuze van winkelketen terStal om contant geld in de ban te doen, een besluit dat eerder deze maand werd genomen. Sinds het begin van de coronacrisis kon er niet meer met cash betaald worden bij het bedrijf uit Almelo en dat beviel naar eigen zeggen goed. Zo goed dat voortaan alleen pinbetalingen nog worden geaccepteerd bij de 210 kledingwinkels van terStal. 

“We dachten er al langer over na, maar door de coronacrisis hebben we het versneld ingevoerd”, aldus directeur Niek Gloudemans over de maatregel. “Dit is beter voor de veiligheid van de klant, maar vooral ook voor ons personeel.” Zo had de keten vorig jaar zes keer met kassaroof te maken. “Dat legt druk op onze medewerkers.” Daarnaast brengen banken het aantal afstortautomaten in rap tempo terug, waardoor het steeds moeilijker wordt om dagopbrengsten te kunnen storten. “Vorig jaar zijn er ruim achthonderd automaten verwijderd. Soms staat de dichtstbijzijnde geldautomaat voor een filiaal een halfuur verderop. Dat is een lang stuk rijden met een hoop geld op de achterbank.”

Volgens Gloudemans wordt negentig procent van de betalingen in zijn winkels al met pinpas gedaan. Het aantal contante betalingen in ons land daalt dan ook al jaren. 68 procent van de betalingen aan de toonbank werd vorig jaar met de pinpas gedaan en ‘slechts’ 32 procent met contant geld, blijkt uit onderzoek van De Nederlandsche Bank en Betaalvereniging Nederland. In 2018 was dat nog 63 procent (pin) versus 37 procent. Daar komt nog eens bij dat de overgang van cash naar de pinpas door het coronavirus in een stroomversnelling is geraakt. Veel bedrijven geven immers de voorkeur aan pinnen om fysiek contact met klanten te vermijden en besloten daarom in maart om contant geld (tijdelijk) te weigeren. 

Wettelijk toegestaan
Mag je als winkelier contant geld zomaar weigeren? Het antwoord is simpel: ja, dat mag. De wet verplicht niemand om wettige betaalmiddelen te accepteren. Wel zal de ondernemer in de regel moeten aangeven welke betaalmiddelen niet geaccepteerd worden, bijvoorbeeld via stickers op de ramen of bij de kassa. “Als een winkelier bij de ingang al aangeeft dat er alleen gepind kan worden, kan de consument nog kiezen voor een andere winkel”, stelt Joyce Donat van de Consumentenbond. Toch is de bond zeker geen voorstander van een ban op contant geld. “Wij vinden het heel onwenselijk”, aldus Donat. “Natuurlijk kun je als ondernemer aansturen op pinbetalingen, maar het is beter als de mogelijkheid om met cash te betalen blijft bestaan.” 

Betalen met pin is niet per se hygiënischer

Volgens Donat zijn er grote groepen consumenten die ‘erg hangen’ aan cash. En dat zijn niet alleen ouderen, blijkt uit onderzoek. “Het gaat ook om mensen met een verstandelijke- of visuele handicap. Daarnaast is er een grote groep die cash wil bewaren om meer grip te hebben op zijn uitgaven. Deze klanten sluit je met zo’n maatregel uit.” Ook Donat ziet dat de coronacrisis veel winkeliers een extra zetje geeft. “Veel ondernemers sturen nog meer aan op pinbetalingen, maar hygiëne is niet altijd de daadwerkelijke reden. Klanten kunnen contant geld ook op de toonbank leggen en zo contactloos afrekenen. Daarbij is een pincode intoetsen op een betaalautomaat, wat bij grotere bedragen alsnog moet gebeuren, ook niet per se hygiënisch.”

Bracheorganisatie INretail heeft begrip voor de keuze van terStal. “Het is in deze tijd niet voor niets een van de adviezen om zoveel mogelijk te pinnen. Daarbij: het aantal contante betalingen was vóór de crisis bij veel winkels al heel beperkt”, vertelt een woordvoerder. Hij noemt de maatregel dan ook een ‘logische stap’. “Zeker nu. En er is ongetwijfeld een goede afweging gemaakt op basis van eigen data.” Of meer winkels cash de komende tijd in de ban zullen doen, durft de woordvoerder niet te zeggen. “Het is nog maar de vraag of we over tien of vijftien jaar een contant geld-loze samenleving zullen hebben. Maar die trend die er voor de crisis al was, zal niet ineens stoppen.”

Pinnen bij IKEA
Ook bij een filiaal van meubelreus IKEA kan alleen nog contant betaald worden. Het Zweedse bedrijf startte september vorig jaar een proef in Eindhoven waarbij cash aan de kassa niet meer geaccepteerd werd. Die proef leidde volgens een woordvoerster tot meer gemak en snellere doorstroming aan de kassa’s. “De overgrote meerderheid van onze klanten in de winkel betaalt per bankpas, creditcard of cadeaukaart. Dat is eenvoudiger, sneller en veiliger dan contant betalen.” Volgens de woordvoerster zijn de Eindhovense klanten inmiddels goed gewend aan het ‘contantloos’ betalen en zijn zij daarop voorbereid als ze naar de winkel komen. “Het komt vrijwel nooit voor dat klanten alleen in de gelegenheid zijn om met contant geld te betalen. Mocht die situatie bij hoge uitzondering zich wel voordoen, dan kijken we graag of er een passende oplossing mogelijk is. Maar in principe is het in Eindhoven echt alleen mogelijk om contantloos te betalen.”

In de overige IKEA-vestigingen is het nog wel mogelijk om met brief- en muntgeld af te rekenen, maar ook daar vraagt het bedrijf zijn klanten zoveel mogelijk te pinnen. “Dit is onderdeel van onze veiligheidsmaatregelen met betrekking tot het coronavirus, maar in verband met de eerdergenoemde voordelen van contantloos betalen proberen we hier doorgaans zoveel mogelijk op te sturen.” Volgens de woordvoerster is op dit moment nog niet besloten of cash ook in de overige filialen in de ban wordt gedaan. 

Mobiele telefoon
TerStal-directeur Gloudemans hoopt dat meer retailers zijn voorbeeld zullen volgen. “De binnensteden zullen veiliger worden als meer winkeliers contant geld verbannen. Ik verwacht ook dat dat gebeurt.” De ontwikkeling waarbij pinnen de norm wordt vindt immers op heel veel fronten plaats, stelt hij. “Elke Nederlander beschikt tegenwoordig over een pinpas.” Ondanks de felle kritiek staat de directeur volledig achter zijn besluit. “Het gaat voornamelijk om een heel klein groepje mensen dat aan stemmingmakerij doet. Natuurlijk realiseer ik me dat we het met dit besluit niet iedereen naar de zin maken. Maar we hebben een verplichting naar onze mensen toe; veiligheid staat op nummer één.”

Bang dat zijn besluit hem klanten gaat kosten, is Gloudemans niet. “Ons winkelpersoneel legt het zo goed mogelijk uit en veruit de meeste klanten accepteren het en gaan er positief mee om. Ik vergelijk het met de mobiele telefoon: daar wilde eerst ook niemand iets van weten, maar die omschakeling vond toch plaats.”