Een nieuw jaar is vaak een aanleiding voor goede voornemens. Retailers doen er volgens directeur Jan Meerman van brancheorganisatie INretail en Dirk Mulder, sector banker trade en retail bij ING, goed aan om deze 6 punten op hun to do-lijstje te zetten. 

1. Bereid je voor op winkelcentra met veel minder Blokkers (en dus meer leegstand)

De meeste Blokker-winkels zijn inmiddels gesloten. 45 franchisenemers met in totaal 46 panden zijn betrokken bij een doorstart onder leiding van voormalig ceo Roland Palmer. 

Wat er met de andere 350 panden gebeurt, is nog niet duidelijk. Ruime winkels op A-locaties in grote steden als Amsterdam, Utrecht en Eindhoven zijn weer snel gevuld, verwacht directeur Jan Meerman van brancheorganisatie INretail. 

Voor middelgrote en kleine steden voorziet hij dat de leegstand langer duurt. “De winkels zijn over het algemeen vrij groot en de huurprijzen hoog. Voor een starter of zelfstandig ondernemer is dat niet op te hoesten.”

Langdurige leegstand is een scenario waar niemand iets aan heeft. Een oplossing waarbij het mes aan 2 kanten snijdt, is winkels ombouwen tot woonruimte. Meerman, lachend: “We kunnen een deel van de problemen van Mona Keijzer (minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, red.) oplossen. Het ideaalbeeld is als de aanloopstraten transformeren tot woonstraten, en winkels op C-locaties worden omgebouwd tot woonruimten.” 

Die straten die er nu vaak ‘een beetje bij bungelen’ komen dan tot leven en winkels op A- en B-locaties worden uiteindelijk sterker. 

2. Vermarkt het unique sellingpoint van je winkelgebied

Winkels en horeca waren lange tijd de belangrijkste factoren die de aantrekkingskracht van een stad bepaalden. Winkelsteden moeten inmiddels een gevarieerder aanbod hebben met bijvoorbeeld kunst en cultuur en goede publieke voorzieningen. “Een binnenstad moet een plek zijn waar mensen graag verblijven: een place to be, in plaats van een place to buy”, vat Meerman samen.

De grote steden hebben die elementen in huis. En kleinere steden met sterke basisfaciliteiten voor alles wat de consument dagelijks en wekelijks nodig heeft en een goede bereikbaarheid, redden het ook wel.

Voor middelgrote steden (25.000 – 100.000 inwoners) is dit een lastiger verhaal. “Dat zijn de meeste steden van ons land, zo’n 200. Het aantal winkels dat daar goed kan draaien, wordt minder. Ondernemers, gemeenten en vastgoedeigenaren moeten daar scherpere keuzes maken. Wat maakt onze stad bijzonder? Waarmee willen we ons profileren?”

Almelo, Hengelo en Enschede zitten bijvoorbeeld dicht bij elkaar. “Enschede schurkt qua profiel aan tegen de grote steden. Almelo en Hengelo moeten nadenken over hun toekomstperspectief”, zegt Meerman. “Als Enschede dé stad is in deze regio, is er niet meer genoeg ruimte voor de andere steden. Die middengroep moet zijn DNA zoeken. Wil Almelo bijvoorbeeld de kunststad van het oosten zijn? Kan Hengelo de stad met veel zelfstandig ondernemers zijn? Doe iets waarin je uniek bent.”

3. Zoek naar manieren om het rendement te vergroten

Dat laatste is volgens Dirk Mulder van ING ook belangrijk voor retailers die hun rendement moeten vergroten. “De uitdagingen voor de toekomst liggen grotendeels op vlakken waar een ondernemer beperkt invloed op heeft: duurzaamheid, technologie en de supplychain”, somt de sectorbankier op. “Het zijn posten die om investeringsruimte vragen. En waarbij kosten lange tijd voor de baten uitgaan. Maar veel ondernemers boeken op dit moment te weinig rendement om die kosten te kunnen opvangen.” 

Retailers zijn constant bezig hun kostprijsniveau te optimaliseren, ziet Mulder. “De kosten zijn gestegen, maar ze kunnen die onvoldoende doorberekenen in de verkoopprijzen. Want consumenten zijn door platforms als Temu en Shein en kortingsacties als Black Friday erg gefocust op lage prijzen.” 

