Adriaan van Well opende in 1932 in Zegwaart de eerste Spar-supermarkt. De ondernemer had toen niet kunnen bevroeden dat onder die naam 85 jaar later een internationaal supermarktconcern van meer dan twaalfduizend vestigingen in 44 landen actief zou zijn. Hoewel al die winkels door lokale partners worden geëxploiteerd, is de uitwisseling van internationale ervaringen van onschatbare waarde voor de ontwikkelingen in de diverse markten. Managing director Tobias Wasmuht van Spar International ging tijdens het Retail Outlook Event in op die interne learnings en zijn visie op het internationale supermarktlandschap.

Spar was een van de pioniers als het gaat om de zogeheten ‘multiformatstrategie’, zegt Wasmuht. De supermarktketen opereert in de diverse landen waar het actief is, afhankelijk van de markt, met hypermarkten Interspar en Eurospar naast de Spar-buurtsupers en reguliere supermarkten. De grote rol die we in Nederland kennen voor de buurtsupermarkten, is er ook in veel andere landen. In totaal heeft Spar zo'n zesduizend van deze sterk op de buurt georiënteerde vestigingen in heel Europa. Daarbij profiteert Spar volgens Wasmuht van de neighbourhood renaissance die in Europa aan de gang is. Ook in Nederland ziet hij de trend, waarop Spar onder meer inspeelt met zijn 3.0-formule voor de buurtwinkels. “Dat concept is zeer effectief en succesvol.” In dat verband verwijst hij naar de vestigingen die Spar, naar Brits voorbeeld, opent op 130 tankstations. “Dat gaat erg snel, we openen er nu twee per week.” Maar ook in andere markten ziet Spar zijn gemakswinkels groeien. Zo is Spar volgens hem met 2600 convenience stores, die vorig jaar met 8,5 procent groeiden, de marktleider in gemaksretail in het Verenigd Koninkrijk. “De omzet van andere multiformatretailers daar blijft gelijk of groeit langzaam. Ook in Frankrijk groeien we dubbel zo hard als de totale retail.” 

Die toenemende behoefte aan gemak in de buurt heeft volgens hem verschillende factoren, die in heel Europa zichtbaar zijn. Hij noemt het lage geboortecijfer, de vergrijzing en het toenemende aantal eenpersoonshuishoudens als voorbeelden. Zo is in Nederland nu al 37 procent van de huishoudens eenpersoons, tegenover 33 procent in 2006. En zelfs zestig procent van de huishoudens telt twee of minder bewoners. Een trend die in heel Europa en ook daarbuiten zichtbaar is. “Het is daarom niet gek dat convenience, na online en discount, het snelstgroeiende supermarktsegment is.” Kanalen die volgens hem bovendien steeds meer in elkaar overlopen. “Voorheen had je convenience, hard discount, hypermarkets en online”, beschrijft hij de oude situatie. “Nu overlappen die segmenten allemaal. Kijk naar Lidl, dat verschillende stadsconcepten probeert en in Ierland juist een grote superstore heeft geopend, die dubbel zo groot is als een normale winkel.”

Spar wil zijn multiformatstrategie continu evolueren en leert daarbij vooral van zichzelf. “Van al onze verkopen in het Verenigd Koninkrijk komt 93 procent uit gemakswinkels, in Ierland 72 procent”, zegt Wasmuht. “Dus willen we leren van de best practices op dat gebied zien, dan kijken we naar onze ervaringen in die twee markten. Die fungeren zo als leerplatform en broedplaats die ons in andere landen kunnen helpen.” Hetzelfde geldt voor de hypermarkten, die bijvoorbeeld tekenen voor zeventig procent van de omzet in zowel Kroatië als China. “Dat soort winkels openen we nu ook in Wit-Rusland en dan kijken we dus naar die twee landen.” 

