‘Malaise bij grote ketens raakt alle retailers in de winkelstraat’, kopte Het Financieele Dagblad dit najaar op de voorpagina van de zaterdagkrant. Wat nou winkelstraat? In deze column kondig ik het einde van de winkelstraat aan. Een straat met voornamelijk winkels, dat is niet meer van deze tijd.

Retail- en vastgoedexperts redeneren als volgt. Winkelstraten dreigen onaantrekkelijk te worden doordat grote ketens failliet gaan of zich terugtrekken. Hierdoor ontstaat een onaantrekkelijk straatbeeld en krijgen ook de kleinere speciaalzaken het zwaar.

Het is zeker waar dat meerdere detailhandelsketens het moeilijk hebben of failliet zijn gegaan. Denk aan Shoeby, Big Bazar, BCC, Doek Retail, Scotch & Soda, Score en eerder al Kijkshop en Miss Etam. Ketens die er nog wel goed voorstaan, zoals H&M en Zara, krimpen in hun winkelbestand. Het gevaar van leegstand en verloedering ligt op de loer. Straten vol met gaten.

Waarom blijven ondernemers tegen de stroom in zwemmen, het is toch overduidelijk? Tegenwoordig gaat 30 procent tot 40 procent van alle aankopen via online. Niet meer dan logisch dat het winkelbestand met eenzelfde percentage moet afnemen. Dat is alleen nog niet gebeurd. Tijd om orde op zaken te stellen. Niet laten etteren, moord en brand roepen, maar knopen doorhakken en het lef tonen om overbodige winkels te sluiten.

De winkelstraat als concept voor een gebied met alleen maar winkels gaat verdwijnen en dat is prima. Hierdoor kan een straat ontstaan voor ons allemaal. Die ook na 18:00 uur wat te bieden heeft en er niet verlaten bij ligt. Jeroen Roose-van Leijden, centrummanager in Utrecht, verwoordt het mooi: de functie van de binnenstad (het winkelgebied) verandert, van een ‘place to buy’ naar een ‘place to be’.

‘Hoe meer winkels er sluiten, hoe beter’

In de agrarische wereld is het al langer bekend: monoculturen zijn slecht voor de aarde. Loop je weleens door een bos met alleen maar dennenbomen? Ongelooflijk saai. Een grasveld zonder bloemen, kruiden en onkruiden… Niet te doen. De aarde én de mensheid zijn gebaat bij diversiteit. Met de winkelstraat is het niet anders.

Als een winkelstraat leegloopt, ontstaat er ruimte voor diversiteit in de vorm van wonen, werken, leren, verzorging, sport, horeca, ontspanning en zorg. Voor de vrijkomende winkelpanden vinden we snel een nieuwe bestemming. Hoe meer winkels er sluiten? Des te beter. Zo ontstaat op den duur een veelzijdige place-to-be, met:

- Wonen & leren: woonappartementen, ouderencentra en studentenflats;

- Leren & werken: scholen en kantoren;

- Sport & ontspanning: sportscholen, theaters en yogascholen;

- Zorg: podologen, fysiologen, fysiotherapeuten, huisartsen en tandartsen;

- Horeca: cafés, koffiezaken, bubbletea-winkels en restaurants;

- Verzorging: nagelstudio’s, massagesalons en botoxklinieken

En… jazeker, ook shopping: met winkels zoals H&M, Blokker, Expert en met bakkers, groenteverkopers en supermarkten. Boven deze panden kun je woonruimte creëren. Winkels met meer dan één verdieping zijn sowieso niet meer gewenst.

Wat een pluriformiteit gaan we krijgen in de binnensteden en winkelgebieden aan de randen van de stad. Er komt meer reuring en vertier. Misschien waren er een internethype en coronacrisis voor nodig, maar nu kunnen we afscheid gaan nemen van de oude winkelstraat. Ik zal Van Dale vragen een paar woorden te schrappen in de volgende editie in het Groot woordenboek van de Nederlandse taal. Zo ontstaat ruimte voor nieuwe begrippen: leefstraat in plaats van winkelstraat, woon-werk-recreëergoot in plaats van koopgoot of het place-to-be-center (in plaats van shoppingcenter).

Ik ben benieuwd wat het retailwoord van 2024 gaat worden.

Geert-Jan Smits is retailadviseur, investeerder en oprichter van Flinders. In april verscheen zijn boek De start-up scorecard. Reageren? Mail naar geertjan.smits@gmail. com