Er zijn retailers die daarnaast tegen de grenzen van hun omzetontwikkeling aanlopen. “Soms openen ze dan meer winkels, om de omzet te laten stijgen. Daarmee creëert men echter een groot probleem voor de toekomst omdat er geen like-for-like groei is, maar een winkelbestand dat veel te groot is. Scotch & Soda en Elzas Groep (moederbedrijf van Didi en Steps, red.) bevonden zich in die situatie.”

4. Krik de arbeidsproductiviteit op via digitalisering

Digitalisering is volgens zowel Mulder als Meerman een belangrijk middel om uit de negatieve spiraal te komen. “De retailsector moet met minder mensen meer omzet gaan maken”, zegt de laatste. “Ten eerste is personeel steeds moeilijker te vinden. Ten tweede zijn veel processen op de winkelvloer niet meer van deze tijd. Het kan veel efficiënter.”

Zo verlopen voorraadchecks sneller door tags aan kledingstukken, zodat een medewerker niet meer handmatig hoeft te tellen maar met een scanner langs de rekken loopt. “En veel klanten zouden niet meer geholpen hoeven worden als de signing in winkels beter is. Natuurlijk moet een speciaalzaak topverkopers hebben. Maar winkels in het middensegment kunnen veel klantvragen opvangen middels signing met informatie over de samenstelling en kwaliteit van producten.”

5. Houd rekening met gedoe in de supplychain

Niemand wordt blij van lege schappen, maar Mulder verwacht dat producten vaker tijdelijk niet leverbaar, of in elk geval minder beschikbaar zijn. “De aanvoer van grondstoffen is heel volatiel. Als er een oorlog is, duurt het zo weer 2, 3 weken langer omdat containerschepen moeten omvaren.”

Een andere onzekere maar impactvolle factor wordt de politieke koers van Donald Trump. De nieuwe president van de VS maakt er geen geheim van dat hij China als een bedreiging ziet en onder andere hoge importheffingen wil invoeren. “Gaat hij Europa op termijn dwingen daarin mee te gaan? Voor onze productie zijn wij enorm afhankelijk van het Verre Oosten.”

Veel retailers proberen hun producten dichter bij huis te halen, maar dat gaat nog niet vanzelf. “De productiecapaciteit is nog niet vergelijkbaar met die in het Verre Oosten. Bovendien zit daar veel meer kennis en expertise – en ook de grondstoffen.”

6. Doe het samen 

Ook in 2025 worden de bedrijfsmodellen van retailers op de proef gesteld, voorziet zowel Mulder als Meerman. De Nederlandse retailsector moet volgens een rapport van SEO Economisch Onderzoek tot en met 2030 zo’n 1,9 miljard euro extra investeren in talentontwikkeling, digitalisering en verduurzaming om de bedrijfsmodellen aan te passen.

Meerman: “Dat ligt niet op de plank. Wie wil investeren in verduurzaming kan van alles zelf proberen. Maar de keuze lijkt me niet zo ingewikkeld als je in je eentje 20 procent van je doelen realiseert, terwijl je in een samenwerking met andere ondernemers tot 80 procent komt.” 

Die samenwerking gaat idealiter door de hele keten heen. Zo ziet Meerman retailers die hun inkoopfunctie al voor 90 procent hebben uitbesteed aan leveranciers. Die leveren hun hardlopers terwijl 1 inkoper verantwoordelijk is voor de rest van het assortiment.

Overigens ziet de directeur van de brancheorganisatie ook een rol voor de overheid om samenwerkingen te borgen. Zo hebben meer dan 600 kleding- en textielbedrijven zich gemeld bij Stichting UPV Textiel als deelnemer van de collectieve aanpak om de sector te verduurzamen. “Daarmee zegt 70 procent van de markt dat men (financieel) wil bijdragen aan de inzameling en recycling van textiel. De overheid mag best wat druk zetten bij internationale spelers die nog niet meedoen, zodat we allemaal voldoen aan dezelfde standaard.”  

Waarom samenwerkingen soms zo moeilijk van de grond komen? Dat is volgens Meerman ‘een beetje des ondernemers’ die graag hun eigen koers uitstippelen. Samenwerking betekent echter niet dat retailers inboeten op uniciteit.

“Het aantal unieke ondernemers neemt sowieso af, want die moeten op alle onderdelen heel goed zijn: op inkoop, service, personeel, enzovoort. En wie op 1 of 2 onderdelen niet goed is, merkt hoe scherp de markt is. Wie tot een paar jaar geleden nog kon volstaan met 7,5 wordt nu afgestraft. Het gen voor samenwerken is niet zo ontwikkeld bij retailers, maar ze hebben geen keuze meer.”