Toen Albert Heijn - en ik bedoel de persoon Albert Heijn, met broer Gerrit-Jan - op 11 juni 1981 met ondernemer Banus uit Appingedam zijn eerste franchise-overeenkomst afsloot was het meer op basis van een ferme handdruk dan een contract. Afgelopen januari stonden de franchisers en AH weer eens voor de rechter. Wat gaat er fout?

Vooropgesteld, veel gaat goed. Financieel gaat het de AH-franchisers voor de wind. AH is een enorme cashmachine die over 2024 zijn marktaandeel wederom zag groeien. Het is ook een publiek geheim dat de formule goede marges draait van 2 à 3 procent, wellicht meer. De concurrent haalt vaak de 1 procent niet. Franchisers schuiven gewoon in opdracht dozen naar de klant en hun winst stroomt binnen.

Spanningen

Waarom dan de spanningen in het huwelijk? Dat begint ermee dat iedere franchisenemer knarsentandend de AH-bestelbusjes door zijn marktgebied ziet rijden. Online omzet is namelijk van Zaandam - vindt Zaandam - en niet van de franchiser in het marktgebied. Met een online aandeel van meer dan 10 procent in de omzet gaat dat langzamerhand echt wel pijn doen. 

Daarbovenop is er het oplopende akkefietje van de onverdeelde marge. De onverdeelde marge bestaat uit inkomsten en voordelen die niet direct aan de supermarktlocaties (franchise of eigen filialen) worden toegerekend. Het gaat dan om opbrengsten van inkoopkortingen, marketingbijdragen van leveranciers of andere vormen van kortingen en bonussen die AH op hoofdkantoorniveau ontvangt van leveranciers door haar schaalvoordelen. Die worden van oudsher niet gedeeld. Dat vindt Zaandam niet nodig. Deze ruzie loopt al zo lang dat een overeenkomst steeds moeilijker wordt. Aan welke soms al gestopte of zelfs overleden franchiser vergoed je welk deel van de onverdeelde marge uit pakweg 2012?

Gederfde omzet, gederfde bonussen. Daar zijn best wel afspraken over te maken. Bijvoorbeeld met een drempelwaarde: als het omzetaandeel online boven een bepaalde grens uitkomt, moet AH de franchisers compenseren. De franchisers zien in drempelwaarde een mooi instrument. Onenigheid hierover brengt ze voor de rechter.

Maaltijd Thuis

De aanleiding deze keer? AH begonn maaltijden bij bejaarden en zieken aan huis te leveren onder de naam AH Maaltijd Thuis. Daarmee knabbelt Zaandam wederom een stukje aan de omzet in het marktgebied van de franchisers. Laten we deze aanleiding aangrijpen om een drempelwaarde vast te stellen voor alle bezorgde omzet in het marktgebied, online én maaltijden, betogen de franchisejuristen. AH heeft het liever over de maaltijden alleen, slechts 0,3 procent van de omzet van de franchisers, dus waar hebben we het over aldus Zaandam? Kortom, wederom heibel in de tent.

De schermutselingen bestaan uit een tsunami van 20 voorstellen over en weer. De rechter heeft het kleutergedrag verveeld aan moeten horen en stuurt nu beide partijen naar huis. Ga serieus onderhandelen en kom dan nog maar eens terug, luidt het oordeel. En daarmee ettert de relatie door. Zolang de cashmachine biljetten uitspuwt, is er niks aan de hand. Maar ook AH heeft slechte tijden gekend en die zullen er weer komen. De vulkaan rommelt, het is wachten op de echte uitbarsting.