In het Verenigd Koninkrijk wordt het de Amazon-taks genoemd: een belasting op e-commerce die de positie van de fysieke winkelstraat moet versterken. Ook in Frankrijk staat een dergelijke maatregel op de agenda. Of het er ook van gaat komen, is nog maar de vraag.

De discussie in het Verenigde Koninkrijk is het gevolg van de problemen bij House of Fraser. De traditionele warenhuisketen is de zoveelste Britse retailer die met een faillissement werd bedreigd. House of Fraser is inmiddels gered door Sports Direct, maar dat betekent niet dat de problemen in de winkelstraat voorbij zijn. Marks & Spencer, Topshop en Debenhams zijn nog maar een paar andere voorbeelden van bekende Britse namen die het zwaar hebben.

De oplossing volgens Philip Hammond, de Britse ‘minister van Financiën’: een Amazon-taks. Het is volgens hem duidelijk dat de winkelstraat ondersteund moet worden nu de populariteit van e-commerce groeit. “We willen ervoor zorgen dat de winkelstraat veerkrachtig blijft en dat de belasting eerlijk is voor zowel traditionele bedrijven als bedrijven die online actief zijn”, zegt tegenover Sky News. 

Dure winkellocaties
Ligt de belasting van traditionele retailers hoger dan van webwinkels? Ja, rekent The Guardian voor. House of Fraser, vorig jaar goed voor 59 winkels en 787 miljoen pond aan omzet, had vorig jaar een zogenoemde ‘business rates bill’ van iets meer dan dertig miljoen pond. Amazon, dat in het land voor bijna negen miljard dollar verkoopt, betaalde slechts een fractie meer: 33 miljoen pond. Dat komt omdat deze vorm van belasting is gebaseerd op de waarde van het vastgoed dat wordt gehuurd. De Amerikaanse speler opereert vanuit relatief goedkope magazijnen en niet vanuit dure winkellocaties, zoals House of Fraser.

Daar komt bij dat dat Amazon UK Services, dat de fulfilmentcenters van het bedrijf beheert waar de online bestellingen worden afgehandeld, vorig jaar slechts 4,6 miljoen pond belasting hoefde af te dragen, tegenover 7,4 miljoen een jaar eerder. Dat terwijl de winst voor belastingen in die periode opliep van 24,3 naar 72,3 miljoen. Doordat Amazon ook nog eens 2,9 miljoen euro kon uitstellen, hoefde er slechts 1,7 miljoen pond aan belasting betaald te worden. Een bedrag dat menig Britse wenkbrauw vorige week liet fronsen.

Schatkist
In ons land trok algemeen directeur Hans van Tellingen van Strabo al eens aan de bel over de belastingvoordelen voor webshops. Daarbij keek hij verder dan het nieuws dat Amazon belasting ontwijkt door het grootste deel van zijn omzet via Luxemburg te laten lopen. Omdat de meeste webshops verlies lijden, hoeven ze volgens hem geen vennootschapsbelasting te betalen. ‘Dat scheelt de schatkist een hoop geld. Het verlies wordt deels ook bewust gemaakt. Om geen belasting te betalen, maar ook omdat de concurrentie groot is’, stelt hij.

Als Nederlands voorbeeld wordt bol.com aangehaald, dat volgens Van Tellingen ‘eigenlijk een soort online V&D is’. “Vanwege de transparantie van het internet worden de webshops gedwongen om lage prijzen te hanteren. De consument koopt immers met name op prijs. Het gaat om producten die overal te koop zijn en niet uniek zijn in hun soort. Dit houdt in dat de productverkoop vaak al verlies met zich meebrengt. De verkoopprijs ligt op of onder de inkoopprijs. Een race to the bottom dus, in goed Nederlands. Om maar te zwijgen van de verzend- en retourkosten.’

Kilometerheffing
Om tot nieuwe belastingregels te komen, zijn volgens Hammond nieuwe internationale afspraken nodig. Veel grote online bedrijven zijn immers internationaal actief. De politicus overweegt echter tijdelijke belastingmaatregelen te nemen, als het Verenigd Koninkrijk andere landen niet kan bewegen om een gelijk speelveld te creëren voor internetgiganten en de fysieke retailers.

De Britse minister lijkt in ieder geval op steun van Frankrijk te kunnen rekenen. Daar ligt immers al een wetsvoorstel om een belasting van één tot twee procent op online bestellingen in te voeren. Wordt een pakketje binnen vijftig kilometer vanaf het magazijn bezorgd, bedraagt de taks één procent. Tussen vijftig en tachtig kilometer wordt het product met anderhalf procent belast en voor alle afstanden daarboven geldt een belastingtarief van twee procent. Bovendien geldt er een minimum van één euro per geleverd product. Dat betekent volgens de Franse krant Le Figaro dat iemand uit Parijs die voor duizend euro een tv koopt bij Amazon, twintig euro meer moet betalen voor een levering vanuit het magazijn in Lille.

Deze belasting op e-commerce maakt onderdeel uit van een breder plan om binnensteden nieuw leven in te blazen en kleinere retailers te beschermen. De taks moet ‘de concurrentie tussen fysieke handel en e-commerce opnieuw in evenwicht brengen’, klinkt het. Of het plan ook echt wordt doorgevoerd, hangt af van de bereidwilligheid onder de leden van de Franse Nationale Vergadering. Die moeten zich nog over het wetsvoorstel buigen.

Prullenbak
Voor zover bekend zijn er in Nederland nog geen plannen om een soortgelijke belasting in te voeren. Mocht het hier tot een soort van Amazon-taks komen, zal die waarschijnlijk vanuit de EU opgelegd moeten worden. Afgelopen maart werd duidelijk dat er in Brussel wordt gewerkt aan maatregelen die ervoor moeten zorgen dat digitale bedrijven een billijke belasting gaan betalen in de EU. In het huidige systeem is een fysieke aanwezigheid van bedrijven vereist om vennootschapsbelasting te mogen heffen, maar sommige ondernemingen zijn actief in landen zonder daar fysiek aanwezig te zijn. De focus van de EU ligt echter niet specifiek op online retailers, maar op grote techbedrijven als Facebook, Google, Airbnb en Uber. Bovendien zouden de nieuwe maatregelen alleen gelden voor bedrijven met een wereldwijde omzet van minstens 750 miljoen euro, waardoor veel webwinkels buiten schot blijven.

De grote vraag is of een belasting op e-commerce de juiste maatregel is om winkelstraten te beschermen. In Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk worden de plannen niet door iedereen goed ontvangen. Zo zouden vooral kleinere spelers erdoor geraakt worden, omdat ze niet over de kennis en middelen beschikken om nieuwe belastingen zoveel mogelijk te vermijden. Ook is er de angst dat consumenten de rekening moeten betalen, omdat de extra heffing wordt doorberekend in de prijs en het maar de vraag is of ze daardoor minder online gaan shoppen.

Financieel journalist Matthew Lynn van The Telegraph noemt het ‘een verschrikkelijk idee’, dat ‘naar de prullenbak gestuurd moet worden’. Het is volgens hem niet aan de overheid om een gelijk speelveld te creëren tussen online en fysieke retailers. Bovendien wordt het meest succesvolle, snelgroeiende onderdeel van de economie gestraft, stelt hij. “En, het ergste van alles, het ontmoedigt investeringen – precies op het moment, met de naderende Brexit, dat we die het hardst nodig hebben.”