Thema betaaltrends: de cashloze wereld is nabij

Al sinds computers hun intrede maken in de bankierswereld, zo rond de jaren vijftig, wordt er volop gespeculeerd over een wereld zonder cash. Zonder centen, zonder flappen. De cheque is zelfs in Amerika nabij dood, het gebruikt van bankpassen en creditcards neemt ieder jaar toe. Nieuwe betaalmethoden als PayPal, Apple Pay, iDeal en bitcoin doen ons bovendien geloven dat de cashloze maatschappij nabij is.

Toch verwacht Retail Banking Research dat, ondanks de snelle opkomst van cashloos betalen, de munt toch blijft hangen. Dit wordt bevestigd door een onderzoek van ATM Industry Association onder dertig landen. Het concludeerde dat het contante geld in omloop tussen 2009 en 2013 nog groeide met 8.9 procent. En nee, dat komt vast niet omdat de missie van deze organisatie het stimuleren van cashloze betalingen is.

Maar, ruim vijftig jaar later zijn we nog steeds niet aanbeland in een cashloze wereld. Hoe staan de verschillende werelddelen er voor? The Conversation zocht het uit.

Europa
In 2015 was voor het eerst een op de tien betalingen in het Verenigd Koninkrijk contactloos. Met deze eenvoudige manier op kleine bedragen af te rekenen, is contactloos er een grote bedreiging voor cash geld. In Kopenhagen wordt volgend jaar Money 20/20 georganiseerd, een jaarlijks evenement voor opkomende betaaltechnologieën. Het evenement vindt voor het eerst plaats buiten de Verenigde Staten, getuige dat de meeste innovaties in Europa plaatsvinden.

The Conversation noemt Nederland als voorbeeld als het gaat om cafés en supermarkten waar zelf niet meer contant kan worden betaald. Maar de echte ‘koning cashloos’ is toch wel Zweden. In het maartnummer van EtailTrends wordt stilgestaan bij het land dat supersnel afscheid neemt van munten en bankbiljetten. In de retail is het percentage betalingen dat met bankpas wordt gedaan zelfs 95 procent. Iedere onderneming accepteert er pinpassen, of eist het zelfs. Naar de wc gaan, een taxi nemen, betalen doe je met je betaalkaart of telefoon. De belangrijkste reden: wie als bedrijf wisselgeld wil aanschaffen bij zijn bank, moet al snel vijftien tot twintig procent kosten afdragen. Het resulteert in een percentage van twee procent aan cash dat in het land in omloop is, of in een oude sok ligt.

Veelgebruikt in Zweden is de app Swish, een initiatief van zes banken die realtime betalingen aan vrienden of familie mogelijk maakt. Als je bijvoorbeeld even een ‘fika’, een snelle koffiepauze, neemt. En er zijn meer innovaties: Klarna, dat online betalingen tussen klant en verkoper garandeert, is wellicht de bekendste. Een ander is startup iZettle, dat een kastje heeft ontwikkeld dat aan je smartphone kan worden gekoppeld. Het werkt net als een pinautomaat, voor bijvoorbeeld betaling in een taxi.

Noord-Amerika
Hoewel het de meest innovatieve tech- en onderzoeksbedrijven huisvest, loopt de Verenigde Staten achter in de implementatie van sommige technieken. Chip- en pinpassen zoals wij die in Nederland kennen werden pas in oktober 2015 gelanceerd en boekte teleurstellende resultaten tijdens de feestdagen. Veel grote retailers vervielen toch in de aloude handtekening. De vraag wie voor de kosten zal opdraaien bij fraude lijkt het grootste struikelblok. Wel is er een ontwikkeling gaande op gebied van smartphone-betalingen. Zo hebben JP Morgan en Walmart beide hun eigen app, vergelijkbaar met Apple Pay, gelanceerd.

Afrika en het Midden-Oosten
Afrikaanse landen lijken snel over te stappen op mobiele betalingen. Handig is het mobiele betaalsysteem M-Pesa, dat vooral in Kenia populair is, en waarmee geld kan worden overgemaakt zonder een bankrekening te hebben. Deze regio’s laten wereldwijd de laagste cijfers zien van volwassenen met een bankrekening. Ook Botswana en Zuid-Afrika lijken om, maar de lancering van de app faalde in omliggende landen als Tanzania. In Nigeria wordt bijvoorbeeld gefocust op het cashloze project van de centrale bank, dat de contante geldcirculatie in het land wil verminderen.

Azië en Latijns-Amerika
In China is de app WeChat enorm populair. Het groeide uit van een reguliere chatapplicatie in 2011 naar een volledige service waarmee eten kan worden besteld of geld overgemaakt. Met 650 miljoen gebruikers is het de populairste app in China, waarmee geld of cryptobetalingen als bitcoins naar elkaar worden overgemaakt.

Technologie is met name een belangrijke aanjager voor arme economieën waar een derde van de inwoners slecht bereik heeft tot de financiële sector. Mobiel geld vormt daar een potentiële oplossing. Chili is een goed voorbeeld waar de overheid verschillende initiatieven opzet. Maar ook de regering in India stimuleert mobiele betalen, bovenop een privaat netwerk van 140 duizend particuliere en publiekelijke initiatieven. De uitdaging voor nieuwe initiatieven is er echter dat het de financiële en telecomsector kruist, en daarom te maken heeft met beide wetgevingen. In veel van de landen in deze regio vinden betalingen bovendien vaak plaats buiten de gevestigde financiële instellingen en overgereguleerde telecomsector.

Maken we de oversteek naar Australië, dan zien we een helderder beeld: de introductie van de contactloze betaalkaarten in 2010 zijn een groot succes. Het gebruik van bankbiljetten en munten is er gedaald van 69 procent in 2007 naar slechts 47 procent in 2013. De verschuiving vond plaats in alle leeftijds- en inkomensgroepen, waarbij mensen in afgelegen gebieden vaker voor cash kiezen.

Er zijn al met al meer betaalinnovaties op zoek naar een afzetland, dan dat er consumenten naar een alternatieve betaalmethoden zoeken. En er is natuurlijk niets mis met cash betalingen. Het werkt altijd.