Door Dirk Mulder
Sectormanager food en retail bij ING

De omzet in de detailhandel neemt in 2016 naar verwachting van ING toe met 2,2 procent. Voor het derde jaar op rij is er sprake van gematigde groei. Nog lang niet alle winkeliers zijn positief, want het herstel gaat met horten en stoten. Bij de meeste consumenten is de eigen portemonnee steeds beter gevuld en ten opzichte van een jaar terug vindt men de tijd momenteel gunstiger om grote aankopen te doen. Dit laatste effect sijpelt vooralsnog maar mondjesmaat door in de winkelstraat. De aantrekkingskracht van internet blijft groot. Flinke kortingen en vroege uitverkoop moeten klanten over halen, maar betekenen onder de streep flinke margedruk voor retailers waardoor de omzetgroei wel zijn prijs kent.

Dit voorzichtige herstel lijkt ook door te dringen in de vastgoedwereld, waar men weer volop aan het plannen is. De uitgangspunten zijn daarbij duidelijk. Er is tegenwoordig sprake van kansrijke en kansarme gebieden en de consument gaat functioneel of funshoppen. Wat betreft de kansarme gebieden is iedereen er over eens dat hier gesaneerd moet worden. We moeten naar compactere gebieden, met een mix van retail en horeca. Hoe dat gerealiseerd gaat worden is maatwerk, maar oplossingen als herbestemming van winkelvastgoed, ruilverkaveling, huuraanpassing en investering in voorzieningen worden genoemd. Daarmee wil men proberen een bepaald voorzieningsniveau te bewerkstelligen, om verdere koopkrachtafvloeiing tegen te gaan. Klinkt logisch!

Heel anders is de gedachte bij kansrijke gebieden. Hier ziet de vastgoedwereld weer volop kansen. Immers op basis van bevolkingsgroei, groei van toerisme en herstel van de economie en koopkracht zit de lijn naar boven er weer in. ‘En ach, met internet valt het allemaal ook wel mee. Dat is niet duurzaam, want die maken helemaal geen winst.’ Ongelofelijk deze manier van denken.

Ik hoor dan ook weer plannen voorbij komen, waarvan de een nog mooier is dan de ander. Vaak gericht op grote buitenlandse retailers die op zoek zijn naar veel vierkante meters winkelvloeroppervlak en het liefst ook nog bij elkaar zitten. Bestaande panden voldoen daarbij niet altijd; nieuwe (vierkante) blokkendozen wel. Deze kunnen naar wens ingericht worden en hebben veelal de gewenste pui, zonder dat men met lastige regelgeving van doen heeft.

Met een klein stukje uitbreiding ben je er vaak al. De grote groei komt uit de huidige leegstand en de ruimte die er vaak toch nog blijkt te zijn in de bestaande bestemmingsplannen. Zo zijn er bestaande en nieuwe ontwikkelingen als winkelcentrum Leidsenhage, Sugar City, een factory outlet center in Assen, is Gelderlandplein net opgeleverd en is er nog discussie rond winkelgebieden in Leidsche Rijn en een hypermarkt in Steenwijk. Om er maar een paar te noemen. En dat terwijl overal wordt geroepen dat er veel vierkante meters uit de markt moeten. Het lijkt alsof er een stuk afstemming en totaal overzicht mist.

Inmiddels ziet de vastgoedwereld weer kansen en doet alsof er niets is gebeurd. Maar ook de retail is opportunistisch en wil dit soort kansen nier voorbij laten gaan. En de lokale overheden zijn machteloos of soms zelfs visieloos. In de Retailagenda wordt geprobeerd deze afstemming vorm te geven. Helaas zie ik dat nog geen effect hebben. Er mag wat dat betreft wat meer haast gemaakt worden, anders zitten we weer aan de volgende retail ‘bubble’. Niet echt een goed vooruitzicht!