Tegelijkertijd probeert Spar, los van de verschillende formaten, op andere manieren te differentiëren in zijn type winkels. Als voorbeeld noemt hij een vestiging in Venetië, die Spar vorig jaar opende in een voormalige bioscoop. Die is volgens Walmuht, in de toch al toeristische plaats, een heuse bezienswaardigheid geworden. “Niet alleen de lokale bewoners komen er graag, mensen komen er ook speciaal naartoe om de winkel te bekijken en geven er gelukkig ook veel uit. Het hyperlokale aanbod in die winkel is geadopteerd door internationale bezoekers, wat we goed terugzien in de marges.”

Naast de parallel aan elkaar bestaande winkelformaten, lanceert Spar zo nu en dan een nieuw concept. Zo kennen we in Nederland Spar University en de recreatiewinkels Spar Enjoy. In het buitenland wijst Walmuht op het vorig jaar geïntroduceerde Spar Natural. Het is een soort samenvoeging van alle denkbare gezondheids- en superfoodtrends die er zijn. Zo is er een uitgebreid aanbod aan veganistische, zuivelvrije, glutenvrije en biologische producten. De eerste winkels van Spar Natural werden geopend op het Canarische eiland Gran Canaria. Geen toevallige keuze. “Daar wonen ontzettend veel yeepies”, legt hij uit. Dat is, zo vertelt hij, een youthful elderly person into absolutely everything. Een groep oudere consumenten die onder meer tegen hun leeftijd vechten en daartoe alles wat met gezondheid te maken heeft omarmen. Een traditioneel belangrijke doelgroep voor Spar, bovendien. “De resultaten zijn geweldig”, zegt Wasmuht. “We openen nu ook standalonevestigingen van het concept in het Midden-Oosten en Zuid-Afrika.” Daarnaast is Spar Natural als shop-in-shop naar grote winkels in andere landen gebracht, waaronder in Rusland. 

Azië
Over de vraag waar Wasmuht de meeste toekomstkansen ziet, hoeft hij niet lang na te denken: Azië, waar Spar momenteel in zes landen aanwezig is. Een van die landen is China, waar het met zijn hypermarkets opereert. “De top vijf retailers hebben daar minder dan tien procent van de markt in handen”, zegt hij om de potentie duidelijk te maken. Daarnaast wijst hij op een onderzoek van McKinsey, waarin voorspeld werd dat het aantal huishoudens in de middenklasse tussen 2010 en 2020 groeit naar 150 miljoen. “Daarmee wordt die consumentengroep vijf keer zo groot als in de Verenigde Staten”, aldus Walmuht. “Daarom haasten alle retailers zich naar China. Maar ook vanwege de technologie die ervandaan komt.” Zijn advies aan retailers die willen werken aan hun toekomst, is dan ook duidelijk: "Kijk naar Azië, het is een fascinerende wereld."

Als voorbeeld van de rol die Spar kan vervullen voor supermarktondernemers in een land als China, noemt hij het verhaal van Mr. Hu. De voormalige leraar opende in 1992 een van de eerste zelfbedieningssupermarkten in China. Vier jaar later zag hij de Amerikaanse reus Walmart het land betreden met zijn ‘supercenters’. “We zijn dood”, was Hu’s conclusie nadat hij de winkels van zijn nieuwe concurrent had bekeken. Hij besloot de kleine winkels die hij had te verkopen stak al zijn geld in één grote hypermarkt. In 2006 kwam hij in contact met een van de 77 partners van Spar, nadat hij concludeerde dat samenwerking noodzakelijk was voor verdere groei. Ondanks de concurrentie van reuzen als Walmart, Carrefour, Tesco en Metro, heeft Hu zijn winkelnetwerk kunnen uitbreiden tot 38 hypermarkten, veertig kleinere supermarkten en heeft hij kunnen investeren in logistiek en productiecentra. "Dat kan alleen dankzij de kennis van een internationaal opererende groep. Alleen zo kun je concurrentie van nationale en internationale ketens verslaan."